c x ì v V I T A S A N C T I G R E G O R I I .
precibus exorant ut filtern maiieat, nec trucibus lupis gregem addicat : ficque ipfi
conceffum eft urbe egredt, ut corpom ammique vires eâoempeftate nonnihil S ”
villa ahquantulum reftauraret. Non ita multò-poft redux Orationem, olim x xvm
nunc x x v i, habuit, quæ miram paftons erga oves carità tem ipirat. 5
C X L I I I . Hic erat rerum ftatus , cùm Theodofius Theffalonica C o n f i a n t - ; « ™ ^ ; *
Co“ - * e Novembris anni 3 80. Ab ipfo imperii fui initio nihil antiquius h a b i ta t quàrn^e
poiim venit. fide Cathohca bene meren : lufoßm is & mifencordißmts legibus, ut Augullini verbïs
■ S S u ta r? ^fusim pios la bo ran tiEc cUfo efubv en ire non ceffaverat, quam v fle n s hlreti
K S CUS> m Pf“ sè fevenS Anams 1 vehementer afflixerat ; cujus Ecclefiæ lembrum effe f f p
f l P “ m ¡ 9 1 S h | Gregoriana quàm honorificentiffimè Theodofius Ü
Gregorio» “ F C amplexatur, benignè alloquitur, præcipuam urbis Ecclefiam, nimirum fin& e
M Sophiæ , quam anms quadraginta occupaverant A riani, tradit his verbis eum compellans •
jicif : Eccle- f f f • tuislabonbvsper nos templum iftud, & c . Demophilum, qui L d o x io
lias Catholicis Ariano Arianus ipfe fuccefferat m Conftantinopolitana fede accerfit Imneramr “S i. g M B B abdicata hærefi fidem Catholicam cuìn fuis profitea’tur ■ quod ■ —
■ Theodofius hæreticos ecclefus excedere , quas orthodoxis reftituit. h I c
■. Novembns contigiffe auSor eft Socrates ; menfe vero Decembri Marceilinus in
Majore» m B B I * una cum Gregorio majorera Bafilicam ingreditur • quò
Bailieam io- fl!"ul,u t “ gr5 ffi {f af [ . {o} ’ Pnus erat in nubiio, refiiliit. I b i , inquit Gregorius
greJirar Gre- cum hoc fpeaaculo fubußet animos fiducia , qua oderai multitude infinita clamare tatù
Ì T t C L Vmhus ¡ 1 ¿epofeen nos imprafentiarum haud aliter a c fih o c unum dejnifiìt, princepfiiue
g§I af r mf S m“ m a femmo pnniipe hoc civuati thronk ipfis anteponendum munus, fi urbis
■ ■ 9 1 W Ê Ê Ê Ê Ê Ê Ê Ê Ê Ê ê . Hoc — hoc j — i
fereoarar ad S “f ot. Omnes ex aquo reni dejìderabant. Hoc a lti voce mulieres inclamabant £ ne
Z m n ÌUam ™ Incredihk i uoddam repereußo fragore tonimi audutemplum.
* • j • .
C X L V I . T u n c quidem viÈlrix fiiit Theologi modeftia, nec cogi potuit ut epifcopale folium
flora0pt jr °^ cendei:<;t : verum ad agendas Deo gratias popuii ftudia vir divinus, Theoioreti verba
cònicenderet, «jextema» convertit Frendebant A r ian i, fed circumftantes m i l im . hos
quamvis ora- “ officio continuere : Unus tantum enfis nudatus fa it Stpoftei reconditus, fraitaque pleÄ
7 0 - t o t i r & X m o ^ Z aT i 0ft teT r e ’ ordinum poftulatiom ,
“S i r VO“ & clamonbus fuffragia epifcoporum plenanique-, non provincia: folùm fed
I M 1 1 Onentis etiam penè totms, & ecumenici Concili! quod Theodofius c o n v o c a™ renun-
c x i v n . “ tio foiemmter acceffiffet, in fede Conftantinopolitana damans & gemens coliocatus
In fede ConC eft Gregorius.Quidquid Onens , inquit, habebat , exceptd M gyp to, copuli amifiitum ad
I ~ f q u e f e c u n d a m , terree marifque ex intimis receß.bus f o L i t a l l Z ^ H h p r t
riiis colloca- fidebat vir pietate maximus . . . monbus mellitus & nomine (Meletium lignificai T Hi
%aUgUjkfeJe dam<mtem - lam eltZ ÌàZ
