Templum
iàcrilegiis re-
purgar.
Joan, ir. i)'.
Prolapfim
fidei doôri-
nam erigir.
406 s. G R E G O R I I T H E O L O G I
doârina certamen adierunt , periclitatus A ¡s¡fc m yyaviaren * peiov’, xuryc%yve dé
eft? Num minores, quàm pro certaminum
merito honores confecutus eft ? Num deni-
que honoribus lilis , quibus in ingreffu
omatus e ft, poft ingreffum dedecori atque
ignominiæ fuit ? Minimè gentium. Verùm
omnia, non fecùs atque in cithara, inter
fe apta & connexa erant, pulchréque
congruebant , tum vita & doàrina, tum
•certamina & perioda , tum reditus, & quæ
reditum funt confecuta. Nam fimul atque
ad Ecclefiam pervenit, non eodem modo
rav ryç eicodov /aera ryv eicodov ; ovda¡
Travra dì dXXyXav exoptva , ¿V^rgp ^
Xvpçc pia y xa) ryç avryç dppovtaç , ¿ ß'QC
<i Xoyoç y oí dyaveç, oí xivdvvot, rtjç
¿Travodov , raperà ryv err avodov. o/toj re
yap ryv HxxXyalav xaruXapGavei, xtà m
crache 1 ravròv roiç di’ dper^tav ¿pyjfç
~ru<pXarlovci 3 xa) o ri dv <nrapaTré<jy
rovro ^ os&prov tzuepiaSovctv y Trcáovoi b
affe¿his e ft, quo ii foíent, qui per iræim- g ^av r¿ rm çpetdoiïç d%tav ov ° rvxoi , roi c
potentiam caecutiunt ^ & , ut quidque pri-
■Supoi dvvacrevovroç. dxxà rovrov pàxiorì
mum occurrit , ita illu d , quamlibet etiam
dignum, à quo manus abftineantur, protru-
evdoxipyceaç aòrto xaiqov etvai vop'icaç}
dunt aut feriunt , ufque adeò funt in
¿Treidy ro pev Trac^ov xaxéoç de) per^iàre^ov,
iram pr«cipites. Verùm hoc potiflìmùm
to de or l^ovcta r o l dvndpav dxçaréareooy}
tempus ad nominis celebritatem & gloriam
c ira rsrpeccoç xa) ycriaç rà XeXvyryxórav
idoneum libi effe arbitratus, ( quandoqui-
dem, ferè fit, ut qui in calamitate verfatur,
pera%e i t e r a i , coç pydé avroiç ¿xe'ivoiç,
moderatiorem fe pr«beat, qui autem refe-
d ei oìóv re rovro eméiVy dydy yevéoSai roi d
rend« injuri« poteftatem na£his e ft, info-
dvdpoç ryv Í7ravodov.
lentiùs fe gerat,) tanta lenitate atque huma-
nitate res eorum, à quibus laeius fuerat, ad-
miniftravit, ut neiis quidem ipfis, fi hoc dici
poteft, ipfius reditus moleftus fuerit.
X X X I . A c templum quidem iàcrìlegìs ^ A a. " K a S a i p e i epév ye to ìep ò v rate
nundinatorifeus, Ufque qui Chrifto ad qurf- , K£t) , U «1
tum abutebantur, repurgat, in hoc quoque
fcilicet Chriftum referens : nifi quòd non
texto flagello 3 fed probabilibus argumentis
atque ad perfuadendum accommodatis id
efficit. Tum eo s , qui & inter fe , & cum
ipfo fimuitates gerebant, in concordiam re-
ducit; & quidem ita, ut nullius pacifìcatoris
opera ad eam rem opus haberet. Pnetereà
injurià affe£tos tyrannide liberat , nullum
eorum , qui ipfius cauf« ftudebant, & eo
r o v r o r è ò v Xç/ttocF p i p y c y r a i • vrX y v ocov oil
d ) p a y e X X ia T rX e x T z f 3 X o y co d e c r i S a v a raro
e p y a l e r a i • x a r a X X u r l e i d e to c r a c i à f y i
'G t ç s ç r e a v r ò x a ) * l a u r o , o v d e v ò q rat f
S a v v a y o v rm 'C o ^ a d e y S e i ç . X v e i d e roì; g
y d i x y p e v o i ç r a ç r u ç a v v id a ç , o v d e v d ie Xat
r o v ç r y ç h é a u r o d p e p 'id o ç , x a l r y ç cvcurr'iaç. h
. . ^ — — d v t c r y c i d e 1 Tremf]c o x ó r a r ò v X o y o V ’ Trapp»- Í
rum,quiadvedâs partesièquebanturj dele- D triet^erai M
¿tum habens. Prolapiàm mfuper fidei doc- v 5 ^ . ■ • - v ~ ~
trinam erigit : ac liberé rursùs Trinitas præ- 9 xa] ^ <P“ r) ^
dicatur, fuper candelabrum pofita , fplen- &e°ryroç roiç rravrm 4VX*'Ç cvag-pdvfiouoa.
