
Alias 36.
qua autem 30.
erat, nunc 13»
Habita
anno 380.
Hxrecici lacras
Scriptu-
ras ad fuum
fenfum detor-
qucnt.
Prima ob-
jeftio.
Prov. v i n .
Proiopopceia
Scriptaræ fa-
miliaris.
J o b . X X V III.
14.
P f. X V III. I.
Z a c k .x u 1 .x 7 .
Vf. cx iii. 4.
T H E O L O G I C A Q U A R T A .
D E F I L I O.
O u a t i o t r i g e s i m a ;
I. O u O N I A M tibi ratiocinationum ver-
futias nexufque v i S^iritus abundè dif-
cuffimus , eas autem a divinis Scripturis
petitas objeètiones, quibus ill i, litteras fa-
cr ilegi, ac Scripturs fenfum fuffiirantes ,
pierófque ad fuas partes trahunt, ac veri-
tatis viam turbant , iummatim quidem,
perfpicuéque , ut candidiflìmo cuique vi-
fum iri perfuafumhabeo, diffolvimus : (dum
videlicet fublimiores voces , & quae Deo
magis conveniunt, divinitati attribuimus,
humiliores autem, & qua; hominis natura
magis congruunt , novo illì noftrà causa g
Adamo, ac Deo adverfus peccatum pat
ib ili:) csterùm, feftinante o ratione,fi-
gillatim eas haudquaquàm profecuti fumus :
ac tu earum quoque folutiones breviter à
nobis afferri poftulas , ne ipeciofis & ad
perfuadendum accommodatis fermonibus
in errorem abftraharis : idcircò nos has
quoque brevi compleètemur , atque , ut
Faciliùs memoria hareant, numeris diftin-
guemus,
I I . Illud quidem unum ìpfis ferè in
promptu eft: Dominus creavit me princi-
pium viarum fuarum ad opera fua. Cui ar-
gumento quo tandem modo occurremus ?
Num Salomonem accufabimus ? Num pristina
ipiìus dièta ob poftremum ipfius lap-
fum abrogabimus ? In um ipfiusmet fapien-
t i a , ac velut fcientia, artificifque rationis,
fecundùni quam omnia condita funt, hunc
fermonem effe dicemus ? Pleraque enim ex
his, qua anima carent, Scriptura per Pro-
fopopoeiam loquentia inducere confuevit,
juxta illud : Mare hcec 3 atque.illa dixit. J)
E t , Abyjfus dixit : Non eft in me. Et, Coeli
enarrant gloriam Dei. E t rursus, framece
aliquid imperatur, & montes ac colles exul-
iationis caufam expofcuntur. Horum ni- .
hil proferre libet , etiamiì alioqui à non-
nullis eorum, qui ante nos extiterunt, pro
firmis & validis aliata funt. Sed demus hoc
fané Salvatoris ipfius , hoc e ft , vera Sa-
pientia,hac verba effe. Illud vero aliquan-
tifper unà confideremus. Quid eft ex omnibus
rebus quod caufa fit expers ? D iv i-
nitas. Nemo enim e f t , qui D e i caufam di~
(* ) T? ¿Ofuftu. Reg. a. «» ri; ¿-«tifiti.
( b j Etrluiruc Vt km ¿m&iruf. Pugnaces inftantias G*
oppojitiones , feu, objeaiones.
( c ) @tZ raS-itrZ. Deo patibili. Humana Chrifti natura
lue intelligitur.
E O A O r Ì K O S T E T A P T O l i
n E P l T I O T .
a o r o 2 A.