C Îrara‘ n a u S r eGreforiüsd ° f fm vHetur defhiffe; quo s fcilicet, maximè his verbis,
conlcnlii Gre- =“ °quI™r Gregorius Hen mthromfia , hodii perfecutores ; è throno nimirum , in quo
dejicientes. Itaque nulhus propemodum’ in toto
poiitana coi- r° generaU confenfiis fuffragiumve defhit. Demum non defuit ipfius Gregorii
locati» noi- confenfus, una tarnen de confa non repugnantis. Hinc apparet quàm legitime & canombus
S C ^ ^ r terCOnftantm0pOW eCClefiæ ^ “ P - c r e a L fit Gregorfus , a^ u l
GeX„ “ \ n u à Ur ó t S ilIa unaffu; t.caui'a > cur v it tam modeftus regendæ ecclefiæ curam ,
damans no» ^ detteaaverat, fufcipere non recufaverit? Pacis ftudium. Quo enim Safim
e.FfS.°Patum 1 demde Nazianzenum,hoc eodem pacis amore Conf-
coiiocaeor „ «nopolitanum fufcepit. Spes erat 1II1 quippe conciiiandorum Regia in urbe animorum
Grego[iu, & extinguendæ difcordi^quai exorta erat occafione fchifinatis Antiochenæ ecclefiæ O d d
E Ï Ï r ic 5 “ gT ’ .<l“HpræftiteritConftantinopoli, ex ipfo juvat audire i S
¡ f i . medio luporum collegi, gregi aquâ carenti de mea doHrina fonte potum
H a b u t, feci fementem ejus fid a , qua efi in Deo fondata. Trinitatis lumen illis pltefeci
Ziüs vi M M H M M I quaf i coagulum quoddam eram in la c é petfood
alii fiatim fJa, -macum- ^ allos finidemjam co n fin a s tenebam, alii propè obérant,
aliifiaum idem fachiri erant : m omnibus autem iracundia fUSebatur, qua priùs in eis
fervebat, & daänna mea jam benevolentiâ quadam erat temperata. Idem de toto populo
fperandum videbatur, & c H i fuere Gregorii fucceffus Conftantinopoli ; hæc fe lL remm
mutatio ipfius cuns & labonbus parta ; hæc nova & fplendida fidei & religioni fàcies
anno S “ T •“ U fe con tulit, cujus omnes ecclefias per quadragintâ
annos occupaverant Ananorum antefignani, Imperatoram freti potentiâ. Hæc vero
Sando confirmaT 18 GræCls» etiam teftimonio fuo Ambrofius in libro de Spiritu
V I T A S A N C T I G R E G O R I I . Cxv
Quæ Gregorio in urbe Regia vivendi ratio fiier it, quæ in eum paratæ infidiæ , C L
quæ adverfari.orum ejus de eo queritnoniæ, quæ demum ejus defenfiones, Gregorius g e£ ef n u * ’
ipfe turn in Carminibus, turn in Orationibus enarrare conipulfus eft. Conftamino-
Haud fcio j inquic > quibus verbis enarrem quA .fecuta funt, poiitana'.
Cum ingentem rerum aç negotiorum molem feeum trahant. ». . v|y,
Dicam tamen quàm poterò moderatifitmè. :1 , ftqq-*
Primó apud fe ftatuit non eós imitari, qui Regum & Magnatum januis aifidebant ; & !..
accufanao , vel pietatis quæftum ambiendo indecorè fe gerebant ; defiderari potiùs
quàm odio haberi maluit ; ex raritate venerationem fibi mercatus eft. Quos anxios
vidit ob ea in fe commiifa, quorum fibi confcii erant, alios beneficentiâ profecutus
e f t , alios pecuniis juvit ; omnes metu libèravit. Sicarium in cubiculum ejus ingreffum
j & confilii fui atrocitate permotum , in genua provolutum & lacrymantem , his
verbis coram omnibus affatus eft :
Servette Deus ; me autem qui fervatus fum v . .. ; Ibid. v. i\68.
Lenem videri injicarium non magna res eji,
Meum te fecit audacia : vide
Quo modo & .me 3 & Deo dignus fias.
H o c audito civitas omnis quæ , ob tradita orthodoxis templa & eje£tos Arianos 9
ingemifcebat 3 & ut gigas ille fertur qui fulmine iâus in monte Ætna fitmum & ìbià*
ignem è profundo emittebat 3 Jìatim emollita efi 3 ut ferrum ignis violentid.
