M O N I T U M
IN O RA TIO N EM TR IG ESIM AM -SEPTIM AM .
Onùoms i J - J mc eß unica Gregorii in Evangelicum textum Oratio , ß u , Ho - argumennim. Qonj e3 arunt eruditi, nullatenäs verißmile eße, Theologum ex
tarn multis ad populum familiariter edocendum concionibus, hanc imam
Htteris mandaße. Imo Tillemontius exißimat, nullum eße dixbium ,
quin plures hujus generis Orationes à Gregorio prolata fuerint. Ißa
edam, de qua agimus, ipß vidttu'r eße velut quondam ftries, ß u
continuatio citjufdam amplioris in Matthäi Evangelium expoßtionis.
Dolendum prorsits , quod tarn pretioßa pietatis ac doclrinte Theologi
noßri monumenta exciderint ; vel potiàs, quàm maxime exoptandum,
ut amiffi, aut pulvere delitefcentes tarn excelléntis ingenii fietus, ad
Eccleßot gloriam & adißcationem recuperentur , ac in lucem prodeant.
In hac igitur Oratione aggreditur Gregorius interpretari qUtequx in
Evangelico textu juxrn Matthäum, à verfu primo Capitis decimi-noni,
ufque ad duodecimum inclufivè continentur. Primäm, Evangelii verba
refert, moxque ßngula pertratlans , ea mirum in modum ac erudite
m«h.xi*. 3. amplificat. Diutiüs autem immoratur in bis Pharißeorum verbis : Si
licet homini quacumque ex caufa direktere uxorem fuam. Oßendit quàm
iniqua ß t Cafarum lex , qua. mulierem adulterii piaculo conflringit,
dum vir, qui fidem uxori datam per adulterium violaverit , nulli
O t. x s x v i i-ßupplicio obnoxius eß. Hanc legem, inquit, haudquaquàm probo , hanc confuetudinem minimè laudo. Viri erant, qui hanc legem fanx-
erunt, ac proptereà adversùs mulieres lata eft. E t ad virum paulo
rbid. n.7. poft Orationem Convertern , addit : Qua igitur fronte pudicitiam exigis,
quam ipfe viciffim non pratftas ? Quomodò corpori, pari honore praedito,
imparem legem ftatuis ? Hinc divinam legem bumanis legibus prteflan-
tiorem exhibet, & virum ac mulierem ad tequalem conditionem revocai.
Alia benè multa edocet, e x quibus conjugati plurimum fructum
Matth, xnt. percipere poßitnt. Tum ad ß u d a Chrißo dicium : Non omnes ca-
piunt verbum iftud, fed quibus datum eft, tranjlt ; quo quidem ßuse
ac dilucidò pertraclato , Trinitatis doclrinani breviter exponit, &
omnibus falutaria monita tradir.
Quo rem- Ü. yißum eß Tillemontio, nec immeritò quidem, hanc Orationem
FnToio^dia' Conflantinopoli , pofl redditas Catholicis Eccleßas , coram Prafeclis,
^TatTix. & ingenti hominum ßrequentiä habitam ßuiße. Ad idprobandum , citat
bttc Gregorii verba, qui de Chrifli divinitate locutus , ß c addit : Rur-
O r . szxYii. sùs linguas incito ac provoco : rursùs adversùs Chriftum quidam infa-
niunt, vel adversùm me potiùs , qui dignus habitus fum, ut Verbi
praeco fierem. Ut Joannes efficior , vox clamantis in deferto , deferto
quidem priùs loco , nunc autem valdè habitabili & frequenti. Verum,
niß noflra nos ßallit opinio, adjicere potuißet vir doclus, Tbeodoßum
huic Oratimi iiiterfuife. Id enim colligi potejl ex his Theoldgi verbis:
Haec p r s fc r ib o iis quibus imperium creditum eft ; qua. tam Imperato-
rem quàm Prafeclos dejignare videntur. Sed ad rem noftram plurimum
valent fequemia verba : N o n tantas virèS; fermo meus habiturus eft
pro famfta Tr in ita te bellum g e r e iis , quantas ediélum tuum , fi per-
verfis dogmatibus imbutos compreiferis , ft perfecutione oppreffis auxi-
lium tu le r is , fi &c, quibus , utpote frigidari numero prolatis , pnz-
fentem Imperatorem fignificari conjicimus. Cum enim , ob qucedam
monita Imperatoribus & Prafeclis fub finem trigefimce-fextat Orationis
: data, Tillemontio videatur , Orationem illam, coram Prafeclis , imo
& ipfo Imperatore prcefente, habitam ‘effe , quamvis adplebemConf-
idntihopolitaham pleriirtique dirigatur, quanto magis id de hac Oratione
ex verbis citatis conjiciendum eft. Pratereà, confai ex diclis ,
ante habitam e f e Orationem , quam ediclum de refituendis Ecclefis,
fuerie a f Imperatore propofitum. Demophilus fiquidem Arianorum
Antiftes , ehm Nicienam fidem ratam habere noluijfet , Ecclefiis
excedere coaclus eft , fexto Calendas Decembris gSo. ’ut ait Socrates.
