
cxc e l o g i u m
Se fervos tuos occiderunt gladio , & ego ex Mi-
chaélinis noftris relidus fum folus. Et quemada
modum David audita tam miferá clade Sáiilis
jtiilu, Sc manu Doeg Idumxi perpetrata occiforum
odoginta quinqué virorum ephod lineo veftitorum
dicebat ad Abiathar filium Achimelis, qui folus
ad ipfum ex ea effigerai ; ego fum reus omnium
animarum domüs patris tui : lea & ipfe, E g o ,
inquit, reus fum omnium animarum iftarum. Sed
luduolis illis etiam verbis ego eum folabar, quòd
ei idem quod Davidi viro innocenti Se fecundùm
cor Domini contigiffet, eodemque penè telo cum
eo confixus fuiffet.
Poft hanc ruinam Se fcedem Nannetibus ftienfes
aliquot eommoratur , non procul (quia propius
accedere non licebat ) a Ccenobio fuo , fimilis
avibus illis qux nidis etiam in terram excuffis cir-
cumvolitare folerit, nec longè abfcedere. Nihil
unquam ei funeftius ac triftius contigiiTe, nulloque
graviori cafu Se dolore in vita perculfum fumé
memini : quanquam multa ei triftia & luduoia
maximè fievientibus bellis civilibus acciderint. Nam
prater innumérorum confanguineorum & amico-
rum , quam in ipfis fecit, jaduram, amilit primis
tumultibus in Drocenlì pugna avúnculos duos
viros illuftrifiìmos, Brichanraum Bellovacum, Se
Givrium, fratres, qui in prima acie cum Magiftro
equitum fortiter pugnantes ceciderunt : hic quidem
in ipfo conflidu, ille ex vulnere ibi accento aliquanto
poft tempore j Prunsum etiam fratrem
Claudium Billium in pralio ad Jarnacum comminò
, dum frados ac fugientes hoftes longiùs &
acriùs perfequitur; Ludovicum Billium Vertro-
nreum alterum fratrem in obfidione Pidavenfi ur-
bem regi Se civibus protegentem ; alios etiam duos
fratres in Drocenlì pralio : quorum tres priores
fuere equites Torquati, & Cataphradorum equitum
duces inclyti ac fortiflimi ; alii ftrenui Se ge-
neroli adolefcentes peditibus imperabant. Horum,
inquam, ( quorum ipfe etiam in Anthologia fua
facra meminit ) & aliorum propinquorum & ami-
corum quamplurimorum interims eum magno per-
culit dolore , fummàque affecit triftitià : led qua:
mox in laetitiam vertebatur , dum cogitaret eos
velut alios Machabxos pro aris & focis, pro Ec-
elefia, prò R ege, Se República fortiter dimicando
occubuilfe, Se ex fua familia & cognatione velut
ex equo Trojano tot viros fortes Se de República
bene méritos exiliiile-
Sed triftitià illa quam de crudeli & cruenta
Michaèlitana csede Se ruina ( de qua ipfe in nuncupatoria
illa epiftola ad Carolum Lotharingum
Cardinalem ampliffimum, quam operi Nazianzeno
prafixit, verba faciens : Quis, inquit, Michaelini
noftri Ccenobii cladem ullà quamlibet tragica
oratione pro rei atrocitate deplorare queat ? ) ut
major erat , ita cordi ejus & animo penitus ac
diutiùs inhsefit. Poftea Regione ilia, exturbatus, hue
Se illue vagari ccepit, Se peregrinorum more cupi-
diùs expe&are Se inquirere Civitatem illam futuram
ftatam & nulli bellorum ac temporum vi & injuria:
perviam. Seceflit primo Laodunum ad cariiììmum
fratrem & reverendum Ccenobii fandi Vincentii
Abbatem , in quo, & Sandionylìaco , ( ubi etiam
fummi prioris muñere fungebatur ) aliquot annos
tranfegit propriis Ccenobiis pulfus , Se reditibus
fpoliàtus. Verùm femper cupidus revifendi Michaelini
fo li, inità pace & iedatis uteunque tumultibus
, modò Lutetiam , modò Oyfonvillam ,
modo Nannetas, modòadTuronicum Toffiniacum
noftrum perrexit, fpe ùlterius progrediendi, &
i l lu e pervenieudi. Sed renafeentibus civilibus bell
i s , v e l p o t iu s i l l i c p e r f e v e r a n t ib u s : v e l m o r b i s 5
q u ib u s p r o f l ig a b a tu r , o b f t a n t ib u s , a c r e i la n t ib u s
p r o c e llo s e n o f t r a R e ip u b l i c æ v e n t i s , i l lu e n u n q u a m
a p p e l le r e p o tu i t a n t e p o f t r em a m æ f t a t em , a l iq u o t
a n t è m e n f ib u s q u àm t r ib u tu m n a tu r a p e n d e r e i .