T antæ porro Ecclefiæ præful inftitutus , proventufque & infinitam omnis generis exi-
miamque iuppelleÊlilem confecutus, ne unica quidem drachm a hinc facultates fu as auxit;
cùm tamen maximam talentorum copìam , fi ita ipfius voluntas tuliflet, colligere
potuiffet. N e redituum quidem & adminiftrationis rationem ab iis , qui Ecclefiæ
fiegotia procuraflfent, repètivit ; haud tamen ignarus id ab iis improbatum iri qui pecuniis
inferiores fu n t, & quàm indecora fit in Ecclefiæ miniftris avaritiæ fuipicio, non
intelligunt. Ipfi etiam exprobratum eft quòd nec mensa lauta & opípara, nec magnified
vefte uteretur , nec iplendidè in publicum prodiret , nec eos qui eum
adibant 9 graviter & cum faftu exciperet. Quam quidem accuiationem in Oratione
valedi£toria coram univerlàli Concilio ita diluit : Nefciebam fcilicet nobis cum O iv 4 z .n ° ,i4 »
Confulibus j & Prcefeclis y clarijjìmifque belli Ducibus 9 qui tot opibus copiifque circum-
Jluunt j u t , quo fua projiciantpion habeant3 oemulationem & certamen effe 3 illudque oportere3
ut &' nobis3 pauperum bonis ad luxum & delicias abutentïbus 3 venter undique comprima-*
tur 3 & neceffaria in res fuperfluas effundantur 3 atque altaría ipfa ructibus noflris contami-
nentur. Nefciebam nos equis infignibus & lafcivis fe rr i, fellifque 6* curribus magnificò
attolli, ac cum faflu & pompa deduci, velutque blandâ manu demulceri oportere, atque om•
nés nobis , perinde ac belluis 3 de via decedere 3 & in utramque vice partem feindi & diftrahi 3
aut etiam tantam. preeeuntium turbam effe, ut procul inceffus nofler confpicuus appareat.
Cùm autem multi eflent quos hæc apologia perftringeret, inde eft quòd Gregorius fe a
multorum moribus alienum effe profìteatur, nec fe miraturum} fi quando vinculis üt
incommodus & morofus aftringatür , aut etiam mufto plenus cenfeatur, ut Chrifti difei-
puli cum linguis loquerentur : Ignorante fcilicet multitudine id Spiritûs vi & facúltate Ibid. n°, 22;
fie ri3 non mentis abérratione. Aliundè novimus quibufnam obleâamentis labores iiios
levare folitus effet : Inambulabam , inquit, ego folus 3 vergente jam ad oecafum foie. Locus O r . 26. n° . 8.
porro in quo fpatiabar 3 maris ripa erat. Semper enim foleo hujufmodi obleàamentis labores
diffolvere ac relaxare ; quandoquidtm nec perpetuam contentionem nervus.ferre potefl.
Quo pa£to fe adhiberet erga eos qui perfecutionis tempore lapfi erant, ipfe Gregorius
docet his verbis : Ne ipfe quidem eos recipio 3 qui vel nullo modo3 vel non fatis depri- Or.3<?* n°*ip;
muntur 3 tiec patrato crimini parem vitæ emendationem afferunt 3 chmque recipio 9 conve-.
nientem ipfis locum offigno.
Propofita quafi universa Gregorii ih urbe Conftantinopolitana epiicopatûs fummâ , C L L
hune fingula recenfeamus. Poft reftitutas orthodoxis ecclefias, cohvocatum à Theodofio g ^ e r a i e 1^ -
Concilium diximus. E x toto Oriente Conftantinopolim epifeopi convenere numero i jo , vocac Theo-,
ut fidem NiGænam confìrmarent} & Regiæ urbi epifeopum præficerent. Nullum fortè dofiusan.381,
celebratum unquam eft Concilium , ad quod tot præfules iànâitate infignes convenerint.
Hos inter eminebant fan£lus Meletius Antiochenus, fandlus Gregorius Nyffenus ejufque
frater fan£tus Petrus Sebaftenüs, fan£his Amphilochius, &c» A lii vero non pauci aderant
longè diffimiles, & valde moribus dìfpares , quos Gregorius nofter afperiùs traélat. Ex
his erant nonnulli, qui Valentis tempore j pulfis in exilium præfulibüs orthodoxis, Aria-
norum favore vacantes iedes occupaverant. Hujufmodi pontífices, tempori fervientes y
fub Arianis principibus Ariani erant, iiib orthodoxis fidem orthodoxam profitebantur.
In hoc Concilio , quod fecundum generale eft , & primum Conftantinopoli habitum, C L U .
caufa Maximi C yn ic i, qui in fedem Conftantittopolitanam irrepere tentaverat, tantafque
turbds excitarat, agitata eft. Communi omnium confenfu irrita Cynici ordinario habita ir r i t a o r d i n a -