P S E L L I EPIGRAMMA.
D . v x n * fophia: decus immortale canamus
Gregorium , viguit quo nova Roma duce.
Viribus eloquii valuit, linguaeque difertae :
Mellifluos dulci protulit ore fonos.
Maxima laus in eo dodrinae utriufque refulfit;
Sive profana velis dogmata, five facra.
O ialve conjunx cariflime virginitatis,
Quae prius in fummo numine, deinde choris
A n g e lic is , purifque hominum complexibus haeret :
AiTiduèque tuum laeta cubile fovet.
Chrifticolae columen defenfor maxime gentis ;
Stentoreo Triadis numen in ore ferens.
Haereticae ialve maniae certiilima peftis,
Qua fimul opprefli Lybs Macedoque cadunt.
Quaeque Arium perimis, cujus fandiflima primum eft
Horribili ac ftygio feda furore Trias.
Salve dodrinae A n t ille s , atque unica cura
Pieridum, eloquii Rhetoricefque decus.
Saltator lugens, Triadis qui numine plenus
Hanc quoque terrigenis omnibus eloqueris,
ERASMI DE GREGORIO NAZIANZENO
J u d i c i u m .
Epift. prafixd edit. Claudii Chevallonii 3 an. t5g2.
In Gregorio Nazianzeno pietas prope- accommodavit, eòque fiifior e f t , ac fim-
modum ex aequo certat cum facundia, fed plicior ; 6c in locis communibus fpatiari
a.™at lìgn\ficantes argutias , quas eò diffici- maluit, q u àm k i difficillimis verfari quaef-
liùs eft latinè reddere, quòd pleraeque funt tionibus. Hos triumviros una tulit aetas
in verbis fitae. T o ta vero phrafis nonnihil apud Graecos , pietate pares , nec difpares
accedit ad ftruduram Ifocraticam. Adde eruditione, fed didionis caradere diflimi-
quòd de rebus divinis, quae vix ullis verbis les. Quos ft cum noftris conferre velis ,
humanis explicari poffunt, libenter ac fre- Chryfoftomus non diflimilis eft Auguftino,
quenter philofophatur. Frater hujus Bafilius Gregorius Ambrofio, qui il graecè fcripfif-
fuavi quodam & inaffedato didionis flu xu , f e t , plurimùm negotii fuiffet exhibiturus
& pietatem, & eruditionem , 6c acumen , interpreti. Quem Bafilio conferam non-
ficubi res poftulat, 6c perfpicuitatem , 6c dum invenio , nifi fi quis Scriptiirarum
jucunditatem , 6c fi quam aliam virtutem cognitionem , quam habuit Hieronymus ,
in oratore Chriftiano quifquam defiderare cum Ladantii felici facilitate copulet. Me
p offit, compleditur. Joannes Chryfofto- certè a vertendo Gregorio Temper deterruit
mus Bafilii quemadmodum in literis, fic didionis argutia, 6c rerum fublimitas, 6c
etiam in profeflione fincerioris vitae fo- allufiones iubobfcurae. Earn provinciam
cius , atque ( ut ita loquar ) Achates., quid- eximio quodam pietatis ardore fibi iumpfit
quid ferè fcripfit, ad populärem captum Bilibaldus nofter, cui 6c immortuus eft.
Qui apud veteres auclores Naparapni meminerint ex illiufque fcriptis
teflimonia protulerint.
V ix ullus in tota Graecia fcriptorextitit, Damafcenus certè non contentus fcripta
de Ecclefiafticis loquor, qui non perhono- fua ipfius audoritate faepenumero confir-
rificam Gregorii mentionem fe c e r it, ex mare, fexcentis locis ita eum compilavit, ut
ipfiufque operibus teftimonia produxerit, bonam partem librorum fuorum de fide
I Orthodoxa ex ejus libris confuerit, totas
I plerumque periodos null» verbis immu- I tatis in volumina iua transferens. Id quod
I produdis quibufdam locis planum facere I conftitueram, ni id ipfi tarn frequens effe
I comperiflem,ut prima fronte furtum depre- I hendipoffet. Quid de Theodoreto dicam ,
■ qui ipfitm quoque Theologi phrafim affec-
■ tavit ? Quemadmodum v e l ex unico ca-
■ pite libri quarti Haeret. fabularum aper-
1 tiftìmè liquet, ubi ex variis Gregorii fcrip-
I tis orationem fuam concinnavit. D e Nel-
Tom. i v . torio enim loquens , uAAnv ùAAvg ¿.¡¿u-
PaS‘ G m % dpav, K u ^afunp Allyv<afl'lawn Tig
■ t n fx iy aA r i tcov A v t l o y im ¿viaKti^e <nroAu * cv
. I t u v t k A o y m ìAevQepieov ¡ueTpicog [¿ iT ea x t iK a g ,
■ . . .. t v ¿uKAtiaiot t S & eoa 'ar&icov a<re<p$'apti.
