Exponen-
dum, quid lit
Deus, utejus
natura digno-
fcatur.
Deus loco
non contine-
tur.
n ia , quæ de D e o , v e l circa Deum, præ- £
dicantur. Quid enim prodeft ad indican-
dam ipfius naturam & fubfiftentiam , qua
ex iftit, fi dicas eum initium non habere ,
nec à ie unquam diiciicere, nec ullis
terminis includi- ? Verum totani ejus
effentiam edifferendam & inquirendam
huic relinquimus , qui verè D e i notitiam
habet , atque in contemplando perfec-
tior eft. Ut enim non fatis eft corpus di-
eere, aut procreatami effe, ad hoc vel illu
d , cui hæc adjacent, exprimendum &
indicandum , fed quid ipfa quoque res fub- j
je â a f i t , dicendum e f t , fi modo volumus,
id. quod cogitamus , plenè atque abundè
repræfentare; ( poteft enim v e l homo , vel
b o s , v e l equus e ffe , hoc quod corporeum
ac procreatum & corruptibile effe pronunc
iam i ; ) ad eundem modum qui D e i naturam
curiofiùs inquirendam duxerit, non
hîc conquiefcet, utdicat,quid non fit Deus,
fed hoc quoque ipfi adjiciendum erit, u t ,
quid f it , exponat; idque eò magis, quòd
minùs difficile eft unum quidpiam animo
com p le t i, quàm omnia figillatim infician- ^
do removere, ut reje&is iis, quæ non eft,
& conftituto e o , quod f i t , comprehenda-
tur id quod cogitamus. Qui vero ita, quid
res aliqua non f i t , pronunciai, ut interim,
quid fit, taceat, non abfimilis eft ei qui ro-
gatus , Bis quinque quot fin t, refpondeat
quidem ea nec duo effe , nec tr ia , nec
quatuor, nec quinque, nec v ig in ti, nec
triginta , nec , ut brevi completar ,
ullum numerum citrà vel ultra denarium ;
cæterùm quòd decern fin t, non dicat, nec
mentem ejus , à quo interrogator , ad id
quod quæfitum eft , affigat. Multò enim 1
facilius & compendiofius e ft , ex eo, quod,
quid fit , dixeris, quidquid non fit de-
clarare , quàm ex eorum, quæ non eft ,
ablatione atque inficiatione, quid f i t , de-
monftrare ; quemadmodùm cuivis peripi-
cuum effe arbitrar.
X . Quoniam igitur Deum corpore vacare
nobis eft exploratum , aliquantòul-
teriùs in inquirendo progrediamur. Nuf-
quam-ne ille eft, an alicubi ? S i enim n u f
quam, quæret fortafsè aliquis ex iis . qui
inquirenti ac difputandi fubtilitate impen- 1
fiùs gaudent, quomodò effe quoque polfit.
Nam fi id quod non eft , nufquam eft : id
quoque quod nufquam e f t , ne quidem fortafsè
eft. Quòd fi alicubi effe dixeris, pro-
culdubiò, quandoquidem e ft, v e l in Univerfo
e f t , v e l fupra Univerfum. Si in Uni-
veriò ; vel in quadam ejus parte eft , vel
.ciendum fupéreft, eum nec initium habere, nec A f e unquam
àefcifcere , nec fine ullo circumfcribi ac definiri, fed ,
quidquid in rerum natura e fi, ambita fuo completi atque
ctì'ètcere.
. ( a ) 0tS. Deeft in Or. 1.
( b ) mì»ti. Reg. a. /A&.U.
