o
triculo digerebant-, fubtilia , clara > perfp icua ,1
& quam maxime illüftria evàferunt ; ut ideo
nonnifi longe perfeaiori nòbilioris v iau s ufu-
rae accommodata fint: quamobrem Animai
edam hoc tempore vel per continuos aliquot
menfes iùediaìn fuftinere p ote ft, nullo ciboindigens.
- ^ i.
Animal h in c , quod ante reptile erat » jim
volitat ; quod ante manducabat, jam fugit ;
quod fordìdum fpinis prius horrebat, jam elegant
eft & v ifu jucundum; quod languidum ante
& fegne torpebat, jam vivaciffima gaudet
ae ilitate . .
Omnes hae mirabitiflimae , & cogitatione
v ix adfequendae mutationes, quibus Animai ab
inopia ad affluentiam, ab humili ad illuftrem
ftatum, a vita aerumnabiliad fortunatam .transi
t , in mox tradenda hiftoria tam liquido de-
fcriptaeinvenientur; u t , quanam ratione eae
fiant atque fieri poffint, diftinde liceat com*
prehendere.
Quodfi autem cum hifce omnibus dein quis
• contulerit calamitatem, mortem, atque refurre-
élionem Hominis, mm caulTas, quaetot mi‘
fèriis eum cumularunt, & quomodo is in fernet
ipfo hai continuo oppugnare , interficere, e-
vellere.penitusque exfdnguere debeat; ut tand
em , mutatis Ihalarum fuarum cupiditatum vi-
fceribus.ad illaftrem refurredionem aptusred-
datur: quod f i, iùquam , ejusmodi qms appli-
ca tionemfccetit; ei hiftoria ifthaec non fim-
plicem tantummodo admirationem , fed earn
quoque uberrimam adferet utilitatem; ut inde
excitetur ad D EUM in nunquam fans decan-
tatis miraculis fids, quae adeo daram nunc m
lucem polita funt, fine fine magnificandum.
C A P U T i
Erucae partium externarum compleditur
Delcriptionem : Antìt omen fiflit : Sangui-
nem,Mufculos, Partkulas Reniforme,
Ventricuhm, Gulam, Inteflina coeca,
Sacculos textorios,Pingue,Fiftulas Pulmonales,
Cor, Cerebrum & Nervös exhibit.
M ultivariae Erucaruffl fpecies, e quibus Pa-
piliones interdiu voiantes provemunt,
Urtids inhaerentes deprehenduntur ; quippe
quas loco pabuli habent, hincqpe nonnunquam
eousque obedunt, ut foliorum penicus nihil re-
linquant. Eruca , nunc a me yerbis atque i-
conibus defcribenda, prae reliquis omnibus’ fedtefynfubtwl,
htlder, doorfcbynent, rnfitr
ver liter lykt gtWoritti, en tot een veci vslmahtr
genietinge van fyn leevens onderhoud gefebikt. tVaar
door by felfs mi maanden lang vaßen hm, e«
geenfpys van doen bttft.
Soo dat bet Bier m vließ , daar bet eer/i
kroop: het fuygbt, daar bet kauwde: bet is de
relyb en febotn, daar bet vuyl en met dtomen iw
Jet •was: en bet is veerdig en radt, daar het famt
ende traag was,
M e defe wonderbaarelyke en mbedmkelykt m.
anderingen, van gebrek totovervloet, van et» m.
derige ftant tot een verbeerlykte , en van m
rampfalige tot een geltitfalige; Jal men in Itjt
navolgende hißorie klaarelyk btfebreevon vin¿tu,
en onderfcheydelyk begrypen, boe dat gefchieden kan,
en gefchiet.
Het welk , als men dan toepaft op de s M , di
dood, en de weder opftanding van den Men/cb,ob
oo k op de ootfaaken, die hm fyne elenden htiktit
toegebragt; en boe hy die in fig felven met Iw
ftryden, dooden, affiervjn, en t'eenemal mittigen,
ominde ingewandenjynet boafe begcerlrß«■
den verändert, en tot fyne beerlyke opftaniio[ck
kwaam te worden: foo Jal deje biftorie, beklm
baare erikle verwondering, fyne volkamt saftig-
betd geeven. En men fa l GODT vtrherlpm,
in fyn mit volpreijfe wonderen, die foo klm #
ontdektfyn,
EERSTE ttÖOFDSTUfc
Befehryving der uytwendige deelen wj
de Rups. Als ook fynOntleedingi V
Bloet, Spieren, Niergewyfe deeW
Maag, Keel, blinde Darmen, Spülbeckens
,het Vet, de Longpypen, hetnu i
en de Herfenen en Senuen,
Veelderbaride foorten van Rupzen,
de Kappellen, die by daag vlitgen, ■
fpronknemen, vind men op de Barn en ,
die fy tot bet voetfel gebruyken, enfomtyttj^
opeeten, dat 1 bladeren van overHyo* g
Raps, die ik tegenswoordig fa l uytheehfal
febryven, is wel de aldergemeenße ^temf1 ^
p v .
1. lift.
&
T.l-H
&C.
re frequentifllme in noilro Belgio, per menfes
aeftivos, fuper Urtica reperitùr. Externo ea
adfpeäu pungentibus velud ipìnulis a , tota,
undequaque obfita apparet. Magnitudine pro-
pemodum fesqüipollicari gaudet > ubi ad incrementi
plenitudinem pervenir Caeterum colore
eft faturate fufco ; ad lacera autem viridi-
i flavo, nònnihil ad album accedente; Attamen
| diferepant hae Erucaè maximopere inter fe
ratione coìofum} ut ideo haud admodum di-
ffinfte, quoad colores fuos , deferibi queant.