I n t e r e a v e r ò v a le tu d in a r iu s l i c e t , Se m i f e r r im i
n o f t r i fæ c u l i f i u d i b u s h u e & . i l lu e j a d a t u s , n u f*
q u am f u i t o t io fu s ( o t iu m e n im S e d e f id ia m ta n q
u a m l e th a l e q u o d d a m v e n e n u m , ip f o fq u e d e f i -
d e s , u t R e ip u b l i cæ in u t i l e s a c p e r n i c io f o s f u m m o -
p e r e o d e r a t ) q u in p l u r a , Se d o d i o r a , u t i l io r a q u e
e d id i t o p e r a , q u àm u l lu s fu æ f o r c a lle æ ta t is a liu s :
u t c u m P a u lo d i c e r e p o t u e r i t , T u n c p o te n s fu m ,
c u m in f i rm o r : v i r tu s e n im in in f i rm i t a t e p e r f i -
c itur» N i h i l e n im e i e x c id e b a t , n e m o m e n t u m
q u id e m t em p o r i s , n e c d i e m u l l am la b i f in e b a t
f in e l in e a , im o n e c f in e e x a r a t a f a l t e m p a g in a
a l iq u a . N a m m o r b o e t i a m la b o r a n s ( u t f r e q u e n -
t ib u s e r a t o b n o x iu s , m a x im è a r t i c u l a n , S e f lu x io -
n ib u s ) r e la x a t o v e l in t e rm i f f o d o lo r e v e r fu s a l i -
q u o s v e l G r a c o s , v e l L a t i n o s , v e l e t i am G a l l i c o s ,
a u t a l i u d q u ip p iam f em p e r c o n d e b a t . E t e n im
f y l v a m e t i a m q u a n d a m l ib i p a r a v e r a t f e n t e n t i a r u m
Se a r g u m e n t o r u m , q u æ in l e d o , u b i n o n l i c e b a t
m u l t o s l ib r o s v o l v e r e , v e r f a r e t a n im o , & am a -
n u e n f i d i d a r e t . Q u in e t i a m c ù m a l iq u a n d o e q u i -
t a r e t , a c o m i t a t u S e p e f e c e d e b a t u t m e d i t a t io n !
v a c a r e t , & e a q u æ i n a n im o h a b e b a t , a p u d f e
a g i t a r e t , q u o r u m c a p i t a p u g i l l a r ib u s in f c r ib e r e f o -
l e b a t , id q u e r a p t im 8e fu r t im .
