V P RAE F A T I O.
Editiones vulgati fermane.
i % .
I 7 3 J -
' I V I -
G r e g . N a z .
in Jul. in v e ii.
d u x .
Bilinguem.
Edicionis.
Corijeitura:.
Secundis curis
melioribus.
Perfuafus.
C o r re& ioni-
bus typ o g ra -
pbicis.
Induftria ,
ju d ic io , foler-
cia.
Q u A T R A IN s fententieux de S. Grégoire de Nafianye, avec une brìeve
expofition, tournes en vers Francois par Jacques de Billy : Paris, Guilldùmes
Chaudieres , in-A.
1693. Orationes omnes Gallico idiomate verfie fune per Nicolaum Fontai-
ne,utnotatur in Catal. Reg. Bibl. Parifiis, 2. voi. in-8°, apud Joannem Pralard.
I73rì Geminas orationes contra Julianum defertorem, a fe gallicè reddi-
tas, cum notis edendas curavit Ecclefiailicus Grationopolitanus : Lugduni,«-
12. apud Duplain. &
I747- Orario I. live Apologericus,gallicè cum notis : Parifiis, apud Ludo-
vicumLottin, z/2-12.
De Editione Grceeo-latina Parifien.fi idyo.
„ .,Ì ÌU.NC Grsco-larinam editionem, quse gnecum Gregorii, & latinam
B^.interpretationem compleélitur, veniamus. Non una eli hac edirio.
Prodiit primum anno i6ocj, deinde anno 1630, Parifiis, deniq ue Colonia,
vel potius Lipfia ; qua edirio ab aliis hoc folo dilcrepat, quòd pluri-
bus idateat mendis. Hanc magnificè commendat Fredericus Morellus « ut a
» nunquam làtis laudato Billio diligenter coilatam cum Regiis Mlfi, & cum
i M H h I ™auasE necnon quos illuflrillimus Cardinalis Sirletus ex 1
» Italia miferat, denique cum codice quem ultrò commodavit vir clariffi-
» mus Paulus Petavius, Curia luprema iènator integerrimus ; in cujus libri
» ora marginali variante? quidem leéliones, conjeéluras & emendationes Bit-
» lius operofa fèdulitate adnotaverat, &c ». Hac & alia mira pradicat. Rem
tamen propiùs confiderantés, fidem habere dctreélant. Imo Parifienfibus typo-
graphis, prò laudibus tam impensè dileèla edirioni conceffis, eos nihil minus
prtEjtmjfe, quam quodpolliciti erant, à Montammo objeéhim e li, qui pra-
clarum elogium irridet & depellit fic profequendo : «Habebant fortalfe, habe-
» re lane poterant, Regios , Regineos, Petavii libros, Sirleri, & c , lèd, ut
» ilie Epiéleti lucernam , ad oftentationem, non ad ulùm ; quippe qui defor-
I vi™? ’’ maSis Gregorium quàm fùerat in editione prima ».
Quid tum Parifienlès, & fortaifis iplè Morellus ? ab ipfis audiamus : « Nec
» mo eftum, nec injucundum tibi, ( leélori piAaà»6e? ) inquiunt in prafatiun-
» cu a , 1 propofiti confiliique noftri, ac non dubia dellinationis in D. Gre-
» gora azianzeni operibus gitaci & latine edendis te paucis admonemus.
» Sic ìgitur habeto, nos in animo habuiiTe h ujus fan&iiTimi & eloquentiffi-
» mi antiftiris operum MyXurìov editionem aggredì ex codice Bafilienfis
» ex.fatai anm i J Jo apud Hervagium, quem clariffimus vir Jacobus Billius ,
» utriuique lingua peritiflimus, cum Regiis codicibus Gallicis & cum Italicis
» accuratè contulerat... Verùm enim quoniamnon ubique cum ipfius latina
» mterpretatione cònveniebant ejus enKhdatìohes.“&- iituerjuS, multaque ab
» 1 o nierant in textu deleta, quse idem rurfus ¿[¿t ivóvm reponenda
» àmiriiirie); cenfùerat, & contra iùihileràt in latina mterpretatione , qua
» in gracis relièta erant tantum libi alfumere noliiit prsefeètus J'/ofSaVsirt, ut
» de tanti viri opere & dy^inia lèntentiana ferreé';- maluitque de hoc fihi
» tradito exprimere, ac deinde in notis at fcholiis ètìiledtas varias leéliones
» .reprafentare', quaque magis cum inrerpretum oràtione confentirent, vel
» cum auòtons ieiilù convenirent, in lócrs ambigui«5indicare»!
