aut, (fi quid aptiùs quifquam earom laudibus A ctXXovç <paTÎÇuv S v v a e S a i r *iç T0(f
decantandis afferre queat,) puriflìmo fplen-, ^ ¿ Tov tyeoroç «Vippoa7ç re na) Sfaf¿aí(T¡v
dore illinc perfufas, aut prò nature &
ordinis cujufque proporzione , alias aliò
modo colluftratas ; quæ a iiimma illa pul-
chritudine adeò infòrmantur òc imprimun-
tur j ut ipfæ alia quoque lumina efficiantur,
' luminis ac per primi influxiones & communicationes
alios illuminare poilint > qua:,cum
Varia An- divifice voluntatis TìiitiiJircB iìn t, roboréque
gclorum m i- non modo naturali, fed etiam adventitio
nifteria.
ÂiiT oupyoùç & iiov S iX ii/xa ro q 3 Svvaràg Ìa yvì
Qúcriníji Te na.) a i7rinTt\T(f> , t to ,v t c c a
TTopevofxémç , 7rüfft 7ravT ayoo Traçoutraç
gTo\fxa>ç , •eir&Svfj'tai r t X a ro vpy'ia ç 3 xa)
nov<p¿TtiTi ¿puaeeoç ’ aX X aç uàào t i rijç
o)nou/xivtiç. / x î ç o ç SiaXtiQ uiaç , b « aXXot tiv) b
t o v TravToç tT riT iT a yfxtva ç , eoç o ÎS îv 0
'liebr'i 14 polleant, loca omnia peragrant, omnibus ravra c Ta%aç na) Sio^iaaç- navra t)ç ¡v c
ubique-impigrè adfunt, tum ob mimftern g ¿youaaç 3 <ærçoç fxiav crvwivenv t o v rà.
prömptitudinem, tmn ob naturæ levitatemi Züog
aliæ etiam aliam quandam orbis partem
comple£luntur, aut certè aliis quædam pars
commiffa e ft , ut n o vit, qui hæc ordinavit
ac diftinxit; ad unum rerum omnium Con-
ditoris nutum omnia in unum jungunt;^ di-
vinæ majeftatis laudes canunt, ac fempiter-
nam illam gloriam fempiternè intuentur,
non ut inde gloriæ D e i aliquid accrefcat
( nihil enim e f t , quod e i , qui plenus e ft ,
aliiique bonorum author,accrefcere queat ;
fX i y a X a o r t iT O ç 3 S i e o ç o u ç S o ç y ç d ' iS i o v y.a)
a / S i e o ç y o v y '¡v a S o% a e r& n ©goç * o ù y á ¡>
i a n v 0 'Zo çp o ’T i& t i a i T a i r a í n X t i p a 3 r o f nu )
t o i ç a X X o i ç y o p t i y a r é o v n a X a t v ‘ à x x ’ i v a /¿¡¡
Asiani to e ù e p y e r û e r & a t n a ) t o î ç ‘GrçcpTun;
¡ x í T a ® e o v Q u a t t r i . T a v T a e i fx t v <srçoç aç/av
v f x v n r a i , TtiÇ L p i a S o ç ti y a p i ç 3 n a ) rü g
f x i d g c v t o 7ç T f s i a ) <S•eoTtiTOÇ ’ e i d [ t t«ç
fed ne etiam ]?eum natur^ q d l7n §Vf/ielq c v S e e ' e r r e p o v 3 e y e i t o v in ç tv nu) d Qùidquid bkeonnoeffii/c'tiAo affici rdlíe»fíiinnaanntt-. HHoìepcp fili pnrrnor ree.ii driiig cnmi l-- 1 »
ne^boimm eft" tateànobis predicata funt, Trinitati, atque
id totum ad uni in tribus Perforiis divinitati gratia ha-
Trinitatem re- t>e n c j a e f t ; fin autem cupiditati minùs fatis
fa£lum eft , fic quoque Órationi palma parata
tione, incubuimus 3 ut oftenderemus, ne
eft. In hoc enim, omni dicendi conten-
ovrcoç 0 Aoyoç. TovTo ya p ùyeoviçeTo td$0c/i~
dlnaai y oT1 vov npeirlcov , Xy x tcov SevTepav
&v<nç y fxtì o r1 Ttiç •arçgoTiiç na) /uovqç 3 e onvd e
N > ~ e V f «/ f
y a ç e iT í iv y vare p u 7ra vT a .
ipfam quidem fecundarum rerum naturam, hominis mente atque ingenio comprehendi
poffe, nedùm primam illam ac folam, vereor enim dicere, omnibus rebus exceìfiorem.