A a . U n E I A H coi ra g /¿ìv è x tcov
Aoyurjuóov ffrpo<pàg Xa) rrAoxag ixavcog dn~
Giìaapiv a T ii J v v a p a t o ò Y ivtvyarog , -rag a
cfg tcov 3 g'tcov yf>a<puv everràaz\g b
rg xa) avriSÌertìg9 dig oì t o o y o d y y c t T o q
U ^ o g vA oi , xa) t o v vovv tcov yvypay.y.tvw
x X i7 r ì o v T t g , Tovg TfoAAovg G fp t n ^ i^ o v r a i ,
xa) rtiv òJov tw? ùXti&aag ra^aosovoi ,
<rvAAti€Jtiv /¿tv tidti AtAvxaptv , xdl ovx
ctyvJpcog 3 Cog tyavrov T ru c ca9 TÓÌg tvyva-
/ioviCTiQoig • Tag y zv v^nAort^ag xa) 3 go-
•nrptTrtGrtpag ¿pcovag nt£$<rvtiy.avrtg tw 3 go-
r tir i 3 Tag d i TayreiveoTiPug xa) ap3 pcaTrixa-
Tt(>ag 7a f vta d ì v/¿dg A.Ja/u9 x ) c & e a c
TraSxTcJ x a r a tw? àyapriag * to /? cftg xa3*
ixaarov ovx t 7 n !%iAriAv&ay.iv 3 ¿7rziyoyivcu
t o S Aoyov * av d ì xa) t o v t c o v Ì7tidttTt7g d cy &
fìp u y u Tag Avaag 3 t o S y ì ì ' n r a ^ a a v p i a & t y
Aoyoig Tri&avoTtiTog 3 e t\yi7g xdt tavTag e
xityuAuiooGoyciv g<? ‘¿fiS'/u.ovg dnAovTtg Sfa
c t o tvy.vtìy.oViVT'ov.
/S. E < tt/ y à p b j y ì v a v T Ó ìg ò x e 7v ò x a )
A i a v < & & X iip p v to * K v q i o g ì x t i o ì / ¿ ì
q J có v a v T o S i i g s p y a a v T O o . < z s^sg 0 i r a g
¿ 7 r a v T n c r 0 y .i& u ' 3 o v ¿ ¡ j o A o y c o v r o g x a r ì i y o p t i a o -
fu t v i ov T a drp)v ' à-d-eTttcojuev , S f a * t i iv
T i A i v r a i a v ‘¡àfef'Zirìeocriv ; o v x ) T t jg Q o f i a g
u v T t ig I p o v y c iv u v a i t o v A o y o v - 3 tw? o io v
ì t t i c T w y t i g x d i ro tf ^ T i y y i T o v A o y o v 3 x a d - ’
o v T a T r à v T u a v v i c T t i ; y r o A A a y a p ti y p a ty ty
•G r& a c d 7 r o 7 r o i iìv o ì d i x a ) t c o v a ^ v x c o v 3 cog
ró * jj S - u A a o s a g/^rg t u J ì x a ) t u J ì . x d ì j ìi
a C v o s o g i Ì 7 r e v , o v x ì a n v i v iy .0 1 . x a ) , o ì
o v p a v o ) S J it ty oV jU iV O i J o% a v ^® goZ . x a i g
7r a A i v 3 p o y t p d i a t ) S f a x i A i v i T u i , x a ) opti
x a ) f i o v v o ) A o y o v g è p c o T c o v r a t c x ip T m c t c o g .
t o v t c o v o v d t v Q u y ì v i l x d l T lC l t c o v
h y m c og ì a x v p d T i& z i T a i . «AA* Ì c t c o t o S
QcoTv^og a u r o Z , tjj? ¿Ati&ivtig Q p d /iag, 0
A o y o g . /¿ ix p ò v J ì G i i v S f a c x i ^ c o f i i S a . r't tcov
o v t c o v à v a i n o v ; 3 gorw?. o v d ì ìg yap ai-
T i a v ì i t t ì 7v t x t l ©gou ’ « t S t o d v tlti ©gou
( ¿ ) E* /Zfuxu- Duo Regg. àv fy*xt<ri.
( e ) B/itit km. In no n n u llis , mtìs ¿ i *<*»•
( / ) T t x ilr * . Sic Coisl. i . & Baf. In Ed.