didoque unius divinitatis lumine animas vopoSerel de ry oixovpévy ttccXiv , eTricrpé^d
omnes colluftrans. Leges etìam rursus orbi de <z&çpç eaurov Traça v Si&voia» , roiç ¡dt
terrarum præicnbit, atque omnium mentes > . v ^ ^ . * - . *
ntl f« iifeÿ •a. i • 1. evricreXXm , rovç de xaXm" ecn de ovç
ad le convertit, alus epiftolas mittens, alios , , , ,
accerfens , nonnullos etiam ultrò acceden- ^ «-xXyrovç 'a&aovraç (jxptC'm y Traci ¿¡
tes erudiens, omnibùfque liberam volun- vopov eva 'sr&Se)ç ro ¡QovXecSai. xa)
tatem pro lege proponens. Hoc enim iolum rovro pòvov i%xpxei *stç^ç ¿dyyíav roi
ad præmonftrandum virtutis iter i _ . r i. îiuiiuffiicccerrce xpe'i rlHo voç. o»r xet*o aXaito de eiTre~tv, dvo XiSm
cenlebat. Ut autem in fumma dicam , duo- -r- ~ / , ' / M
rum laudabilium lapidum naturam imitatur. txlH-irret* ecraivoupevm • yiverai
Nam & percutientibus adamas efficitur & ro^ç rratovciv ddàpaç3 roiç de cracia-
diffidentibus magnes , occultâ naturæ vi
ferrumtrahens , ac duriffimam omnium ma-
teriam fibi afcifcens.
J Reg* ph. ing/n. majores. Coisl. i. &Or.
i[b ) np*Ta». Deeft in Or. r.
• u l Vxv Qui- que Re§ g - B
n ' a T"? Slc Regg. bm. ph. Or. i.
¥ '~ &f;..DeeR “ ln Ed. Nonnulli habent, ‘ w n n . Alllomittunt t5to.
(e) MÍ, ri. Sic Regg. bm. pb. In Ed. ,i,.
»pro
fy u a i p a y v y rtQ 3 dppyrco Qvcecog @ia rot
c íd y q o v e X x o v c a 3 x a ) ^ r o c r e p p ó f a r o v of
v X a t e o ix e io v p e v y .
(/) Euurt. Sic melioris not« Codices 8c Nicetas-
In Ed. tavrit.
(g ) Xutuyovraiv. Nonnulli addunt, '¿tran.
(h) Eeevri. Sic tres Regg. 8c Savil. In Ed. uirS-
C O xitfrlmK¿rit vn %éryo¡>. Sic quinqué Regg. In. cIur
b u fd am , rie sriTrlaalrct tS Aoy«. In Ed. irtirÍa>K¿T# Aoy«11,
\( k0) Tpiat víxii. Tres Regg. x¿ái> Tpiis. To. In nonnullis 3 ™.
