M O N I T U M
IN ORA T IONEM TRIGES IMAM- T ERT IAM.
Oratìonis I. j 4 h ia n orum jaclantiam , injurias & cavillationes in hac Oratione,
aigumcamm. orawr^ ; JeJ former mund.it Gregorius. Quafi ex abrupto fic
O r . x x x i n . exorditur : Ubi tandem funt, qui paupertatem nobis exprobrant, qui opes
fu as iniolenter jaftant, qui Eccleiiam multitudine definiunt, & pullllum
gregem aipernantur, qui divinitatem metiuntur, & populum velut ad
lancem appendunt ? Hmc ablegatam pacem , & exitiofas domejlicarum in
fide dilfemionum calamitates deplorai; atque Ariano rum perfecutiones ,fa-
cinora , cades & facrilegia, longd partium enumeratione, percurrens, of-
tendit quàm longtffimè ipfit àfuis & Catholicorum moribus ac lenitale
diflent. Deindè puerilibus ac ineptis refpondet cavillationibus , quibus ob-
treclatores eum in contemptum adducere conabantur. Objiciebant enim ,
ita. ». 6. quòd ex ignobili oppido oriundus effet, quòd neo lepidus , nec urba-
im. n .s. nus, quòd peregrinus & externus, aliaque permulta, qua profeclo in
itid. a. xi. adverrariomm potiìis, quàm Gregorii contumeliam recidebant. Turn pro-
fianam illorum muhitudinem cum gregis fui exiguitate conferens, hunc
ibid. n.i$. extollit, illos deprimit. H i, inquit, sedes habent, nos hofpitem ; hi tempia
, nos Deum ; hi populos , nos Angelos ; hi aurum 8c argentum, nos
repurgatam dodlrinam ; qua omnia meritò vanis ac infulfis Hareticorum
opibus pretiofiora & praflantiora erant. Nihil ergo mirum, f i carijfimum
gregem , licet exiguum , ampliori prceferat ; utpotè qui hunc faciliùs
confpicere, atque à luporum voracitate tueri ac fervare pojfet. Verùm interim
Prophetico velut ajflatus Spiritu , non dubitai , quin aliquandò
aid. n. if. eum latiorem vifurus fit. Multos enim , addit, ex his , qui nuno in
luporum numero lunt, inter oves , ac fortaisè etiam inter Paftores re-
cenfendos habeo. Quod vaticinum eventus pofleà confirmavit. Demùm ex
Baptifmi forma, Arianorum & Eunomìanorum errores , qui Filium &
Spiritum fanclum creatos ejfe ajjerebant, coarguens , eleganti ac eximia
Orationi finem imponit.
Quo ten.- II. E x his qua jam diximus, nemo ejl qui non fateatur hanc Ora-
lationem Confiantinopoli habitam fuijfe anno 380. Plura etiam adhuc ex
i*c Orano, jlac Qratione a3 confirmandum colligi pojjiint. Nondùm enimGothos,
Or.usxm. a Deo in lolutae Trinitatis poenam collectos & coadunatos , debellarat
Theodofius. Nondùm Ecclejia erant Catholicis rejhtuta, dim agnofcat
ini. n. if. ipfe Gregorius, exiguum adhuc effe gregem & caulam anguftam. Qua
quidem fans indicant annum 380. ve/, ut cum Tillemontio loquar, illud
Tut t. ix. temporis Jpatium , quod inter vigefimum Aprilis anni 375?. &vigefimum-
fextum Novembris anni 380. interccdif. Nulla enim ejl hac de re inter
eruditos controverfla. A t idem quoque defideraretur animorum confenjus,
ad dignofcendum quis fuerit ille fenex , de quo fic loquitur Gregorius :
O r . n im , Heilernam meam vidiimam pofco, fenem ilium, quern exilio redeuntem,
mèdio die, media in Urbe , fax is excepiftis. Licet enim de iflo faclo apud
Scriptores mentio fiat, attamen incertum adhuc quidem efl, ad quem Jenem
id certo referti pojfit. Cenfet Elias Eufebium Samofatenfem hie
à Gregorio defignari. Hac reverà Theodoretus ac Nicephorus narrant
de iflo Eufebio, cui Dolicham ingredienti, mulier quaedam Ariana labe
maculata, tegulam è fijperiori tedium parte immifit > ejufque caput
obtrivit. Addunt etiam, (quod ab ipfo quoque Gregorio obfervatur , \
Eufebium morientem, eos qui aderant jurejurando obitrinxiilè , ne à
muliere poenas hujus faéti ullas exigerent. Quamvis autem hac non ignorarci
Tillemontius, conjecit tarnen vir eruditus , fenem ilium Fuiffe
Euftathium Presbyterum , à Valente Imperatore in oppidum Thracia
Bi^uam relegatum , quòd anno 330. Evagrium Conftantinopolitana Ecclefia Epifcopum prafici curajjet. At Socrates & So^omenus , qui
Euflathii exilium referunt , nihil tarnen de ipfius in urbem Conflanti-
nopolim reditu, ac inexfpeclatd morte commemorant. Baronius etiam, qui
hunc Orationis locum fic exferipfit : Hominem meum poico , quem
hefterno die trucidaliis, iènem ilium , quem ab exilio redeuntem , 8c
hue appellentem &c. videtur quidem his ultimis verbis Conflantinopolim
defignare voluijfe ; fed nihil de iflo fefte indicavit. Cum igitur hiflorica
monumenta Gregorii narrationi optimi confonent, nos quoque cum Elia, hunc locum de Eujebio Samofatenfi intelligendum arbitramur.
