Clean thes ,
Anaxagoras
Sc Heraclitus.
Monachorum
multi tudo.
Prxifcmtiot
eft dottrina in
attione quam
in fermone.
Juiianus Rei-
publieæ admi-
aiiftrationem
a Chriftiano-
rum perfecu-
tione aulpica-
tu r.
Chriftianos
pe t conté cum
Galilæos vo-
cat.
IÏ2 S. G R E G O RI I
totele philofophiam & diutinam moram
ad recíprocos Euripi æftus, quibus uter-
que occubuit. Effers etiam Cleanthis pu-
teum j & Anaxagoræ cingulum, & Hera-
eliti moeititiam.
L X X I I I . Quot vero homines his virtu-
tibus excelluerunt, & quamdiu ? Infinitam
autem illam apud nos hominum multitudi-
nem non miraris, ac fufpicis ; qui & hæc &
liis fublimioraphilofophantur, in omni vitæ
genere & inftituto, atque in omnibus, ut
fie loquar, terrarum oris, viri juxta ac mu-
lieres, virtutis æmulatione certantes, atque
hîc iblùm fexûs oblivifcentes, ubi Deus per
caftitatem& tolerantiam conciliandus eft;
nec obfeuri folùm & ignobiles, & propter
priftinæ conditionis tenuitatem laboribus
affueti, fed etiam valdè quondam fublimes
& fplendidi, turn opibus, turn nobilitate,
tum potenti!, Chrifti imitandi ftudio fefe
præter morem affliZantes : qui, etfi fermo-
nis eleganti! careant, ( quòd ne in fermone
quidem pietatem conftituant, parvúfque,
ut cuidam etiam Poëtarum veftrorum pla-
c u it , fapientiæ ab ore manantis fruZus fit, )
præftantiores tarnen iunt prudentiâ , atque
doZrinâ in aZione.
L X X IV . Sed tarnen his omnibus con-
temptis ac pro nihilo habitis, unúmque id
fpeZans, ut àDæmonibus, à quibus fæpè, ut
æquum erat, proftratus fuerat j gratiam ini-
ret , priufquam negotiorum publicorum
aliud quicquam conftituiffet, in Chriftianos
ímpetu fertur. A c duo quidem ifta eum fo-
licitum habebant, Galilæi nempè, fie enim
ipfe contumeliæ causa nos appellabat, &
Perfæ , magna tolerantiâ in gerendo bello
perftantes : verùm ufque adeò majori curi
animíque ftudio & contentione in perni-
ciem noftram tincumbendum effe ducebat,
ut Perficum bellum inflar nugarum & ludi
tores cùm aliquandò o bv ios habuiffet Homerus, his
verbis interrogavit :
its ¿ir' Apxccflus ¿Xtúropts ù p n ;
Viri Arcades pifcatores numquid pifcati fumus ?
Qu i refpòndentes, hunc verfum i l l i regefferunt
Ous (Xopttt Aiirlpttrt', is i* tXoptii , tptplpttrioc.
Quofcumque cepimus, reliquimus, quos verá non cepimus
nobifcum portamus.
nimirum, cùm nihil pifcium capere poffent, in littore
difidentes , pediculis quærendis operam dederant.
Horum quotquot c ep eran t, abjcccrant ; quos autem
non invenerant , domum retulerant. Quod ænigma
fo lv e re cùm non potiiiffet Homerus , præ mærore
o b i i t , ut feribit Plutarchus ; funt tarnen qui id negant.
( a ) Ti» ApicrioTíAus 8cc. Ariftoteles ciim Euripi Chalci-
díci naturata inveftigare non pojfet, m áx im o ex dedecore
by ignominid dolore perculfus, vitam reliquit : ¿í* ri Eb-
piicu (poo-n ru otros ir %aXxl¿t ytZtat ¿~urijútis , rii » icoiAut ¿So—
%tut uirx,mut Aviruiùs , pttrlAu ri ßlu. Sic Juftinus
Martyr cohort, ad Gre cos , p. 33.
( b ) Tip' Zt. Reg. 1. ad d it, *«/.
( c ) To KÁcátúus See. Cleanthis puteum. T anto philo-
fophiæ amore flagraffe dicitur Cleanthes , ut n o ttu
¿quam in hortis hau riret, indeque n o n nihil pecuniæ
T H E O L O G I
J iz o v Ç y r y y a 3 ¡ ( fa a Tyv A p iç o T zÀ o v ç <p/Xoao*
¿píav ¡(fa <srpoGeJptav iw ) T cûç tou Évpívrou
ÿ e la è o X a î ç fa vip’ àv T e d v y z a G r ¡(fa ct o K A e a V ^
S o v ç (ppéap 3 ¡ f a ^tov Av a% ay op o v ly d v r a 3ef a <j
Tyv Hpa zX e'iT o v z a r y ÿ e ia v .
o y . U o g o i la v T a 3 f a yé%pi. tiv o ç ; Id ç J Ì
Trap ftyiv ou & àvyàÇ etç x tX ietJa ç ufa yvp¡¿_
J a ç • HOj l a u r a ufa r o ú r m t r i S a u ya a ià rîù a .