( g ) àtwhfittoi. C o i s l . I* ¿ iiy in tu .
qffpicCvTippv. Tig c/lì tw? dvS(>a>7rÓTtiTog s vv A cere queat : alioqui id Deo atjtiquius ef-
Tt wueLc vfnriGTut goc. diTsa t C&)3 Zvaj Q u^ autem humanitatis a Deo propter
nos fufeepta caufa extitit ? Profeètò ut
nobis falus pareretur. Quid enim alluci
caufa afferri pofiìt ? Èrgo quoniam hic
J ì t i y d g v < a n a r in ©go? 3 d i T i a g to [ y o ^ t w a /
& z 7 r d v T M vt( ¿ a g . n y à ç i n p o v ; ¿ T r a d i i t o iw v
c t t r a Z S a 3 x a ) t o ì x t k t ì 3 x d ì t o y z v v a y . i 3
ÇafpcoÇ e v ^ iG x o y i v , u t tA o v ç 0 A o y o g . 0 y . i v
a v / ¿ i t a m g a Ì T i a g ív (> u x x c o f¿ iv 3 • z& g p a& coy .ív
r i i à v& Ç toT TO T tiT i' 0 d i ¿ ttA ovv x a ) à v a i n o v ,
r i i 3 goTWT/ A o y i t j c o y í& a . a p o v v o v to ( ¿ ìv
u r iG iV apurai / ¿ i r a tw? a ì r i a g ; t x r i n
y a p / ¿ i 3 cptiGiv 3 'dqyjHV o d c o v a v r o Z à g i p y a ,
Cauià Dei
nulla eft,caula
humanitatis
aiTumptæ in
Clirilto , ho-
minum falus.
apertè, & Creavit, & Gignit me, reperi-
mus hoc fimpliciter diètum cenfeamus.
Quod enim cum caufa conjunètum inveni-
mus , id humanitati aflignandum eft ; quod
autem fimplex caufaque expers, divinitati
adferibendum. A ge igitur, an non illud ,
Creavit, adnexam caufam habet ? Creavit
avroZ. Ìpya dì x e,9®v avroZ 9 aAri&aa xdt B me> niquit, principium viarum fuarum
I WmmmÈ = / a. a ' 1 ad opera fua. Opera autem ipfius. veritas & XplGig 3 COV iViXiV iXpKT&V SiO T tIT I. XPlcr,Ç HM» .W 9 , \ 11 „ , r , v av judictum,quorum causa divimtate delibutus
y a p a v r t , T v g . a y& p c o T r oT tir o g .T o d i y iv v et eft. H x c enim humanitatis unètio eft. A t
b -a, . a ì r i a g • w J a% ó v r i r o v r e o illud , Gignit m e, caufam non habet. Alio-
' s ^ c x i i y . i v o v . r i g ovv à v n p a A o y o g 9 qui oftende quidnam ipfi adjunètum fit.
Prov.viri, 17;
P f ex. 7.
Quis igitur inficias ibit,quin fapientia,fecun-
dum inferiorem quidem generationem,creata,
fecundum autem primam illam magifque
incomprehenfibilem, genita dicatur ?
I I I . Huic velut confeètarium e f t , quòd
etiam Servus dicitur, & Multis benè fer-
x r ic y a yav A t y a r& a i rtiv Qofiav , x a r à
Ttiv xurco y iv vw iv 3 yivvtiy.a d i 9 x a r a rtiv
GtgpTtiv x a ) t tA ìo v ctAqnrìov 9
y . Tlqvtü) d i ìt t ìt u i 9 x d ì r ó * dovAov
àxovav tv JovA tv ovra t t o A A o 7ç . xa ) r ó 1
tm » t'hai 0 B f c y p viens j: iiiudque icem, quod magnum atque
bvT.i yap t d o v A t v a t Qapx) 9 x d ì ytvtGti
xdì t t u & ì g i r o 7g tijutrt^oig 9 Sfa rtiv vutrtpcuv
tÀeuS-eoiav 9 x a ) Trdriv oîç otacoxtv J-srò
d tw? à y a p r ia g d x a n x o y lv o ig . r i d ì /¿ tifo y
àv^coTTOV r d 7ra v o rt iT i 9 w ©g«w TrAaxZvai,
xa) y t v io S a i © tov c u tw? /¿i%tcog 9 x d ì
rocroZrov ¿7ri<rxí<pS-iivui avaroAti t% v4 ¡pyg 9
coart x d ì r o ytvvcoytvov a y tov 'T iò v «/->]. i e r o v
e xAtiStivui 3 xa ) %upi(r3 -tivai avred e_ovoya r ò
ifai. xLix. 64
lfai. L U I. 1 1.