( e ) OxvS y i f . E lia s h u n c lo c um e x a lio rum fententia
f ic e x p o n i t : V u lt quidem Gregorius dicere naturam divi-
nam exijìere Jìipra Univerfa ; J e d , ne comparationem injìi-
tuiffe videri po jjit, veretur. N am in comparationibus ea eft
l e x , ut ea folùm inter f e conferantur, qua fu n t ejufdem
generis. A t increati ad creatum nulla inftitui potejl comparado
, ñeque Creatoris a d creata. Quapropter a i t , jnetufe
impediti, quóminùs dicat naturam aipinam fupra Univerfa
e x ijìer e , quanquam alioqui hoc v erumjìt ; ne videlicet eum
comparare cum aliis videri p o jjit, qui extra comparationem
omnem ejl pofitus. B i lliu s v e r o p u t a t , ¿«»à> yèsp eiV¡7»,
id em h ic e f f e , a c fi d i x i f f e t , iW fin « V » , ne dicam.
( / ) Airurr*. R e g . C y p r . a%anus.
copia f i t ìmprejfa, ut fecundaría quædam lumina J ìn t3 ac3
per primi luminis rivos &* fcaturigines ad f e manantes,
alios illuftraré pojftnt.
( a ) E ttixtu'tu. Adventitio robore , id e ll , D e i auxilio
& 1 gratiâ , quibus natura perficitur. Adventidum edam
d ici potejl, ìn q u i t C om b e f i f iu s , quòd A n g eli fuperiores
illuminant fubjeclos , quòd illi ipji à D e o illuihinantur, 0*
f .u n t robuftiores ad cognofcendas certas veritates.
( b ) H r a l 8cc. ¿>ive alii cuipiam rerum Uniyerji
prcepofitas ; cu ju fm o d i fu n t A n g e l i c u f t o d e s , q u o d
B i l l iu s n o n fa t is d if t in x i t .
( c ) T C o m b . £5r/T«|«s-.
( d ) EnriSufthes. Metz f c i l i c e t cup iditati, v e l aliorum.
U t r o q u e m o d o E lia s id in t e l l ig i t .
THEO L O G I C A TERTIA.
D E F I L I O .
O r a t io v i g e s ima - n o n a.
© E O A O r i K O S T P I T O :
n E P I T I O T .
A O t O S
i. H æc quidem funt, quæ quifpiam, ad A a. A M E N ovv i l i r o i t i ç av ¿7rin¿7r1a)V
t a tudinem, præcipitémque celeritatem,ciim in m ^ aToV Á¿yov ™r¿v éroif/-¿ri]rcí) % 3
rionfbufcT' omn^ us re^us 9 tum maximè in iis difpu-
rîtas, pemi- tationibus , quæ de Deo habentur , peri-
dofa. culofam, afferre poffit. Quoniam autem
objurgare haud magnum eft ; perfacile
quippè 9 ôt cujuilibet hominis : fententiam
vero iuam fubrogare, pii viri eft ac mente
prediti ; â g e , Spiritûs fancli, quem nos
(a) Toi Xoyoy. Coisl. I. rà» xlyat.
T c t y v T i iT a . 3 X* t o t o v T c t y o v ç ¡ 7 r i a ( p a À i ç }
TTcttri fxtv fts-pay/xctai, juctXiffTct Si ou T0“’
i&rtp ) ©go u Àoyoïç y T c tu T c t t o T i v . ¿7T t) S i ro
fxiv iT T tT ifx c tv y où fxíya,' paitrTOV yàç r 0 ^
ßouXOjU.tVOV TTCtVTOÇ ’ TO S i ¿ V T i lM y 619 rl,V
ic tu TO u yveo/xtiv s dvSpoç tvcn&ouç n c à vovv
iyovToç ' ¿pipi a 7T¡f ctyio) - S ’u.ppuo'ctvTiç A quidem adoramus, illi vero contemnunt ac
JJveù/uetri y 7 z f Trap a ùroe v fx iv ¿T i/xaÇ o - Pro. 11^1j|°< basent, numine atque auxilio
a fxîvo) y^'Trap a ri/xm S i •Gr&anvvovfXivcp y t u ç
Ij fjuetip&Ç fsn p ) Ttiç S ’iOTtiToç ^ v<z¡roÁri"\>ag.'3
a i Tiv iç 7fOTi iia )v , àxrtzs-ip t i v et to z o v
iùyivii t i net1 ¿>Q i/xov 3 t) ç <pa>ç •Gt&iViynea/iïiV.