<piXoGo<poúvTcov j ^iv Travr) r e f ß'icp 3 8 x a i xa- f
r a Tràaav 3 à ç e’iTrûv, ry v oìzovyévyv 3 dvJpàv
r e oyoïcoç ¡(fa y v v a iz à v , 1 eiç dvJpe'tav d yiA - h ¡
Xcoyevcov 3 zcL vìavSa yóvov ¿TnXavd-avoyévcov
r y ç <pvaeeoç3 où Je 7®eòv o’izeioJ& ai J i dyveiuç
¡(fa zap rep ia ç' kot/ r à v àyevvàv yóvov 3 za ) M fà
Troveìv e w e i& iayevav S fa ry v u r ì "èçxyç evri-
Xetav 3 ¿ X X a ¡pof r à v XÌav vfayXav Trore xaì
Xay<asçfav 3 z a ) (té&jLova'ia 3 z a ) yevei3 z a ) àuva-
T iia 3 nyj volo y o u v ra v l r ò àucT raSelv S fa rtiv 1
Xç/svcT y iy y a iv ’ à v m za v 0 X oyoç y y y 3 ¿fa ra
r o y y J £ iv X o y a rtS-e& ai ry v evalèeiav 3 za)
r y ç rou çoya]oç Qoty'iaç ßpayfav eìvai róv
zaçTrov 3 a ç za ) r à v Trap v y ïv riv i Troiyràv
eào%ev 3 ¿X X a r o euXoyov TrXelov3 za ) y iv roiç t
(G rçyyyaai Traiàevaiç.
o à . A âà’ b y a ç à rra vla Trapiààv la u r a ,
HOj 'sr çsç ev r S r o yovov ià a v 3 oTraç àv xa p'iaa iio
r o l ç z a r e v ey zo oG i T roXXaziç a urov n d%iaç n
à a iy o a i 3 m-plv aXXo r i z a la ç y a a & a i r à v
zoivav-3 6TTI Xpiç-iavouç (peperai * za ) d uo y\v
r a v r a yv a u r a i r a crairovdaÇôyeva 3 T a -
XiXoûot r e 3 0 a ç a v r o ç ityuGpiÇav ¿ z a X e i , 0
z a ) TLepaai r a i TroXeya> za p r e p à ç 's à ^ .y é -
vo vreç’ P o ù r a J e t o y y lr ep o v 1 y u ì jo v ¡fa p q
T (i^jLGTffouàaçôrepov 3 â ç e Xypov ¡(fa T r a iàm t
a u r a i r o z a r a f lê p c r a ç voyi^eSrai * z d ) ro v ro
collige re t, quâ diuturna tempora Iitterarüfludiis daret.
(.d ) Tot Antluyófu & c . Anaxagoræ cingulum. Anaxa-
?;oras librum de difficilibus quæflionibus edidit,quem
orum nu ncu pa vit, putans fo re ut i i qui hunc librum
le g e re n t , difficultatibus illigarentur.
( e ) Kcà rà» HpaxXtlru. Heraclitus Philofophus Eplie-
finu s , q u i , quoties domo egrediebatur, flere folitus
e r a t , humanam miferiam profpiciens.
■•(/) Et irutri rS fila. Per omnem vitam, quod oppo-
ni tu r , fú%pi ritos ; quamdiu ? De Monachis hîc precipue
eft fermo.
( g ) Eu\ ¡turi. Paff. aliique plures, r it xurû.
■ (n ) Optólas. Reg. bm. & Montac. ¿peí.j
( i ) Eis ùtS'ptlxt. Hcinfius, forti , rois ¿t¿parti. Bill,
interpretatur cum viris. Combef. virilis animi laude.
( k ) Où r it àytitoit. Ita Reg. bm. 8c Savil. Ed.
àyitioit. T res Regg. » âytto».
( I ) t« ïomuèût. Sic omnes codices. Deeft t í in
Editis. Combef. novo fib i vita genere duram corporis
tradationem atque labores indicendo.
Çm) Emi 0 Aoyos pou p. Paff. xat o Aoyoç ¿ixf¡. Allí ,
x'àt ù xlyos y¡. Quibus etfi dicendi facultas défit O’ eruditio,
( b ) Allas. Deeft in quatuor Regg. Or. 1 .8cc.