Ediclum vero' non nifi decimò Januarii g8i. fane ¿turn tradii
Theodofianus Codex. Verifimile igitur videri poteft, Gregorium
hac Oratione anfam prcebuiffe , ut tale ediclum adversùs Hcereticos
promulgaretur. Undè probabilius arbitramur, hanc Orationem Conftan-
tmopoli, prcefente Imperatore, de lab ente anno gSo.pronunciatamfuiffe.
E I 2 T O P H T O N I N D I C T U M E V A N G E L I I :
TOif E iayyediov - Ore srsAivsv 0 LenSf Cùm confummaget JefùshosJernionesj&c;
rov$ Xoryovg TOCToug, Ka) r a ¿£tic. ,
Baa Matth. x ix . 1; *
A o r O 2 X?. O E A T1 O T1U G t: s r M A-s • p r 1.1! A.
a. U T O T S J e s u s , i p r i t e p a s to r e * d e g e t«
sta) auTog aaytjvivei 5 *a; ro7rovg cm to 7tcùv ip fe q u o q u e p if c a tu r , a c lo c a fu b in d è com-
dgiziSii • r ivog eviTLSv ; ou fióvov 'iva Kep(Parti n iuta t : ìd q u e n o n eà tantùm c a u s a } u t
a TrXiiovag reov ¿piXoSiw a $ 0 t tig ìtticot- JPaj ° r®n^ p io rum h om in um m u lt itu d in em ,
M 0H H R H I H M M I H \ S fuam ìp fis priEfentiam b Ttidicag, aAX Zfxoi ye done/, iva za) totthc . cJà ei xh ib e n d o , liuu currec -
c / , / ■_ t u r . led e t iam } q uemadmoduni m ih i v id e -
m B jm TrXeiovag. yiverai roìg I ovS'atòig : ¿g t u r , u t p lu ra lo c a fa n a if ic e t . F i t Judceis 3
I aS'aiog 9 iva TiS'aiovg xepcPavtt * t o7g vnro tanquani Judcsus, ut Judceos lucrifaciat •
c vófzòv 3 c cog vtzs-o vó/aov 3 Iva rovg varò vofxov . 3 ^Ul f u^ ^eS e f unt 9 tanquam legifubr
f t - à a S w U n , d ( d t& it ic , E af s ’ . u t « « • . i ul f i b legè fu n t .redimat :
i i t i ) , in firm a , tanquam mfirmus, ut infirmis fa-
H ■ " f t B H H H lutem afferai. Omnia omnibus efficimr, ut
iratriv 3 'iva rovg iravrag zepePavri. r i d ii B omnes lucrifaciat. Q u id d ic o , omnibus *om-
d Xiyeo3To7g 7rd<ri iravTa ; d 0 /nudi TLavXog Im o v e ro , q u od P a u lu s de feipfo d ii
f e ariq) e iuurou vvia^iro ehn?v 3 f tovtq c e re ? o n h o c S a lv a to ri c o n t ig iife
. a ~ / x re p e r io . N o n enim Judams tantùm e ffic itu r
m m 1 1 T " 5“ « M n6C ^ uid<i u id aS ià rd orum & im p r o b o r™
xadeuog yiverai [¿ovov3 ovdl oaa rcov dro7ra>v n om in um e f t , in fe re c e p it : f e d , q u o d his
iM f J \ v,ic B M M w i S iM Ì T? B B a B IM 0 B Coisl. 1 .H R H | tn Ed.
tur tantùm ^„„7. 5 r f \ x z - • r- • t
e1 / W * SiC ^U° & C 0ÌS1. 3. H e c p ^ £ X e^ ; . C ° lsL " ^ ^ ^
O r. x x x v n .
n. 1 3.
Till. r. IX.
art.6j. p.461.
Socr. Hiß. lib,
v . cap. 7.
Theod. Cod.
r. v i . lex. v i.
p. 117.
Alids 3 t.
gua autem 37.
er at, nunc 31.
Habita
Conftantino-
p o li labence
anno 380.
C u r ChriC
cus docens ,
locum Cxpè
muta ret.
I. Cor. ix . 10»
& feqq.