JJebr.-v im o .
Pater iiige-
nitus, Filius
geiiitus.
Satis eft au-
dire quòd F ilius
eft , &
quòd à Pâtre.
Filii gene-
ratio, & íanéti
Spiritiìs procedió
non cu-
riouiìs inqui-
rcnda.
gignis j'ac proindè, eum qui non erat, in re- J-
rum naturam producís. A u t , utprofundius
aliquid d icam, fortafsè ne ipfe quidem- ex
nihilo producís ; quandoquidem Ôc Levi 3
ut ille a i t , adhuc in lumbis patrìs erat 3 an-
tequàm in luceni prodiret. Nec vero quif-
quam huic Orationi calumniam *conflet.
Non enim Filium ita ex Patre exiftere dico,
quafi in Patre priùs quidem fuerit, pofteà
autem in effe prodierit. Neque enimim-
perfedum priùs , ac pofteà perfedum dico ,
quemadmodùm fert lex noftræ generatio-
nis.X
. Hæc funt eorum, qui obtredatione I
ôc calumniis gaudent :«hæc eorum, qui ad-
verius omnia, quæ dicuntur, promptè in-
filiunt. Nos autem non ita fentimus, non
ita cenfemus : verùm hoc docemus & pro-
fitemur, quòd fimul atque Pater ingenito
modo erat, ( femper autem e ra t, nec enim
eum aliquandò non fuiffe concipit mens
noftra, quantumvis fe altiilimè efferat, ) òc
Filius quoque per generationem erat; ita ut
Patris effentia concurrat cum Unigeniti ge-
peratione,, qui ex ipfo quidem e ft, non
autem poft ipiùm, aut faltem fola Prin- (
cipii cogitatone. Principium vero hìc
pro caufa accipio. Identidem enim eadem
verba repeto , ut animi tui hebetudini ôc
craifitiei occurram. Quòd il curiofiùs non
fcruteris Filii , five generationem dicere
convenit , five fubftantiam , five quod
aliud vocabulum magis proprium atque ap-
poiìtum cuipiam in mentem venit, ( lin-
guam enim meam fuperat id , quod cogito
ac dico , ) ne quoque Spiritus fandi procef
iìonem anxiè inquire. Mihi audire fatis eft.:
quòd Filius eft, ôc quòd ex Patre : tum]
quòd ille Pater eft , hic Filius : nihil praeter
ea inveftigo ac perfcrutor ; ne mihi
idem quod vocibus accidat, quæ immodicâ
contentione franguntur, ac prorsùs conci-
dunt, aut idem quod oculis adverfum So-
lem intuentibus. Nam quò quis ampliùs
& accuratiùs eum cernere cupit, eò magis
fenfiim lædit, ac ideò etiam quoquo modo
cernendi facúltate privatur, quia nimirùm
id , quod cernitur, oculorum aciem fu-
perat , cùm quiipiam totum confpicere
voluerit , ac non quantùm tutò cernere
licet.
X I . Audis generationem ? Modum cu- ]
riofiùs ne inquiras. Audis Spiritum ex Patre
procedere ? Id , quomodò f ia t , ne anxio
ftudio perfcruteris. Quòd fi in Filii genera-
tione & Spiritus proceffione perveftiganda
( a i T¿^a ¿J\. In quibufdam, tÚ%u h ¿¿'1.
(b) e» 7-p ìvfm. In lumbis. Potentià nimirìim, non
. aélu, inquit Billius in notis. .
( c ) Reg. a. C ois l. 3. tres C o lb . Par. *«- in u t, conceptùs.
, \ T\ T<” n “T‘ t* *"**• ^ uo Regg. C ois l. i . Par. IfiS TO litui Tot Tìarlpu. Tres C o lb . rd litui rat utupxot Í iluripu ) uyittirus j abfque generatione«
( e ) "impili'vi». Par. »ttotiV?«.