où Sí ¿ A A o T g fx ív aia7rri<reivTiç 3 t o v t o yctç
¡xóvov Hfxiiç victvtnoi t í na) juiyaXotppoviç ,
vvv J i na ) fxaXXov 7rappn<xiaço/tivoi Ttiv
c ¿Át iS i t a v !iva /xti c r i ï vtsroaTOÀvi , n u Scoç
freti fubnixique , noftram de divinitate
fidem, quiecunque' tandem illa e ft, per-
indè ac generofum quendam & maturum
foetum in lucem producamus. Non quòd
alias unquam tacuerimus;, (hacenim una
duntaxat in re fortes & magnanimi fumus, )
fed quòd nunc majori quoque libertate ac
fiducia veritatem profiteamur : ne alioqui
ob timiditatem, utSeripture verbo utar, Hebr. x . 38.
häc poenä mulftemur, ut Deo minimè pla-
d y i y qatsr)di , t o /xtj ^ iùSomlaS’ai naranpt- B c^o.miis. Porro cum omnis iermo duplex Duplex dif-
WKSM rsv v . / v f it , alter, quo dogmata noftra confirmamus, Putatl0nis §e-
O lT lO V d i OVTOC Ao y o v 7r a V T 0C 3 j r • r 1 • 9 nus* ' alter, quo adverlana fubvertin^us : nos quoque
, pofteaquàm doélrinam noftram potiùs
expoiuerimus , ita demùm adverfariorum
placita, confutare ac profligare conabimur:
& quidem utrumque , quàm fieri poterit,
breviffimè, u t , qua: à nobis dicentur, quafi
uno quodam obtutu peripici facilè poffint,
(quemadmodùm quem illilfagogicum libel-
lum, ad fimpliciorum , vel ftolidiorum po-
tiùs, fraudem exeogitarunt,) ac non ob ier-
monis prolixitatem fenfa dilabantur, haud
e S c o /x iv .
Tocf f x í v t o o i n i ì o v n a r a a m v à ^ o v T o ç 3 t o S
i f t to etV T i7r a À o v ^ e t v a T p iv r o v T o q " n a ) X fx iiç
TOV OMÌÌOV C/n&ifXiVOl T i ^ T iP O V , OVTCt) T a
T a v c v aV T ie o v d v a r p i c a i T r a o a t j ò f x i S a • n a )
d [ x < p o T i^ a , e o ç o ì o v t ì , S f a ß o a y i e o v , 'iv
g liv x r v v o t z i f ì a y i v t i r a i T a X í y o / x í v a 3 â a e n n p
ov a u T o ) A o y o v i' i c r a y c o y in o v Ì 7 n v o t i< r a v z& g p ç
i ç a T r a r t i v t m v a 7r \ o v o T ip a > v ti w y & i a T t p e o v 3
^ V? A«,«. ToS^Aoyw ™ C f eeùs.atqueaqua)qUærtoncanalicoë;ceturj
■voBoùrfx’“iv"'a , nad -à f&■ ip vS a>p où QeoÂtivi crtpiy- fed per campos diffunditur, ac folvitur.
yofxivov y d x X a n aT a 7TiS'iou yiofx iv ov n a )
ÀVOfXiVOV.
ß . T çg/ç a i d v e o T a r e o S o% a i ©goxf,
1 1 A y a p y i a , n a ) T I o À v a p y i a , n a ) M o v a p y i a .
k a; f x i v o v v S u o v r a i a i v TLXÄtivcav k t\7 ret1y-
<9"t\oav y n a ) T r a iÇ è ç & c û a a v . t o t í y a ç
a v a p y o v , a r a n r o v • to t í T r o À u a p y o v ,
G T a ïn c û S i ç y n a ) ovtcùç a v a p y o v , n e t i ovtcùç
I I . Ut igitur ad rem accedamus, tres Quxnam
antiquiffima: de Deo fententia funt, Anar- ^eDeo^feiÌ
chia, Polyarchia , & Monarchia. A c duae tencix.
quidem priores ab ethnicis lufte funt, & fgnè
ludantur. Nam , & quod nullius imperio
gubernatur, confufum eft ac perturbatum:&
quod à pluribus dominis & principibus ad-
miniftratur, fa&ionibus diffidiifque obnoa
ra n r o v . n g T auTov y a p a u t p o n o a ¿b ip a D • n 9 • i\ \ ^ ,
v , w, . «v , / - , w \ xium e i t , ac promde nec a quoquam guber 'l'till rt'i.rtWimt' « JVi ' In*-...'. 1 • . . . .*. - . . . a •
natur, nec ordine ullo & dilciplina conti-
netur. Ambo etiam ifta eodem tendunt.
Tri v a T a ç i a v 3 tt d i t i ç 1 X u ertv *e t r a i f i a y>
f x tX iT t i X v a t a t q . ti f x ív dV f x o v a p y i a 3 t o
T ifx e o fx iv o v * f x o v a p y i a S e 3 o ù y tiv e v q¡%¿-
y ç a t p e / ‘t o ^ p a a v p r o v ’ ì v t i y a ç n a ) t o ív
( T T a t n a Ç o v <2&&ç e a v T o 3 7r o X X a n a & ' i t jT a a -
& a i * a X X ’ t]v ( b v a e c û ç ô f x o T i f x i a a v v ' i u T t i i i ,
( a ) O r . r . ad m a rg . i/*!».