- ( c ) T ï. C o is l. 1. to'.
q v t ì ew T t j f z a r a r n v Q u a tv z a ) . T tiv u i z e r o a r a -
a t v ù r e r a p x e i 9 r o p n *X e i V > p n S ì
è % ì a r a a & a t 3 p n d e n e p a r o ù a & a t ; aA A ’ oAoy
t o e ì v a t t z e r e p iX a p G a v e t v X e i n e r a i 4e&ç^aç>iXo-
ff0<f>6?v T t 1C) ' S ì& G i& T a t ' t lV T ljf y i VUV a ©g0(f 3
d X n & é o ç % X p vT i, z a ) r e X e c o r e p c o T t iv S e c o p ic tv .
c o ç y a p o ù z ~ S q z e ì T o a c o p a e t n e ì v 3 m to'
y e y e v v n < r& c c i , ® € ? ç - t o z a t r o 9 <®-ìo) ¿
r a ù r a n r a p a a r n o ' a t T i z a ) d n X é o a a i }
a X X a S u z a ) T o u m r o z a p e v o v to v to iç
i l7 T i J v 3 i l b p é X X o t TiXetCOÇ z a ) etTTOXçdv- b
tcoç t o v o o v p i v o v ( s r a p a a r n o ' t a S - a i • ti y a p
av&pCOnOÇ 3 il ß OUÇ 9 tl l7T<GrOÇ TOUTO TO
cv a - e ó p a r o v 3 Xy y e v v e o p e v o v 3 x }
o ù r e o ç o u S ì c / z u a r r i v e r a i p eX P fi r ° d e tn e ip
a p ñ e a r IV 3 0 r i i v r o d o v to ç n o X v m p a y .
p o v c o v Quatv 3 d X X a Set n r ç g ç c r o f en reip c
a p n e a r i , za ) 0 l a r i v e t n e i v • b a c o z a )
p a o V i v T i i z e r e p tX a é e îv 9 n T a n a v r a z a ^ '
e z a a r o v d n u n e ï v 3 i v a d e z t e T t iç a v a i p e a i a ç d
eôv oùz ea r i 3 za ) T t i ç o ù è a r t & e a e u ç 3
<s%eA«<p3 -ii t o v o t s p e v o v . 0 Se 3 a p e v ouz. e a r i
X e y c o v 3 a i e o n c o v Se 0 e a r i 3 n o i e i
n X n a ï o v 3 e c o a n r e p à v e t T a n e v r e S)ç o c a e
è a r ) v e p c o T c o p e v o ç o t i p e v o ù S u o -X e y o i
où Se ro ta , où Se r e a r a b a 3 oùSe n e v r e ,
o ù S g u z o a i v 3 oùSè TQiazovTa 9 où Se T i v a ,
iva auveXcòv e in co , t& v cp to ç S e z a S o ç , e
SezaSizcov "¿çi&pcov * o t i <f\,e ein S e z a pn
X ey o i, p tiSè epeiSoi to v voùv t o S ipcordvroç
I eiç t 0 ÇtiToupevov. noXXco y a ç paov z a )
auvTopdneppv ca t o S 0 ealiv oaa oùz ecri
StiXcoaai, n ca Tocf àveXetv à p‘ti e a n v , 0
iaTtv ¿vSeitjaa&ai • n Touto pev'- -'n an i
StjXov.
î. E n e ) £ e ea tiv àacoparov nptv t o Selov,
pizo o v Tt '&£$ae%iTaacopev. n o t e^ov où Sapai
t o u t o 9 n e a n v onou 3 ei pev y a ç ouSapoi >
ZnTtiaai t ) ç àv S tcov a ya v l^eTaaTizcot, S
; ncôç av z a ) ein. et y à ç t o p i i ov.3\ oùSa p o i,
ro p n S a p o S 9 t u x o v où Se ov. et Se l a r i t to v 3
ndvteoç enetmrep èa tiv 9 h cv r z f n a v r ) , »
ùnrep t o n a v . aA A* et pev ou 7&P-. aravr) 1
n Ttv) 9 V na vTa xoS. z a ) et pev ev tivi »
d«nf ix d r jo v o ç nre^iy^ajpñaeTat t o S rivoç•
^ et de n a v T a x o S 3 vizerò n X e ’tovoç z a l aXXoo 1
( d ) Ex n . Deeft n in Reg. btn.
( e) sinrtp av. Deeft «v in Or. 1 . „ Ä
■-, f f ) Q i Aia Xtyot 8cc. Regg. a. bm. tres Golb-
-Or. I . ¿ Svo Xty» , iS\.TfUf y Ü f TtCVUftg. ■.