C 0) ils abros. Reg. bu. C o lb . 3. OC Paff. us abris.
( p ) Olirai. Heinfius , forti, r irait.
( q ) MtiÇot. Reg. bm. potila.
( t ) Hepirtruf arrlnpot. Paff. trtpinruSârltpot.
? OV*
a ou’ jt cM<paívei y è v 3 ov zpvTrlei à e ‘ d x x a t o g o v - A cujufdam haberet. Quod licèt non âpertè
rov yv r ° e^ Jt0V Tvç M-avïaç, àçe a\
de) z a ) declararet , non tarnen obfcurè ferebat.
Travi aç. oyoXoyàv ouic eTravelo' za) où Je
T anta enim in eo furoris magnitudo erat,
ut apud quofvis id confiteri nuiiqúam defi-
neret. A c ne hoc quidem perfpiciebat vir chriftianam
omnium fagaciflimus, optirhiifque Reipu- Reügionem
blicæ Antiftes, quòd prioribus quidem per- cver"
fecutionibus idcirco parva perturbatio &
convulfio fequebatur, quia nondum dogma
noftrum ad multos propagatami era t, fed in
paucis adhuc hominibus veritas hærebat,
iplendorémque defiderabat nu ne autem
routo GweiJ'ev o TravTav GvveTaTaioç3fa àpiçoç
rov zoivoS ‘z&esçdryç 3 on ro7ç yèv (srporepoiç
Jicoyyoîç ôx'iyov yv t o Gufyeoyevov za)
, xivovytvov, ovTra r o v z a h ’ y y a ç J o y y a r o ç ¿tt)
ttoXXovç (p&aGavloç3 dXX’ ’e r cv ô x'iy oïç t ç a -
utvyç r y ç dX y& eia ç 3 fa àeoyevyç ¿ z X a y f e a ç *
. yvv J i v à y . r o v Q aryp iou X oy ov c x e& é v r o ç f
xa) (dfa iiyaç y a X iç a JvvaçeuGavloç, r o Trei- B ^ u ^a r i d o Z r i n a l o n g é l a t é q u e fu s a , &
f çà& a i r à X p i ç ia v à v y e la n & e v a i z a ) Gáfay-
! zivtîv 3 ovàev erepov yv 3 y ryv Vcoya'icov ‘&¿Qy-
L GaXtvetv ~XfX*ìv 3 z a ) fa i z f zoivtji Travr) z iv J u -
veveiv ) za ) à v o v J l ’ àv. o i ¿x& p o) ^ s7pov r i zaQ’
e yyàv e ev%atvro3 l a u r a T ra ax^ v ù<p' y y à v a v -
! yÇJ’ j za ) r y ç ve a ç la v r y ç fa S a v y a ç y ç (ptXoGO-
f f tpiaç za ) fiaGiX eîa ç 3 vtp’ yç y y e7ç evJ'a'iyoveç 3
f xat '& & ç ry v X^v<r^v ¿aeivyv yeveav r t z a l
ig TToXire'iav 8 ijra v eX yX v& a yev 3 ryv d çaG ia ço v
■ té, z a ï d y a x o y .. <
■ h oe. k H Jp o y o ç y e v d v e z r à ç à io izo v y e v o ç 3
■ i xa) (popcov âveGiç 3 z a ) * "èçxôvTcov ¿ zX o y y 3 z a )
■ k k zXo7rà v eTrir'tyyGiç , za ) r â X X a oGa ry ç
■ t&gpGzatpou z a ) d z a p ia ia ç y a z a p io r y lo ç z a )
■ (h a v raG ia ç ,yeyctXyv eyeXXe tcJ zo iv o f Trape %eiv
f ryv dcQeXetav, z a ) (à&i&pvXXeîojai y y à v eJ'ei
1 t d à r a t o u t eov *ÎTraivuyevcov' Jyyot. à è <raoiá-.
Çovreç z a ) ttoXî iç 3 z a ) yevy pyyvvyeva 3 z a )
i oixiai J îi ç à y e v a i3 z a ) a v Ç v y la i GX‘ Ç ô y e v a t, à
apud nos præfertim dominante, religionem
Chriftianam immutare, atque in diverfum
movere conari, nihil aliud erat quàm R o -
manorum imperium convellere, ac de re-
rum fumma periclitari, eâque, quibus ne
hoftes quidem gravius quicquam nobis imprecati
poffint, à nobifmetipfis perpeti, atque
ab hac nova & admiranda philofophia
ôc principatu, propter quem nos fcilicet
beati fumus, atque ad auream illam ætatem
gerendæqueReipublicæ rationem rediimus,
, illam, inquam, feditionis ôcpugnæ omnino
' expertem.