( ó ) YítoAii^/tis. V o c em h an c p le r ifq u e in l o c i s , p r o
fide certá f y perfuajione u fu rp a t G r e g o r iu s . Q u a r e n o n
b en é L e u v e n k . conjeturas.
( c ) T ? Í5T0<r7«Ají. S c h o l. TO uxorlí}*>itrS-ct¡ f i a y&j (póSai.
y uód metu ac dmore nos fubducimus. U b i a u tem V u lg a t a
« a b e t , H e b r . x . 38. Quód J i fub tra xe r itfe , nonplacebit
anima m e a , G n e c i l e g u n t , i«* ixo<r¡uXnT»i, id e f t , u t
e xp o n it G r e g o r iu s : S i in pietads caufa pravaricatorem
egerit, nec in ejus deffenfionem incubuerit & c .
( a ) ~EifixuS-xt C o i s l. I . tufoxi/xdtr&ctl.
( e ) AtrlS fe 'ortos Xoyu. S im ilia le gu n tu r a p u d A th é -
nagoram l ib . d e R e íu r r ed lio n e m o r tu o rum , a d c a l -
cem o p e rum S . J u ft in i n o v a E d . p. 3 1 5 . n . 1 . o$-e» ,
Offtltl ft7lI rois TTtf) TCtÜTX STOViSulvOIS Aoy«» flT¡Zt , T¿» fOU
*>*tf tfts ttXt¡*Mcts , t S v irtfi tSs ¿Xi]St¡ees ’ xcti rS v ftiv
uvep rw ¿Xt/Puxs , irpos tus ¿iriflStTUs , S tus ¿/oquSáxi<ov-
ra¡j t5s fe sreoi tí¡s ¿Xtfttíus , srfos tus tvyt&ftotSrrets , >@4
t*(T wonts fí%oftí»ss ri» ¿x>)!hUs. Hinc iis, qui operam in
fes hujufmodi infumunt, duplici arbitror opus ejfe Jermone,
altero pro veritate, alteró de veritaxe ; pro veritate quidem
versus incrédulos, aut dubitantes ; de veritate autem ad
01 o qui aquo funt animo , &* veritatem Ubenter fufeipiunt.
nimirùm ad ordinis perturbationem , hæc
autem ad folutionem ; perturbado quippè
folutionis meditado eft. A t nos unius prin-
cipatum colimus ; unius autem principa- Cathoüca
tum d ic o , non quem Perfona una cir- Deun^cre'dic
cumfcribit ; ( fieri enim poteft ut quod unum & confitetur.
I t a q u e G r e g o r iu s c um A th e n a g o r a d u p lic em fe c e rn it
d ifp u ta t io n em , quæ d u p lic em p o ftu la t fe rm o n em . In
p r im o d ifp u ta t io n is g e n e r e , d o gm a ta c r ed en tib u s e x -
p lic a n tu r ; in a lte r o v e r o v e r ita tis d e ffen fio fu fe ip itu r ,
d o gm a ta p ro p u g n a n tu r , an tic ip a ta ; e v e llu n tu r opin
io n e s , o c a d v e r fa r io rum t r ic is o c c u r r im r . In te r
u t ram q u e d ifp u ta t io n em iftu d eft d ife r im en , u t cum
e o d em A th e n a g o r a I o q u a r , q u ò d in a lte ra mendacium
refellitur, in a lte r a v entas Jldbilitur.
. .. ( f ) AtUTpesrovTos- G lo f f . ¿HtrxtuâÇotTOS 5 confuxtpms^
( g ) Eòe-óvosfìee ylmrtei. R e g . C y p r . ti<rvvoifl* yetmtetl.
GIoiT. tv f ijXct, xa) yf¿piftu3 xtt1 <raq>>j ylvi¡Tcu , monifefta, &•
nota, £- perfpicua fiant. M o x , eie-uyuytxiv, introduâlorium.
( h ) Aia^iB-y, rtc yoipttm. R e g . C y p r . fl#%u&jj rèe Xc-
yeftevet.
( i ) Awp xU Se e. ' Nullius , v e l plurium, v e l unius
imperium.
( k ) Esreel%B--¡<rav. L u fa fu n t . Hoc verbo utitwr Gregorius
, in q u i t E l i a s , quòd à rebus ludicris n ih il dijferrent
e a , qua ipji introducerent , atque in Deorum numerum
referrent ; ve l quod omni nò digna J in t , quibus iïludatur.
( I ) T auT¿Tr,s xivqttois. Motum appellai potentiam 6* effi-
cacitatem, in q u i t E lia s .