( g ) T«v «y«v í|mWíi*5v. Qui fcire ac invefiigare om
cupiunt. .• 1 ; , i . , 'r i Aio
{h) Ei Si irttnu%a & c. B ill. Sin ubique y ergo ab
O R A T I O VI G E S IM A -O C T A V A . 5^03
. noXXoS y Xeyco Se 3 t ò nreqtexòpwov too A ubique. Si quadam in parte, ergo à minori
dffiqteXQyToç. et t 0 nav vizerò t o o n a v to ç
a àpeXXet it!fej.ax&nae&ai 3. za t pndeva r.onov
b ¡Jycti izereçtyçatptiç eXev&eçov. r a u t a p ìv 3
fi ¿v refi n a v r !. za) n o S 3 nrpìv yevéa&ctf
t o n av 3 oùSe yaq. t ò v t o ptzpov etç a n o -
ùiav.r,eì de ùrerep t o nav 3 àp oùdev nv rò
S io ^ o v aùrò r o t i n a v to ç 3 n o S d ì r ò vrerep
roùto ; z a i ncoç cvon&n t o unrepaCipov za)
jjieerepaipopeyov , oùz o v t o ç bpou t i v o ç t o S
hac çartecireumfcribetur. Sin ubique, ab
ampliore alioque multb majore id eft
à continente continebitur. Hæc fi dede-
rimus, futurum e f t , ut Univerfum Uni-
verfi complexu teneatur , necullus à cir-
cumfcriptione liber exftet locus. I n has u b i Deus
abfurditates incidant neceffe e ft, qui eum mundum
in Univerfo effe dixerint. A c prætereà , couduum-
ubinam erat, antequam univerfa hæc rerum
machina extitiffet ? Nam hoc quoque non
levem difficultatem affert. Quod fi eum
ree.p v o v r o ç r a ù r a z a t d t o ç iÇ o v T o ç 3 ti xw B fupra Univerfum effe dixerint, quid ? Nihil
yravTeoç etvaj to p.eaov 9 Xj ca n ep a rou ta t ne erat, quod eum ab Univerfo dirimeret ?
ro nav 9 Xj r o vnrep to n a v \ za ) t i aXXo
touto y n Tonoç eativ 3 ovrerep ì (puyopev ;
za) ounco Xeyco to <zereptypareriòv navreoç
: iìvat to ®eïov , c t(ccf et Sfavo'tct z a r a -
Ätiisrjov • ev yap nreptypafpnç eJdoç za ) n
zaraXn^tç.
ta . T iv o ç ovv ev e zev
tzerepiepyoTepov ’ta co ç ,
r a ù r a d in X & o v 3 z a l
r a ç r co v
ttoX X cov c c z o à ç 3 z a ) z a r a d r ò v vùv z e z p a -
r n z o f a r v n o v t cov X oy cov 3 o ç r o y e v v a io v
z a ) a n X o ù v à r t p a a a ç y '■ r o a z o X to v z a )
c ypt<poeideç ¿ n e t a n y a y e v * coç cot r co v z a p n e o v
r o d e v d p o v y t v c o a z e a & a t 3 X e y c o d e r o e v ep -
y ouv r a T O t a ù r a d o y p a r a a z o t o ç c a
Ubinam porrò era t, quod fupra Univeriùm
erat ? Aut quomodò internofei poterat id ,
quod fublimius erat, ab eo, quod inferius ,
cum nullus limes effet , qui h x c fecerne-
ret ac diftingueret ? Annon omninò neceffe
eft medium quoddam effe , q u o , velut
termino, dirimatur Univerfum ab e o , quod
iupra Univerfum eft ? Quid autem aliud
hoc fuerit, quàm locus , quem jam antè
exclufimus ? Nondùm enim commemoro,
fieri omninò non poffe , quin circumfcrip-
tus fit Deus,fi animo & cogitatione compre-
hendi poteft. Unum quippè circumfcriptio-
nis genus comprehenfio quoque ipia eft.