* E t paulò inferiùs : ivra v d -u ¡xoi A oigtov r&i
M T ù dpdjuaTO. j tav /¿iKpoS tarAyptig (¡¡ycLoct y ii
■ té x a ) Sa.A a r)a . Annon haec duo loca ad
K verbum tranicripta fiint ex Athanafiana
■ Gregorii oratione f Rurfus haec verba ,
B t rig k u t u TümcrJ uvTivovaroAiv op-S'Oel'o-
B x>*&oAix,tig ¿¡ucAticr'iag Ttiv ’Gt&iS'p'itLV <Gri<r*
■ l i ó iT c L j , o v S ' iv Jg « t7 ov nff\ T r ig o h o v / u é v n g
B a<zirctang. Ipfiflima funt verba G regorii, etfi
locum nunc non iàtis memini. Quod 6c
K aliis verbis ita eifert in Bafiliana, /¿tug
Trig 'K.ctjo'etpim ‘nroAeac r« otrtov/uevn <sra.<xri
^ rsrvpcreveiv. Jam cum idem Theod. eodem
B loco a it, d g y d g tov /¿ty id lo v ix.uvov tlcltì-
B ÄaCe 3-povov , zaS'd'Ztrep T ivù TvpavviJ'cc Trig
B ^X itpaxruvng Triv fsrpodieta'ictv dofsrucretg I pro-
B culdubio haec a Gregorio accepit , cujus
B in Athanafiana haec verba fun t, ov $ ¿ p o d
B T g Ko.TciAtt.iu.Ga.vii t ov S'povov s ¿ jv a rg p oi Torn
pavvid'u tiv ù ii KAtipovoju'iav ‘tz^cf.d'o^ov ugpsra-
W a u v T ig . Rurfus illa, o'Ikoi t u airoAAÙ ßiGAioig
nrpocTttViXm , ndj kuGI" Yiavpiav ìu v tc S a u yfivó -
fe - ex oratione ad Arianos fumpta
i funt. Sed de hoc fatis. Quantae autem famae
B àtque audoritatis in univerfa Ecclefia ipfius
B monumenta fuerint, nullo argumento aper-
B tins demonftrari poteft, quàm quòd Latini
B ne pundum quidem temporis iis carere fuf-
B tinuerint, fed ftatim in Latium transfe-
B renda curarint, eorumque teftimoniis li-
B bros fuos illuftrarint. N os ceteris omiifis
B ipfa tantùm lumina proferemus.
Par°m*lv’ Hieronymus eum praeceptorèm fuum
363.* W ’ f^cit in Catalogo Scriptorum Ecclefiaft. 6c
B in Apologia priore adverfus Rufinum : « An
B »injuria , inquit, tibi fada eft, quòd pro te
I » Apollinarium, Didymumque fedatus fum ?
I »Numquid in ilia epiftola Gregorium virum
B »eloquentifiimum non potui nominare ?
B 5>Quis apud Latinos par fui eft ? Q uo ego
B »magiftro glorior 6c exulto». Sui autem
imparem apud Latinos Gregorium videtur
dicere , ut notet Rufinum; : qui cum ipfe
apud fuos effet eloquentiflimus, Rufinus in
interpretatione aliquot illius orationum pa-
rum gnaviter fe gefferat, neque fatis féliciter
tantæ eloquentiæ refponderat.
Idem Hieronymus,explicans illud Ephef. T om . iv*
v , Sacramentum hoc magnum eß : ego autem Part- I* P«
6cc. « Gregorius Nazianzenus, inquit , 3S*5*
»vir valdeeloquenSjôcin Scripturis apprimè
»eruditus, cùm de hoc mecum tradaret
» lo c o , folebat dicere : Vide quantum iftius
»capituli facramentum fit,ut Apoftolus in
» Chrifto illud , 6c in Ecclefia interpretans,
»non fe ita afferat, ut teftimonii poftulabat
» dignitas , expreififfe : fed quodammodo
»dixerit : Scio quia locus ifte ineffabilibus
»plenus fit facramentis , 6c divinum cor
» quærat interpretis » .
Auguftinus epiftola c x l v i i i . ad Fortu- T om . m
natianum, citatis quibufdam ex Athanafio, P* ü00*
« Gregorius etiam, inquit, fandus epifco-
»pus Orientalis apertiifimè d ic it, Deum na-
» turâ invifibilem,quando patribus vifus e ft,
»ficut M o y fi, cum quo facie ad faciem
»loquebatur, alicujus conipicabilis materiæ
» difpofitione affumptâ, falvâ fuâ invifibili-
»tate videri potuiffe ». Citat poftea Am-
brofium.
Idem lib. 1. contra Julianum Pelagianum, T om . %%
de peccato originali, poft citatos Occiden- p* ^
tis Epifcopos , fic de Gregorio Nazianzeno
, quem primùm inter Orientis Epii-
copos nominat : « Sed non tibi deerit magni
» nominis ôc famà celeberrimi illuftris Epifi
»copus etiam de partibus Orientis , cujus
»eloquia ingentis merito gratiæ , etiam
»in linguam latinam tranilata ufquequaque
»claruerunt. Sedeat ergo cum iftis pa-
» tribus ( Latinis fcilicet) etiam fandus Gre-
» gorius, ôc cum eis tuæ criminationis ina-
» nem patiatur invidiam : dum tamen cum
» eis contra novitiam peftem veftram , me-
»dicinalem ôc ipfe proférât fententiam.
» Audi ergo quid dicat : Imago, inquit,
»D e i labem corporea» inundationis ex-
» pu rg e t, 6c conjundam fibi carnem Verbi
»Deifublev et pennis. E t quamvis», 6cc.
Citat 6c poftea ex oratione de Baptifmo.
« An tibi parva in uno Gregorio Epiico-
»porum Orientalium videtur audoritas ? E ft
»quidem tanta perfona , ut neque ille
» hoc nifi ex fide Chriftiana omnibus notif-
»fima diceret : nec illi eum tarn clarum
»haberent atque venerandum , nifi haec
» ab ilio dida ex régula notifiìmae veritatis
» agnofcerent-».
Idem lib. 11. adverfus eundem pag. j 3 o;'
citat 6t explicat Nazianzenum ex ìib. Apologetico.
E t lib. D e dono perieverantiæ
cap. ip . ex oratione in Pentecoften tefti-
monium profert : ubi tamen pro deprecabi-
tur y vertendum fuerat, deprecabimur.