Theodorer.
hiß. lib.v. c. 4.
N iceplio r.
hiß. I.XII.C.J.
Socr. hiß,'
1. i v . c. ly .
p. l a 6.
Sozorn. hiß.
1. V I. c. 13.
p. 6yy.
Baron.anno
380. §. v i . p.
npo
KCtl SIÇ iCtVTOV.
ADV E R SUS ARI AN OS,
& de feipfo, .
a 0 r o s \y.
«. r i o r 7T0TS iia)v j 01 T1JV 7Tiv'lUV Y\/MV
OViltPlC^OUTSG 3 )teù TOV 7TÀ0VT0V Y.0f/,7TCL^0VTiQ
3 3 01 TTÀH'9'2/ TtIV ExX.ÀtJ^ietV ¿(¡i^OVTSG j XCti TO
b Sfa<GrluovTis TTo'ifxvtov -, 0/ xeti b-&iornTct
fXlTQOUVTSG Ì xctl Xctov O'TU&y.'t^OVTtQ ; 0/ Ttjv
ya.jificov TifxcavTiQ , xeù t ovg QùhttìÌqciq
v€f>i£ovre$', oi tovg Sticrauoi^ovres 3
c x a ) t ove /xupyetpiTetg c 0<ztrepopavTeg ; ov y à p
tauffiv 3 o n ov ro a o vT o v ^(¿¡u./jog ¿a rip co v
cttp&ovcoTiQa, y )icti xi&G>v Sfavycov xctyXti-
x tg y ovov tuvtu cueiveov xu3"upenTipu ts
x u ) r tfx io T i^ u . ttu A iv u y u v u x T e 7 g ; 7raÀ iv
c ^ 07r\t£i\ ; ^ 7ruXtv v€f/tfyig ; tj e xuivtj 7ri<TTig ;
ftixpov in try eg rriv u7raXnv, 'Iva Q3-éy%a>juuf.
ovy vC^'iaofxtv y aAA* ^ihey%0ftsv’ ovx aVe/-
( a ) o i irXn'lhi See. Ecclefia: definitionem e x multi-
^e^ui^am iirid et Gregorius ; non quòd vera
'-nrißi E c c le fia , locorum & temporum u niverfitate,
ac membrorum multitudine, pr« aliis focietatibus ,
qu* Ecclefia titulo gloriantur , C atholica non fit ;
y qu«a Ariani veram fe Conß antinopolis Eccleiiam
j- e Ja&abant. Rifu id magis , quàm confutatione
gnum e ra t , cüm Regia: civ ita tis O rthodo xi ,
mm penè terrarum o rb i , ejufdem communio-
O r a t i o t r i g e s i m a - t e r t i a .
A i . U bi tandem iunt 9 qui paupertatem
nobis exprobrant, opéique iiias iniolenter
ja£lant ? Qui Eccleiiam multitudine definiunt
, ac parvum gregem aipernantur ?
Qui & divinitatem metiuntur, & populum
velut ad lancem appèndunt f Qui are-
nam in pretio habent , & mundi lumina
contumeliis afficiunt ? Qui denique lapides
a g g e ru n t,& gemmas contemnunt ? Non
enim norunt, quòd quanto arena iìellis
copiofior e li, & lapides pellucidis lapidi-
bus , tanto viciifim hæc illis pu riora 6c
g præftantiora funt. Rursùs indignaris ? Rur-
sùs arma induis ? Rursùs contumeliam infere
f Num nova fides ? Pàrumper, quæfo,
minas iftas comprime, ut loquar. Non
injuriam inferemus , ied coarguemus :
non minas intendemus, fed exprobrabimus :
non feriemus, fed medicinam afferemus,
nis & fidei fo c ie ta te , jungerentur.
(b ) Qciriira ftetfûvTts. Ariani T rinitatis Peribnas in
difpares gradus dividebant. J u x ta illo s , Spiritus
ianòtus erat magnus, F iliu s major, & Pater maxitnus.
( c ) Ta-tpaf3»rtf. Or. I . mpiefàvter. Reg. hu. irtpiaft-
Çovrts. In quibtlfdam , ùirtpopt%arrtr.
(d ) n ix ii bQpitfn. Reg. hu- Or. r . & c . vrixi» SSftf»
( e ) Reg. a. Se Coisl. z, *0 », vana.
( f i XXÌy%o/M. R e g. brn.