X I . Quorsùm autem ha*c differui, cu- Cur Deus
riofiuf\qu efortafs1 èa, ^q uàmvulgiauresfera1n-rt, lneefctluu ilci umiuatenlo_
ac pro e a , q u x hac tempeftate v ig e t , dif- comprehendi.
putandi ratione, quie, Amplici atque ingenui
rerum divinarum pertradatione con-
temptà & pro niliilo habita, fubdolum atque
involutum dicendi genus invexit ; ut
nimirùm e x f r u ä i b u s a rb o r3 hoc eft,ater, file Matth. v n .
ac tenebrofus fpiritus , liujufmodi dogma- 2°*
tum afflator ex hac diiputationis caligine
r o d £¿(pou t c ó v X e y o p ev c o v , où y à p i v a D agnofeatur ? N on enim hoc eò à me fadum
zal aü roç izerapâà'oÇa Xeyeiv do%eo 3 za)
•zereptrlôç (putvcopai rtjv Qptp'tav- 3 nXezcov
t auvdéapouç 3 za ) SfaXucov zpatovpeva •
tou to dii t o p e y a S a u p a r o d A a r / « A *
«AA tv caeivo dnXcoaatpt 3 0 p o t Xeyeiv 0
8 Xoyoç a n ‘^qxnç %¿ippnaev’ b to u to d ì t i mV;
to p n Xniarlov ehat ¿v&pcon'ivy Sfpvo'tat to
Qeiov y pnde oXov oaov ear ) (pavraÇeaS’at •
za) to u to obre Sfa , pa zp à v yap
eft , ut ipie quoque nova & ab hominum
lenfibus aliena profèrre, atque eximiâ qua- Dan. v
dam & excellenti fapientiâ ornatus ejje vi- ^ /‘’î*
dear,nodos nedens,atque aftridadiffòlvens;
quod quidem magnum Danielis miracu-
lum fuit ; veruni ut illud oftendam, quod
Orationis principio dicere inftituebam, ni-
mirùm Deum extra humani ingenii captum
effe,nec totum, quantus e f t , cogitari atque
animo informari poffe ; idque non ob invidiam
; longé enim abeft à divina natura in-
•fif'ÒtUt á ¿ n t * à&étoç» T«s y t «VaS-o ò (,E v idi* livor , utpotè quæ omni perturba
M V» I ■ \ E B B R BSmgB B K a m . Är /in m m o PIT
z a ) p o v n ç d y u S n ç 3 z a ) z u p t a ç 3 z a ) p a X t a r a
1 T®!» t a u r o d z T t a p ó r c o v to *T i p i c ó r a r o v .
t i y a p ' A o y c f) t S v X o y iz c o v 3 e n e i z a )
a u r o r o u n r o a r n v a t r i i ç a z p a ç a y a S ’orn ro 'Ç *
xiuìtd majore continebitur : f i quidem futurum e fi, ut Deus
totus Univerfi complexu teneatur, nec ulla ex parte cir-
Curjfcriptionis expers fit . ,
) Mjpti. Reg. bin. très C o lb . 8c Comb,
■. (° ) TctZra ftii & c . Hac quidem confequentur , f i in
ac Hniverfitate Deus confiituatur.
( j ) Kai tL Deeft : ti in Reg. Cypr-
‘ \ ) ;T®V w - S icC o d d . In Ed. r#v vSv.
\e J tfitpiui-is. Sic Reg. bm , & C ois l. i . In c[uibuftione
vacat , foìàque bona & domina eft,
ac prafertim erga id , quod ex omnibus rebus
à fe conditis maximo in pretio habet.
Quid enim apudVerbum priore loco ac
numero eft, quàm quae rationem ac fermod
am , ypupsìti. In Ed. rpufaaAtt. Schol. ainy/uwraJ'tt ,
¿Enigmaticé, obfcurè. No tat hie Gregorius Eunomianos,
ac pr^cipuè Aetium Eunomii magiftrum.
ì f ) '¿uví'tirftxt. Vulgata verfio Dan. v . n . habet ,
objcura interpretan , &* ligata diffolvere.
( g ) Q,ptt>i<rti. In nonnullis , ¿Sp^ro.
(h ) -T ir o f i r i ?V. Deeft TI,in Or. 1.
( i ) T tfiti¿TUTQv. C onib . prsefert, «««órwav. Maxim#
fibi necejjìtudine conjunftum , familiarijjimum.