Quodnam autem traditujn. illfid, de quò.bona fide correclioniprcefeclus exprimere
mainiti Si traditumrillud, is 'em :-imndaaà'ii-Billio-• eodex probi col-
latus &• cafiigatijfmus effeclus ; cur ad calcem rejeéla Billii leéliones 1 Hominem
P R A S F A T I O. vij
quippe credas, quod folet, quodque prorfiis hìc opens neceffarium, pra
manibus habuiiTe Billii quoddam autographum ; fi minùs caftigaùjfimum , at è
quo diligen? faltem & acutus Typographus expedire fe uteumque poffet.
Sed neutrum ufpiam affirmat Genebrardus. Igiturji tradition illud nihil eli
nifi Hervagiana editio Bafilienfis, unius, ut conllat, Billii manu, liturifque
tam confofa tam perturbata, ut quam wi -flf'? magis probaret, quam reti- !
ceree, J'ia’ppn&i' nunquam exprìmeret , quod iplè fatetur atque etiamdcribit Difaè,
Morellus ; cur infert* paflìm atque fuftefts Billii feu leéliones, feu conjem
tune ; cùm, fatente Morello , ne obfcurè quidem, nec ullo modo unquam
expreflerit, quid probaret, quid rejiceret! Denique quis Hercules ad hoc
Augia plufquam flabulum repurgandum ? Et tamen huic operi admovetur G„g.p
pmfectus correclionibus typograpKicis ; qui forfitan vix , ut fere fit, gnece
legere norat. . .
V e n ia tam en digni videntur Parifienlès editores. Quid enim hic agas , ut
Morelli verbis utar, ubi quam x f finv magis probaret, quam rejiceret
diferte nunquam ( Billius ) exprìmeret ? Ubi non ubique, quod aiunt in altera
pnefatione, cum latina mterpretatione cònveniebant emendationes & conjectures :
ubi multa in textu deleta , quos idem Billius reponenda cenfuerat ; & contra fuf-
tulerat in latina mterpretatione, quiz in greeds rèlicla erant : uno verbo, ubi
nec latina cum gracis, nec graca cum latinis convenirent. Quid agas, inquam;
nifi , nee Bafilienfia, qua: plerumque deleta aut perturbata, nec Billiana qua
dubia penitus & incerta, fed inconditum quoddam, informe & ambiguum
opus edas?
Ecce jam, nonpropofitum, non confilium ac defiinatio, fed opera Parifien-
fium editorum. Hoc eorum opus , ipfis fatentibus. Hinc mirari lùbit qui falso
gracis infcriptum doéliifimi Billii nomen doélos pariter 8t indoétos in erro-
rem induxerit, ut in hac editione, gracameliora quam in Bafilienfi libi per-
iùaderent. Inde Gregorius lùb falli Billii nominis umbra negleétus incul-
tufque jacet, quia fummà cura collatus cum MIT. St emendatus a Billio
temerò pradicatur.
De correclione feu codice Billii.
P r r. manibus habemus fàmolìim Billii volumen, de quo tam mira Genebrardus,
Morellus, aliique pradicant. Chatardi primùm , cui Bibliothecam
Billius legarat, tum Genebrardi, deinde in Petavii manus venit is co ex.
Petavio Senatore Parifienfì ad Richerios , Sorboutourn doétprem a terum ,
alterum medicum fratris ejus filium, demum ad bibliopolas tranfiit. Hunc emp-
tum vir clarus, librorum & litterarum amans, D. Baron Senonenfis Metropolis
Canonìcus &Promotor, cùm de nova Gregorii Operum editione cogitare
noftrum audìlfet Louvardum, ipli ftatim ultro obtulit librum , atque etiam
genèrofiùjfmifit. ,
Liber editus eli Bafilea: apud Hervagium anno i j to. In ora non tantum,
ut Morellus admonebat, fed intra ipfas lineas longè frequentiùs ; nec emendationes
, conjecturas , legiones duntaxat, verùm glolfemata etimi, lynonima,
& id genus alia, manu fila adnotavit Billius. Sed intra lineas ita plerumque
hiec inferta, tam malè piéla, tanta confùfione adfcnpta funt, ut nec aperte,
nec obfcurè, nulloque prorsus modo pernofeas, non dicam, qure ipuna fit,
qu* germana ledio ; fed ut ne divinando quidem affequaris, an illa leflio lit
è manuferiptis éruta, aut è quibufnam, an glolfa, an conjeéìura, an emenda-
rió! Credo equidem, ne Billius ipfe redivivus, quid libi tum vellet, modo
poffet explicate. Pura puta funt adverfaria, in qu* aliud agentes fcnptores
curfim ac feftinanter ex tempore mentem exonerant, fine ferie, fine ordine,