A m e n a m q u e p o t i l l ìm u m f e f e fu b d u c e b a t j
q u ò d e i S e p iu s o b j i c e r e m , a c v e l u t b e l lu m in -
f e r r e m , q u ò d f e n o n r e f p i c e r e t , S e à n im u m l i t e r
a r u m f tu d i is v e l u t a r c u m f e m p e r in t e n f u m n u n q
u am r e l a x a r e t . N o n e n im o b a l i u d in t e r n o s
o b o r tu m e f t d i i f i d i u m , Se q u ò d n im i à in e d i a &
c r e b r io r ib u s j e ju n i i s ( n u l lu m e n im , p r a t e r a l i a
f p o n t a n e a , e x h i s q u æ in d i x i t E c c l e f i a , in t e rm i t -
t e b a t ) t a b e i c e n s .c o r p u s , t e n u e a c m a c i le n t u m ,
a t q u e nttM rtp p e n è f im i l e c o n f i c e r e t . I n v a f e e n im
f i d i l i & a d m o d u m f r a g i l i m a g n u s e r a t r e p o f i tu s
t h e f a u r u s , e r a t q u e e ju s a n im u s v e l u t p r e t io fu s l a -
p i l lu s a n n u lo v i t r e o - in c lu f u s , a c f u b v i l lo f i s E la f i
in t e g u m e n t i s v e r u s l a t i t a b a t J a c o b . E n im v e r ò u t
p a c i s e r a t am a n t i l l ìm u s , S e ip f a l i t e r a r u m f t u d ia
o t i a Se f e c e f f u m q u æ tu n t , m a g n o p e r e c u p ie b a t
lo c u m a l i q u e m q u ie t u m Se t r a n q u i l lu m n a n c i f c i ,
i n q u o b ib l io t h e c a m f t a t u e r e t Se in f t r u e r e t , Se m a n -
f u e t io r e s m u f a s l ib e r iù s a m p l e x a r e t u r . , f o Y e r e t q u e
tu t iù s .
Q u o d p l e r iq u e in t e l l ig e n t e s & i p e q u æ ftû s ( n a m
d e a n n u o f u o r e d i tu m u l t ù m i l l e r em i t i e r e v o l e b a r )
a l l e d i a d e u m à d v e n t a r u n t , Se c r e b r ò c u m e o f e r -
m o n e m in f t i tu e r u n t d e p e rm u t a n d is i l l i s f u i s a b -
b a t i i s . S e d q u ia a l i i , v e l f u f p e d i e r a n t h æ r e f e o s ,
v e l a rm a p r o f i t e b a n tu r , v e l n o n c a r e b a n t fu fp ic io n e
S im o n iæ ( q u a m v e lu t . m a lo r u m .n o f t r o r u m le r n am
in p r im i s d e t e f t a b a t u r ) m a lu i t c u m p e r i c u lo fu æ
v a l e tu d in i s , Se f t u d io r u m f u o r u m d i f p e n d io h u e &
i l lu e p e r p e tu ò f e r r i , q u àm n o m in i f u o v e lm i n i -
m a m m a c u l am in u r e r e , Se q u àm c o n f c i e n t ia m ( in
q u a p u r a f e r v a n d a e r a t v ig i l a n t i f f im u s ) v e l t a n -
t i l lu m læ d e r e . Q u i n & S e p e i l l i f u i t a n im u s r e l in -
q u e n d æ a l t e r iu s fu æ a b b a t i« , q u ò d e i b ig a m ia i l l a
n o n p ia c e r e i : f e d i d c o m m o d è f ie r i n o n p o tu i t o b
a d v e r f a t em p o r a Se l o c a q u æ n u l lu m i b i a b b a t em
v e l m o n a c h u m t o l e r a r e p o t e r a n t . A b e p i fe o p a tu
f r e q u e n t e r l i b i o b l a t o t a n q u am a l e t h a l i f c o p u lo
f em p e r p r o f u g i t , f e t a n t o m u ñ e r e in d ig n u m r a r a s ,
m u l t is f r e r a s i a n d o r u m Se d o d i f l im o r u m a n t iq u o r
u m P a t r u m e x e m p l i s ,& m a g n o a n im æ im m in e n t e
p e r i c u lo d e t e r r i t u s . A n im o a u t em S e p e a n g e b a t u r ,
D. JA COB
ferebatque indigniflìmè quòd Epifcopi, Abbates,
R e g e s , ac Pontifices facerdotia tam rnalé locarent,
¿í Chriftioves tanto pretio redemptas lupisSepe aç
leonibus (addo etiam ) Se lenonibus committerent.