tig t o elvai a £ fep y eig " y | ’iva t i fiudfirepov
e1i r a 3 a r a x * ovdfe a vrog , ovx ovrav a
tstffcpyetg’ evre) 0 Aev'J' , (pyaiv,3: e r i bcv r»7 b
oatpus. to o , Trarpog yv , <z&p)v tig t o elvctj
TrapeA&e7v. -xfi p iyS ug tT ry pea fie ra n f i Aoy® •
qv yct(> o v ra g o x r o d PlaT^oC' Qy/u) rov T/oV
vaTrctpxiiv 3 cog tv rcfi XlaT^l 'Sr&repov ovra
pitTct o t t o v t o tig t o tivtti o S tv a a vT u • ovSe
yct(> a r e Ay <z&&Ttp>ov,, e l r a r e Aetov 3 aaisnp
voptog r y g ypeTeoctg c yevvyaeag. .-o: c
1. T ctvTct t cov iirypeafiovTeov ia r 'iv " t ciuto.
Teov t 7n 7r y S w T M iz&€$xi 'tpci’ $ 7rctai to/5
Aeyoptevotg. yptug o t o v x °^Ta> Qqovovpitv,
o v x ‘ ovTto S o ^ d fioptev ’ ¿AA* optoS too top j
HetTtQct tivtti ayevvyrcog 3 a t ) S t- yv 3 coy
e.u<Grtp7r'i(5r }ti y a p tig t o piy elvai 7r o r t 0 vovg3 e
xa ) 0 l iog yv ytvvyrcog * d a r e a v v T o tx n to
t h a t tocT F l a T ^ o i , tcS y ty tv y a & a i rocf
piovoyevovg 3 1% a v r o fi r e vtsrdpxovrog , v.ai
« p itr a v ro v , ^ y tTnvo'ta ptovn r y Tyg ^ yH c f
"^fX^S o s 3 a>g o u t tov. 7roA A a x ig yap> roV
a v r o v ava<TTpt<pa> Aoyov 3 t o Trayy . Qov m)
vAtxov Tyg % Sfcpvoiag d)o£ovpctvog. .e i d\,e oJ g
7roAv<sr£$iypiov*7g ry v t o v Y t o S 3 t ir e yevvyoip
Xqy Aeye/v 3 e)r e v/sroardtyiv- 3 t ir e t i aAXo
xv^iarrtpov TovToov ■¿7nvoe7 T ig 0 v ix a - .y a (> tup
epcyv yAcoT/av t o voovpievov x a i Aeyoptevov, 1
p iy S e -t o o < Tl.vevpt.aTog larepiepyafibv tv)
•Gt&oSov. "Agzovptai .axoveiv 3 o t i x iog 3 xct)
q t i o x t o v T la r^ o g " x a ) o t i 0 peev T ia r y p , 0
' S t r u g - x a i ovSev tS t.o is^x epya fio/uaf,
pty r a v T o -,7ra&et) r a ig ' Q a v a tg 3 .a ) id
v<ztrep~<pcove7cr'£rai ir a v r e A a g .S 0 7 r i i7 r jo va iv , ¡1
t x - o S e t r eivo vay tet^pg yAiaxyv a x r 7va' 1>
ogco y a p av 7rAe7cv -xa) axpi&tGTtpov iSeiv
e& eAo i T ig 3 roanroo. ry v alaS-yaiv ‘®fecp&Aur®-
T t T a i 3 j £ t o 07TOOGOVv o(>av d 7 ro G T e p e 7 T .a i, Sfg-
t ov t tA eiovog v ixm r o g ryv o-fiiv T o v ’.opcopietiov.,
eav oAov } S e 7v e S e A y a y , x a ) piy ogov o^av
daQaAeg.
< 1 a . A xoveig y e v v y G i v t o Treog piy
y a £ o v dxoveig b n t o TTvevfJta <Gr£S)tov
■tocT I la T ^ o V j t o o7rcog ptij wroAvns^ypovti"
t i Se 7roAv<Gr£$typtove7g Y u S yevvyGiv 3 >l
(/). H iirntlct See. Huie phrafl confonat explication
qua Filius dicitur Patri pofterior, non natura,. neque
tempore, fed originis duntaxat ratione. Vide Eftium in
1. dift. p. §. 3. 8c dift. 16. § .2 . „
, (g ) Aiutiias foSifitttr. Sic Reg. bm. plures Colb. ar-
Combef. crajjitiem ac Jlupiditaterhingenii tui metuetis. in
Ed. deeft faSiums. ,
( h ) Ol|/« THthl-p. Sic tres Regg. Baf. Par. Tilleni.