I Anterius fex ipfi Crura concefla funt, quorum
b, trja alterius lateris tantum repraefeiito b. Prae-
I terea in media corporis parte quatuor adhuc
I Crura utrinque confpiciuntur c\ tandemque &
I. alia duo pofterius circa Caudam d. A t vero
I ut coniiruétio hujus Erucae tanto nitidior ex-
I hibeamr -, auóta earn magnitudine nunc depi-
I £tam dabch Ita autem primo videre l i c e t ,
I earn, capite corpore & cauda fimul eomputa-
tis, tredecim ex incifuris annularibus conftare
i . i . j . 4 .& C . Caput offe corneo , Iplendente
nigredine tinfto, atque fetaceis paflim pilis hi-
! fpido, conftituitur. A d hujus latera feni utrin-
aäi queOeuliöa, coloris nigri, confpiciendos fefe
jj, offerunt. Sub his dein Antennae exilant b b.
I Infra autem Capitis divifionem Labium cerni-
tt. tur; fubter & juxta quod Dentes c c , atque
I deinde tres Particulae collocantur,quarumme-
i dia eil Papillula d , e qua Eruca ilamina fua
■ eruóìat.
I In Annido fecundo fetacei qüidam pili con-
I IpicmntuTj fùb quibus nigra apparet macula ,
I fupraprìmùm Crürüm par collocata : eft h a e c !
■ primum Punftum refpiratoriitm , qiló Enlca
■ fpiritumducit. Subtus primum par Crurum cer-
| r' hitur. Crus ipfum e varii conftitutint corneo-
■ oflei articuli, quorum extremo ùngùiculus ad-
■ ’ natus èli faturate ruber, fabtìcaé itidem cor-
■ neo-offeaé. Tertiae quartaeque incifuris an-
■ hidaribus nullae dàtae funt apertiones ad aerem
I fpiÀtoinque adtrahendùm ; turn quia Alae ibi
■ into accrefcunt ; tum qtioniam Erucae -, cum
■ in apilionem fuccrevit,haud parvuminde im-
■ pe mentnm in volando nafeiturum foret: quas
■ qui em obrationes Natura hifce pötiffimuni An-
I ® ls Punfta refpiratoria negavit. AnnUluster-
■ acul'ltt-n^ e ^uo^us obfìcus eft pilis fetaceis , I lih eaUSj,qUOS Ipinulae,ex eorum quò- I binT ^U^fnteS5 exornant. Harum ipinularum
I dent6 1j? ores ’ ^uac ^biimae funt, colore gau-
I iìhJ a. °* ^uae ¿utem fuperiores propemo-
■ m nigrefcunt,
• An-
Neerlant, in de Jomermaanden^daar opontnwet.
Syn uyterlyke gedaante vertoont fig , als ofhj/
t* eenemaal, met fiekelende Doornkehs ä befet was.
Syn grootte is ten naaften by anderhalf duym 9
wanneer hy fyn vollen wasdom beeft. Voort's is
fyn couleur donker bruyn, en aan de zyden heeft hy
een groen geele couleur , een weynig naa het wit
trekkendei Maar deefe Rupfen verfcheelen feer veel
ander malkanderen, in opfigt van haare verwen9
foo dat men haar niet heel difiinä, ten aanfeen
van haare couleur en, kan befchryveitb Van vooren
heeft hy fes beenen, waar van ik *er all een dric
aan de eene fyde vertoon b. ln het midden van
fyn lichaam he f t hy aan vjeerfyden vier beenen c:
en agter by de Start twee beenen d. Maar om
fyn firuBmr wat netter uyt te beeiden, foo fa l ik
hem in ’t gfoot vertoorien. Waar in men voor eerß
fie i, dat hy met Hooft lichaam ende Staart uyt
3 ringwyfe inkervingen befiaat. Het Hooft be»
fiäat uyt glimment fmart Hoornbeen, dat hier en
daar met borftelige hayrkens befet is. Aanweer-
fydenfeetmenfes Öogen aa, die fwart van cou-
leur fyn. Daar onder 'vertoonen haar de Hoornen
bb. Onder de verdeling van het Hooft, fietmen
de L ip, en daar onder en neffens de Tanden c c*
Waar op drie deelkens volgen , welkers mddelfts
het Tepelksn is d, waar uyt de Rups fyn fpirifet
oprifpt’%
Op de tweede Ring fiet men eenige lorfteligt
hayrkens, waar onder een fwart vlaksken fig ho•
ven het eerfte paar beenen vertoont, 't geen bet
eerfie adcmhalcnd ftip is , waar door de Rups fy n
aajfem häall. Daar onder fie i men het eerfte paar
voeten. De Voet filv e e befiaat ufyt verfcheyde
boombeenige articulatien, op welkers uyterfie een
hoog rooi nagelken o f klaäuken geplaatfi is , dat
•oan een hoörnb'eeriig mäakfel is. De derde ring•
wyfe inkefoing, g'elyk ook de werde, die fyn geeilt
optfiingen om lugt en adern te haalen ge geeven, om
dat de vltugelen daar inwendig aangroeyen , het
geen de Rups, als hy in een Kapel vergroeylis,dai%
ook feer fou beletttn in fyn vltegen ; om welke ree•
deneh fy onder anderen dan fonder luchtopeningen
gelaaten fyn. De derde Ring is aan weerfydeh
met twee doornige borftelige halfen befet, deweU
ke met verfcheyde doornkens, die uyt ieder derfelvc
fpruyten vertiert is. Deefe■ twee onderfte doorn-
kens, die de kleenftefyn, fyn wit van couleur,en
de twee bövenfte fyn ten naaften by fwart.
F f f f f f f *