Ex cujus Chrifti fehola ut omiiis generis virtu-
tas maximè verò ipfius propriam perdidicerat,
tancòque cupidiùs , quanto magis oderat vitium
illi contrarium , quod Angelos ipfos de ccelo de-
turbavit. Cum humilibus repebat humi, cum fu-
perbis & elatis malè cohærebat. Generis fui nobi-
licatem, quæ, claEilfima. erat, nufquam oftentavit
( quod vani paffim folent, Se ea intumefeere )
nullam veram aliam exiftimans quàm quæ virtute
pararetur aut fulciretur. Dodrinam pariter fuam
&muitipücem rerum ac linguarum cognitionem,
quæ multis criftas erigere, Se fupercilium attollere
confuevit , nunquam extulit, quin earn deprelfit
potius. Erat enim ei velut innata illa caritas , quæ
non inflat, fed ædificat, ut ex ejus fcriptis , nihil
certè aliud fpirantibus, liquet : ficut & ex ipfius
quotidianis fermonibus Se colloquiis cuivis etiam
notum ac perfpicuum erat. In quibus familiaris,
comis , ac faceras, creber fententiis , Se pietate Se
eruditione femper infignis fitit.
De República Chriftiana & Gallica vir publici
amantior quàm fuà, frequenter Se ex animo verba
faciebat, juxta vulgaram proverbium, ubi vulnus,
ibi manus : ubi plaga , ibi lingua. Deplorabat
enim quotidie miferrimum ejus hodiernum fta-
tum, nec aliud fperandum dicebat, quàm brevem
quandafn ipfius everfionem, ac earn penè ( quod
Deus opt. max. avertat.) quæ fub Phaëthonte accidie,
conflagrationera. Tanta autem erat pru-
dentia, tamque acri .& perfpicaci ingenio Se judi-
c io , ut exantegreflis futura etiam eonjedaret, ac
fæpe divinaret, eaque velut ex alta quadam fpe-
cula prævideret. Ut literarum , ita & literatorum
erat amantilïimus j fed eorum prafértim qui Rem-
publicam literariam, Se Dei Ecclefiam juvarent.
Nam eotum, qui ei infefti erant , confortium
diligenter vitabat -, Se ab eorum libris àbftinebat.
Oderat vir caftíffimus Poetas Se fcriptores fpurcos
Se obfcoenos, eofque omnesqui Dei ralentis abute-
tentur, Se ea impenderent in celebrandis potiùs
Bacchi & Veneris , vel etiam immeritorum ho-
minum laudibus, quàm Chrifti.
Leiftiflìma ejus domus velut fanétum quoddam
/ B I L L I I , cxcjk
e f t c u r « p ie ta s & C h r i f t ia n a r e l i g io , & a q u ib u s >
u t n o b i l i i l im i s Se c la r i f l ìm is p a r e n t ib u s o r tù s , in -
v i f e b a tu r , ) e x c i d e r e t , m o x e o s i t a am ic è c o r r ip ie -
b a t , t a n t a q u e c u m v e n u f ta te Se f a l e , u t ip fo s fta -
t im ; d ió t i a u t f a d i p a s n it e r e t . N o r a t e n im i l l e
a l t e r E v a n g e l ic u s S am a r i t e s o l e u m l e n i t a t i s , Se
v in u m a u f t e r i ta t i s i t a m i f e e r e Se t em p e r a r e , a c
v u ln e r ib u s p e c c a t o r u m in f u n d e r e , u t i l l i s f a c i l è a c
•fine d o lo r e m e d e r e t u r . Q u a r e a d e u m p o f te a m e -
l io r e s r e d i b a n t , & a b e ju fm o d i a b f t in e b a n t .