Luc, I. 3 J.
amplum ipfi fit filium Dei vocari. Haud
dubiè quippè carni, & generationi, & af-
feètionibus noftris, libertatis noftræ causa
fervivit, ac denique òmnibus illis ,p er quæ
eos , qui à peccato detinebantur,in falutem
afferuit. Quid autem majus & honorificen-
tius hominis humilitati contingere queat
quàm Deo copulàri, atque ex illa mixtio-
ne Deum effic i, tantùmque ab Oriente ex Luc- 78.
alto vifitari, ut illud etiam fanclum, quod
gignebatur, Altißimi Filius vocaretur, eo-
. , x v H P R j , que nomine donaretur, quod eft fuper omne
vmtf j w i j K p i t?vto f r / > » r . «AAo D nomen ? Quod portò aUuÌaómèn'illud eft,
teriv ti ©go? ; xdì ro • 7ràv yovv xay\ai rrd quàm Deus f Atque iftud, omne genu ante
xivcoSivri d ì vyàg , xa) rtiv -9-tiav tixóva eum fl^ u tu r , qui noftrà causa exinanitus
Luc. I . 32;
Philip, ir. p.
dovAixij ywopd)? O't'^Jtgpaaai'T/ 9 x a ) yvdvaj
7 ra v ra oixov le d a ti A 9 o n xa ) Kuç/oj» avróv
xaì
raZr a
Xç/otoj/ ó ©go? tTToitiGtv. y iy o v t yà ^
¿ v tp y iía /¿ìv ‘i ro p ytvvti/iarog 9
evdoxia d ì tocT ysvvriToçoç.
d. AgüTgçop J ì r i r à v ./¿tyicTcov a v rò7?
xa) uyaycóv ; d t7 ya/> a vrov ßaaiAtvtiv a y g i
rovde 3 xa ) vm ovpavod dtyftt\vai . àyj^i g
X^ovcov. a T ro xara a raa taig 3 x d ì rtiv cudi^icov
xuS-edpav t y a v , tag rü g t c o v ¿yd-pcov sV /xça -
Tiincog. r o /¿ t r a rq Z ro dt r i i . Átj%ai tw?
* ß a < n A t i a g 3 w r e o v oú(>avcov¿ ^ ¿ 7 r o a r t\vai ; r i v o g
8 7r < tv o -o v r o g ; w d ì tiv r i v a S r t iv a i r i a v i9 ¿0?
b ToA yn (> óg . b t ^ t i y t i r t j g crv 9 x) A i a v ¿ C a c Í A i v r o g .
eft, ac divinam imaginem fervili forms conju
n x i t , feiatque omnis domus Ifráel, quia Aà. ir. 3s.
& Dominum eum, & Chriftum fe cit Deus,
H s c enim faèius e ft , opera quidem ejus,
qui genitus eft , bona autem volúntate
genitoris.
I V . Quid fecundo loco j tanquam ma-
ximi atque invièti cujufdam roboris, oppo -
nunt ? Oportet enim ilium regnare hue ufi-
q u e , & à ccelo Jufcipi ufque ad reftitutionis
tempora y & à dextris federe 3 donee hoftes
in poteftatem redegerit. Quid vero pofteà ?
Regnandi finem facere, aut è coelis ex-
pelli ? Et quifnam , obfecro , eum è regno
ejiciet ? Aut quam ob caufam ? Quàm àu-
dax enarrator e s , nimiúmque à regio jugo
abhorrens ! A t regni illius nullum finem
Seconda ob*
jeñio.
I. Cor. x v .z f,
Aß. m. z i .
Pf. cix. i.
r a S » nf ,TaT- sic duo Regg* tres Colb. & Coisl. 1.
cr
( o ) Xa fis am as. B i ll, fin e caufa diSluin eft.
Í h S I h I m I Y ulga/ a ; -ft™“ V ei- N o b iliu s ,
Id ’ ? eodem fenfu. 1«) XuTt%of¿ívois. Reg. bm, Coisl, i.Par. Baf. * « tixofúioi.
Mox ti ¿í. in quibufdam r l ¿tú.
( e) Oitfta.^ Duo Regg. & tres Colb. « Üsopa.
(/) Avetríñai D\lo Regg.,áirc<r&Svui.
(g ) Tm ama*. Deeft m» in tribus Regg.
( b ) E isy o r jjfr C o m b , a d d i t , *h.