8cc. Mendose in Ed. mitiry.
nvevpcarog «¡t&oSov, xdyá Qov TroAvnzzyy- A curiofum te præbes, ego quoque pari cu-
M È r ï x U p * r;ofitat® tuaffl animæ CorPO“ fque coijúnc-
^ , -V ^ p 7 s ~ . . ,\ tionem & temperamentum inquiram • auo .T. . .m s 7 v y .il/ t wl c ‘A /l .r T i TÁ : V.IVOIJV f f S -i M %ovg, x a ) eixcóv Q e o S i r ' i t o x iv o v v g í 3 y j . . 1 o T N • • T .
r í r o xivovpxevov ; waigi r o a v r ò xa ) xive7 xa )
x\v t7 ra t3 Trag y aiG&yGig b t rcfi a vr cfi ptevei 3
qdj r o o x t q ç ¿TriG<z¡rdrai ; T r a g o vovg c v go )
a piévei 3' xa ) yevva, Aoyov cv a A A a a voi ; Trag
b hoya- ' vóiipta b S fa S iS o r a i ; x d l ovTra r d
piíifiova A é y a • r ig ' ovçavoS itô&Kpoça ; r ig
àarepav x'ivyaig -., y ra% ig 3 y p ie r ç a 3 y
ffvvoSog z j y d iroG raG ig -, r ive g
3 -aÀaosyg , • Tro&ev ' Se dvepiav" pivp ia r á , ri
(àçav TrepirpoTràl 3 y opi&^âv íTriyoGeig ; ei
rovrav piySev xarevoyaag 3 a d\<&pjaTre
■¿ctTâvoyGtig J le /Gag ir o r e 3 o rá v drroAaCyg
ro reAeiov * Ò^óptai y á f t , Q tiG i} r x g ovf>áv¿g}
tpyá r a v S u x r v A a v Qov • ' d g vitrovotfG&cif
r a vvv o ç a pie va pty eìvai ry v aA y& eiav 3
¿AA a ry g dAy&e iag iv S a A p ia ra • ei Gàvrov
c ovx c ey va g , bg n g ei o <t§kt r o v r a v S 0 A e -
yoptevog 3 ei r a u r a ov x a r e ,
ctiGd’yGig piaprvg 3 Trag Q e o v d xp i£ dg , ó<Grep
r e x a i ogov ¿ g t ) v 3 eiSevai v&roAapiCavetg j
iroAAyg r o v r o ry g aAoy ia g.
ï£ . A à à ’ e l r i epio) w e i& y , refi piy &paGt7
d Q e o A o y a 3 r ò piev xa r tA aC eg 3 t o Se ^ xarcC-
Aapi&aveiv S e y& y r i. r ò pièvv ,dya7ryGov ¿v M
e pievov j r ò Se iv er o 7g a va &yGavço7ç p ie iv a ra .
ì Sfg. TToAireiag , uveAS-e • ^ S0 x a& à p a ed g 3
x r y a a i r o xu& a ç o v . ß o vA e i Q eoA o y o g y e -
vtGd’a i TTore 3 x a ) ry g 3 "eoryróg a ç io ç ;
ß Tag ivroAa g (pvAaase • ¿ 0 S <z&ç$çaypiaTav
ÒSevGov y a ç ¿TriêccGiç &ect>çiaç; b x
b tocT Q a p ia ro g r y 'fiuxy b ¿piAoTróvyGov. a pa
i r iç ea r iv av&paTrav3 1 bg 'èç&yvd'ktogoutov
Svvarai 3 d a r e eiç r ò I I c tyÀ o y jxèrpov eA&e7v 3
ûAA opiaç (pyGi ßAeyreiv S ì IgottÌ^ov xa)
ttivtypiarog, x a ) elvai x a ip ò v , o t é o s e r a i
i k TitçpTaTrov ‘Ztt&g Ts&GaTTOV. k aAAo v piev e l
QiAoGOfpareçog cv Aoyotg ; ©socf cf[e ^ Trávrag
111 x a r a r e ç o g ’ ^aAAov ¡xev m Ti/£op G v v e ra re ço ç ;
modo pulvis e s , & Dei imago ? Quid eft ,
quod te moveat, aut quid quod moveatur ?
Quo modo idem movet ôc movetur ? Quo
modo fenfus in eodem manet, & externa
attrahit ? Quo modo mens in te manet, ôc
in alia mente fermonem gignit ? Quo
modo cogitatio per fermonem impertitur ?