ccenobium & 'xenòdochium , fcholaque virtutis
erat, quod ex bene moratis 8e pacificis ejus do-
mefticis innotefeebat, adeo ut ex ipfis agnofeere-
tur patrisfamilias prudentia: Qualis videlicet Reètot
civitatis, tales habitantes in ea. Viris piis, doéfcis,*
& religiofis ( nempe fui fimilibus ) patens Se pervia*
atque Chrifti pauperibus , quorum perpetuò fuit
amantiflìmus, Se pater locupletiflìmus. Ideò eum
gregatim & paflìm fequebantur, juxta illud Evan-
gelicum : Ubicunque fuerit corpus , illue congre-
gabuntur & aquilæ. Dignus qui cum Joanne Elee-
mofynario conferretur, & eum Jobo jure diceret :
Oculus fui cicco , pes claudo , pater pauperum.
Quos etiam moriehs teftamento næredes luarum
facultatum reliquit, maximè earum quæ ex Chrifti
patrimonio ei fupererant , facrilegium quoddam
arbitraras fi aliò transferrentut. Ejus menfa beta,
& lauta : fed eò lætior ac lautior quò fpiricalibus
epulis, animum magis quàm corpus rencientibus
ac faginantibus erat inftruétior. Sympofia ejus
Platonicis tantò præftantiora, quanto theologia *
Se Chriftiana philofophia ( qua dapes fuas condire
Se afpergere folebat ) Platonicam antecellit. Quòd
fi quid in eis a virtute averfum aliquibus , ut no-
bilibus Se arma profitentibus ( quibus fæpe minus
A m i c i s fu i t am ic i f f im u s Se o i f ic io f i f f im u s . A d
c o n c i l ia n d o s in t e r f e d i f f id e n te s p a r a t i f f im u s , n u l l i
in im i c u s , p a c em c u m o m n ib u s , q u a n tu m f ie r i
p o t u i t , c o le n s . Q u ò d f i q u i d d i i f id i i fiv e , d i fp u -
t a n d o , f iv e q u id a l iu d fa c ie n d o . , f o r t e f u b o r i r e t u r ,
m o x i l lu d c om p o n e r e f t u d e b a t , a c d i l i g e n t e r c a r
v e b a t , n e f o l o c c id e r e t fu p e r i r a c u n d i am . L o n g
iù s e x c u r r e r e t n a r r a t io f i f in g u l a ( d e q u ib u s a lia s
■fortaffe fu f iù s * n am p r o v i r i d ig n i t a t e Se m e r i t o
•n ih il m ih i h a é te n u s d i è t u m v id e tu r f a t i s . T a n t o
■enim am p l io r a m e r e tu r l a u d u m fu a r u m p r a c o n ia
v i t a fu n d lu s , q u a n t o m a g is e a f u p e r f t e s , a c m o -
d e f tu s a v e r f a b a tu r . ) in q u ib u s v i r t a n tu s e x c e l l u i t ,
a c f e l a u d a b i l em Se a d m i r a b i l em p r a b u i t , c o m m
em o r a r e v e i l em . H o c u n um t a n c ùm a d j ic i am ,
n o n f i b i , f e d E c c le f ia e n a tu m f u i f f e , t o tu m q u e e i
a d d i é t u m & c o n f e c r a tu m . Q u a r e c u m n ih i l a r -
d e n t iù s c u p é r e t , q u àm q u i c q u i d h a b e r e t in g e n i i ,
d o t t r i n a : , o p u m , & v i r i u m in e ju s u t i l i t a t em Se
o b f e q u i u m p r o fu n d e r e , t im e r e t q u e n e m o r t e ,
q u am i l l i f r e q u e n t e s m o r b i m in i t a b a n tu r , p r a r e p -
tu s la b o r e s fu o s Se f t u d ia p o f t e r i t a t i r e l in q u e r e n o n