L X X V . An vero tolerabilis curfus gu-
bernationis , & tributorum relaxatio, &
magiftratuum deleZus, & furtorum cafti-
gatio, aliâque omnia, quæ brevis & momentanea:
felicitatis ac pompæ funt, magnani
quandam Reipublicæ utilitatem al-
latura erant, atque harum rerum laudibus
aures noftras perfonare oportebat : populo-
rum autem atque urbium diflidia,& c oncer-
tationes, & familiarum divifio , & domo-*
Levia cii-'
rans, magna
negligic.
7 , ^ , s , , rum diffenfio , & matrimoniorum diremp-*
7z i z a z à Travr a yv ehoç d z o X o v S e7v ezeivco , D t io , quæ omnia hoc malum fecutura effe
za) yev rot z a t yzoXov&yGe GtyoJpa 3 ìj <zo&ç verifimile erat , atque etiam focuta fiint,
jdo%'tav ezeivco z a X X i ç a 3 y r o i zo iv c j
»n m aar ìaXeia v ; z a t r o i n ç o v rcoç3 y <za&ç
I aG eù iav evzoXoç , y J zoivàv e%co X o y iG y à v 3
I oçiç àv la î i r a Gvycpyaeiev y coG<srep y à ç cv r o 7ç
h (coyaGiv 3 evoç y e v 3 y n à vo7v y eX à v àâevéçepov
i Sfazeiyevcov 3 ov x a XeTràç dvatpepei r à XoiTrd 3,
o za ) Guvryptîrai r o r y ç ° û y i e ia ç ¿ y a - S-óv r e f
TrXeiovi 3 à T a x a àv z a z e îv a <zofaç t o ße?iJiov
eTraveX&ot ’ t ov J e TrXe'iovoç ça a ïaÇ o vT o ç za )
( a ) t*<puli* 8cc. Sic Sch ol. ex hoc nec divulgai,
nec dijjimulat. Montac. ù x p lr lu , Ixéulni Si. non celât,
immo déclarai.
(b ) Etri ictXtiHS. C o lb . 3. tic) troXu.
, ( c ) x <ètvros xal 8cc, In ora Montac. yp. Xiiitr«t mp)
*!f*us xal.
fa ) t J xtttj. Ita E diti 8c MIT. In Par.ed. r i
C O Eviairrt. Paff. ui%utra.
( / ) f<p‘ Us 8cc. Cujus nos aufpiciis beati. Sa v il. bip' ¿1.
( g ) EtruitXuXbiufctt. Reg. bm. ruitxuxlèuptu.
C/f ) H fylp*»r. Sic ferè omnes codices. Combef. an
publici curfus tolerabilis oequitate gubernatio. Pafl. f ¿uptts.
/l.\ n . 1 * populi, aut pleins gubernatio.
‘ 1l. /X feitr tii ¡KXoy/j, Paff. ixXtyul. Crudeliftimi 8c
dhcimuT1 Crant hi MaS ^ tatus » ut e x Scriptoribus
Tom. T.
vel illi infignem quandam gloriam , vel
Reipublicæ fecuritatem afferebant ? Quis
tum , vel ad impietatem proclivis, vel
communi fenili captus e ft, qui hoc affen-
tiatur ? Quemadmodum enim in corpori- Reipublicæ
bus , cùm unum aut alterum membrum æ- corpus huma-
grum e ft , reliqua membra haud magno “ „ “ '¿“ i,,
negotio emergunt, partique majori fani-
tatis bonum confervatur, cujus etiam ope
interdum ægræ partes in meliorem ftatum
redeunt : at cùm pleraque membra inter fe
( k ) kaíítS» 8cc. Montac. e xG a b r . yp. x>,iir%t. Cæ-
terum return publicarum adminiftros intelligit Mon-*
tacutius, qui Julianum laudat. Verùm monere de-
b u e ra t, illam judiciorum curiam Julianique juftitiam,
ipfius etiam adoratoribus lacrymis dignam aliquando
vifam fuiffe , quam ipfa fleret jußitia. Ñeque enim irl
Magiftratibus deligendis , fed ne in amicis quidem, tefte
Eutropio , tam folers ac diligens erat Julianus, q u i ,
ut ipfe fatetur Ammianus lib . z z .ftio , non legum arbitrio
ageret.
(/ ) Etrettrupttraiv. C ois l. 2. aliique nonnulli addunt,
xui r j KOlvJ Tlfltlptlttn.
(m) ArtpÛMiat. Securitatem. Billius : tranquillitatem.
( n ) Au oh. AJ.Ü cum Editis legunt, <^é7».
( 0 ) tynlus. Paff. ïoZpylus, concordias. N on fper-*.
nenda lettio quæ optimum fenfum efficit. -
Ff