Nondùm majora profero. Quæ coeli con- pjura func
3 fi verfio ? Quis fiderum motus, aut ordo , hi naturæ or-
&•« g ffl/t modi» ì Quje.cònimtìé aut diftantia ? B M M M
: • -Qui mans termini ?Undè venti profluant? £tós captum
Undè partium anni revolutiones,aut pluvia- fuP erant*
rum effufiones ? Si nihil horum intelleàu
percepifti, ô homo, ( percipies autem fortafsè
aliquandò, cùm perfedionem confe-
cutus fueris : Videbo emm, inquit i l l e , eoe- vr. vm. 4.
los 3 opera digitorum tuorurn ; ut conjicere
poffimus, ea , quæ nunc cernimus, non
veritatem ipfam effe , fed quædam duntaxat
veritatis fimulachra ; fi te ipfum
non nofti, quifquis e s , qui dehis'rebus
, t, ? difputas, f i hæc nondùm inteìledu compre-
• Aabgç j av xa) y C hendifti, quorum fenfus ipfe teftis e ft, quo
àéW—'i&gjn -ì.— « tandem modo, quid, Ôc quantus fit D eus ,
te certo tenere ac feire arbitraris l Magnæ
profe&ò id ftultitiæ eft.
X II. Quocirca fi quid mihi obtempéras, Q u i D e i
- - hoc eft , Theologo minimè audaci , ut
nonnulla jam percepifti, ita etiam e a , quæ Théologus.
fuperfunt, ut'percjpias, roga. Ea parte,
quæ in te manet, contentus efto : altera
ih .fupernis theiàuris recondita maneat.
Per vitæ probitàtem afeende : per purga-
tionem, eum, qui purus e f t , adipifeere.
Vis Théologus aliquandò fieri-, ac diviui-
tate dignus ? Serva mandata : per Dei præ-
cepta incede adio enim gradus eft ad
contemplationem : ex corpore operam
animæ nava. An quifquam eft mortalium,
qui ad eam fublimitatem efferri poifit , ut
ad Pauli menfuram perveniat ? A t ille tarnen
videre fe per fpeculum & cenigma dicit, j . ç or, xn r .
tempufque affore, quo facie ad faciem vifu-
rus fit. Tune aliis quidem in diiputando
fublimior ? A t Deo haud dubiè inferior es.
Tune aliis fortafsè acutior ôc peripica-
cior? A t certè veritate tanto pofterior e s ,
(a ) N«i. In nonnu llis , id.
(b) AiuHXotui. Tres Regg. Coisl. i .O r . 1. ¿ihrut.
( c ) Xytus. In .quibufdam, iirtytaif.
id ) KuTuXcifcSuttu. T res C o lb . 8c Or. r. uuruXuGtlt.
( e ) To7j uta. Sic plures Regg. 8c C o lb .C o is l. x. 8c
'Or. 1. In Ed. deeft, ¿ V
(/) Aiu xuB-upa-tas 8cc. His verbis docet Gregorius,
ad d ivins Sapientiaj ftudium puritatem req u ir i, nec
jyij1 qui purus eft , ad Deum poffe pertingere. Hinc
Jwaboims in Prafatione Epift. v ii. fandli Gregorii
ylleni ad Euftathiam, Ambrofiam 8c BaiilifTam, hsec
cf eJirle e -of t^tt0run ma,^ atu fmen tG'enretgiao rfiai iNt a> rituamnp 'ennliio,r u1m/ir iv Jeitnerei sc Eonc-- toverfia maximi , &• qui ob exquifitam rerum divinarum
ocztiam cum pari facundia &* eruditione junSiam, glorio-
JJmum Theologi nomen tulit. Hic igitur vir tantus gravijjimum
&• veré gemmeum libellum, quo de divina Sapien-
tiæ ftudio difputaty ita concludit ut oportere dicat : h a
xuûùftrsas xríjrut r® xuêupât, per purgationem , eum ,
qui purus e f t , adipifeere. Deindè autem iter affeSlanti-
bus ad D ei divinarumque rerum notitiam, do5lor fiuelijjiinus
liane compendiariam viam oftendit, ut per Domini mandata
iter capejjànt, Ji ad veram fapientiam pervenire
velint. Afilones namque funt veluti gradus , quibus ad
ceeleftem veritatem afcenaitUr. b¿áu S-taAo'y®? y inriut ;
8cc. / ■ ■ I (g ) npotrlu'/ftUTen. Or. I . irguy/auTat.
( k ) <D»A«:ró»i)irav. Reg. Cypr. ftÁae-ófi¡<rot.
( i ) O f. Sic Or. i . 8c Baf. In Ed.
(A ) A»» /ait. Reg. Cypr. uxsos fin ¿tu*.
(I) nùtras. Deeft in Òr. r. (m) Tv%óy, Reg. Cypr. ti rv%ói.