p o f f è t , è T u r o n e n f i T o l f in i a c o n o f t r o n o n d u m
b e n e o b f i rm a t à v a l e tu d in e , e x a l v i p r o f lu v io d e b
i l i t a t a , m i r a a n im i a la c r i t a t e in h a n c u r b em f e
c o n tu l i t . '
U b i c ù m i t e r u m o m n ia d i v i G r e g o r i i N a z i a n -
z e n i o p e r a r e p u r g a t a Se m u l t ò a u f t io r a fa é ta
( c o n q u i f i t is n im i r u m u n d e c u n q u e v e t e r ib u s G r a -
c i s e x e m p l a r ib u s , m u l t i fq u e a d e u m R o m a m i f lis
a b i l lu f t r i f l ìm i s G a r d in a l ib u s P e l v « o , S i r l e t o ,
C a r a f f a , B a r o f u b d a t a r io , G e r a r d o U r l i o , M o r in o ,
a l i i f q u e e i n o m in e p ie t a t i s & l i t e r a r u m c o n ju n c -
t i f l ìm i s , q u o s & ip f e f c r ip t i s f u i s c e l e b r a v i t ) ty p is
m a n d a t , Se h o c o p u s o b g r a f f a n t em p e f t em p r id em
in t e rm i f fu m u r g e t , r e n a f e i tu r a l v i p r o f lu v iu m ,
q u o d m o x c o m i t a n tu r p a r o t i s , Se c a ta r r h u s u b e r -
t im in p u lm o n e s d e f lu e n s : p h th i f i q u ip p e in t e r i i t .
S e n t ie n s a u t em in g r a v e f e e r e m o r b u m a l iq u o t a n t e
d ie s q u àm e x t r em u m c l a u d e r e t , q u a l i c u m E z e c
h i a a u d i f f e t a b l f a i a , D i f p o n e d o m u i t u i e , e ra s
e n im m o r i e r i s , f a c r i s p r im o p o f tu la t i s , S e p iè
f u m p t i s , a t q u e p o f te a r e p e t i t i s , ( n am d u m b o n a
v a l e tu d in e f r u e r e tu r in c e l e b r a n d i s t r em e n d i s m y f -
t e r i is c r e b e r r im u s & r e l i g io f i f lìm u s e r a t ) d e f in -
g u l i s l i v e q u a : a d a n im a m , l i v e qu a : a d c o rp u s ,
l i v e q u x a d r em d o m e f t i c a m , Se tem p o r a r ia p e r t i *
n e r e n t , i t a d i f p o f u i t , u t n ih i l p e n è in t a é tu m r e - '
l i q u e r i t , e iq u e f e r è o m n ia a d a n im i v o lu n t a t em
f lu x i f f e v id e r e n t u r . Q u a n t a v e r ò f i d e , q u à r q a r d
e n t i c a n t a t e , q u àm p r o fu n d à S e à b je ó t a ( f e d
fp e m e l io r u m e r e & a ) h u m i l i t a t e h o c f a c r u m via-*
t i c u m , in q u o fu m m u m f em p e r p r « f id iu m c o l l o -
c a v e r a t , Se q u o f e in c c e le f t em m o n t em in v i t i s
o m n ib u s h o f t ib u s a f e e n fu r u m fp e r a b a t , fu m p f e r i t *
v i x f e rm ó n e e x p l i c a r i p o te f t .
D u o a u t em , d u m a l i a m u l t a p r a t e r e o , tum
m a x im è p r a f t i t i t . A l t e r u m , q u ò d v i f o D o m in o e i
d e t o t , t a n t i fq u e a b e o a c c e p t is b e n e f ic i is e g r a t ia s
e x a n im o , S e q u a n t a s p o t u i t , e g e r i t , a c p o t i l l ìm u m
q u ò d p e r o p p o r tu n è 8e a d v i r a e x t r em u m ( q u a l i
v id e r e t in f e a d im p l e t u m , q u o d fu m m is v o t i s