O R A T I O VIGESIMA-PRIMA. 407
x£. AXX' où yàç eueXXe rouira díceiv ¿ A X X X I I . Verùm enim fier! non poterat, juliam
q Sqvqç 3 ovdè ryv HLxxXyaiav òpm dveçeaSaf
cjráxiv irr) ryç avryç do%yç3xa) ryç TraXaidç
CytetaÇy rdx/ç-a ro^ dieçcoroç cuvovXcoSévroç,
a ¿¡êta-ep ¿v a Qcopan. Sfa rovro erravicryaiv
b avitd r’ôv b cvvaTrocriryv eavrcd ßaciXea ,
j(d) riiv xax'iav oponpov , XÇ°vcp povco
e Xeirrópevov ‘ c oç rcçproç 'Kçianavm ßa-
àixém xard Xp/ttoo pave)ç 3 xa) ov
¿dite TToppooSev co éavrcd ßaciXicxov ryç
ut invidia h«c fe r re t, atque Ecclefiam contra Atha-
priftinae glori« fu« veterique fanitati ref- dÌfiuic mn~
titutam, videre fuftineret, diffe¿tis nimi- * '
rùm partibus celerrima cicatrice , velut
in corpore , obdu6tis.- QuamobremImpe-
tatorem adverfus eum excitat, in eodem,
quo ipfe, defe£tionis crimine verfantem ,
atque improbitate parem , tempore folo
pofteriorem ; qui primus Chriftianorum
Imperatorum adverfus Chriftum furore per-
citus, atque impietatis bafilifcum , quern
iêsiaç d m p p fêzç d & p ô a ç , im iS ti m i - B “ ¡4^ ant^> Pa™Iriel>at j °blatâ occafione, ( l i n i n f r t r n n n A n p i i m u l T _____ f is t s
Ç0V eXaêev 3 opod re avroxçarcop áva-
Seixvvrai, xal xaxoç pev rov tticd
Tívcuvra ßaciXea d rd ßac'iXeia y'ive-
rcti y ìxaxim de «Ufe/, rov ceccoxora ©eov *
xa) ■dicoypov cvvoel rm TrcoTtore yevo-
pévav drravSpcoTrorarov , òca to tti-
Savov. TÍi rvpavvidi piçaç 3 içpSovei yap
roiç TracxwGi xa) ryç Itt) roiç aSXoiç
ripyç y dptp'iGoXov eoroiei xal ro ryç dvdpeiaç
fubitò profundens , fimul atque Imperator
declaratus e ft, ftatinij & erga Impe-
ratorem, qui ipfius fidei imperium com-
miferat , improbé, & erga Deum , cui
falutem debebat, improbiùs fe gerit ; ac Maximam
perfecutionem omnium , quæ unquam perfecudoné
fiierunt , teterrimam excogitat ; quatenùs ManJ’dbus
perfuafionem & fermonis blandidas tyran- marini lau-
nidi adjungens, ( nam eos etiam honores, dem invidet*
qui ob certamina tribui folent, Martyri-
bus invidebat,) fortitudinis laudem in dubium
revocabat, verborum nêmpè captio-
^ ¿ r ^ o v , rdç i , «TV Alycjç <n-po<pd; xa.) C nes & argut;as a’d moíes fuos transferens ^
e crXoxaç c ìttì rov rçocrov pereveyxàv 3 ÿ rà
ye dXySécreçov eiTreiv, aero roi rppcrov,
xdt c/xeiva crarovdacaç, xàï rov evoixov
avrcd TTOvyoov ryç TroXvrexy'iaç pipovpevoç.
ovroç pixpov pev epyov ovopicev eJvai ro
f Trdv rm liLpicriavm * rs^pcrycecSai yé-
voç * peyà de ro A Savaciov. xçarycai 3
xa) ryç. caeivov rov Xoyov ypav
dvvapeaç. xa) yap lapa pydev ov avrtd
aut, ut veriùs loquar, à moribus & inge-
nii vafricie ad ea icelera ftudium conferens,
Dæmonifque, qui in ipfius peftore domi-
cilium habebat, artem , multiplicémque
veriiitiam imitans. Ille quidem parùm am-
plum atque præclarum effe arbitratus eft ,-
univerfam Chriftianorum nationem imperio
fuo fubjicere ; magnum autem & gloriofum
fore , fi Athanafium ejüfque in Chriftiana
doétrina vim ôc facultatem fuperaret. Per-
Îpiciebat enim nihil fibi ex fuis in nos confi-
TrXeov ryç xàS ypav emvotaç y Sfa ryv D liis accedere, quòd adverfus eum in acie
P'po'ç dvTtGràpàra%iv xcà dvr'iSeciv. de) ftaret Athanafius, ejùfque conatibus obfi-
Athanafium
rursds in exi-
lium mictit.
fteret. Id enim, quod ex Chriftianis dece-
debat, Gentilium acceilione, ipfiúíque pru-
dentiâ quotidie fupplebatur, id quod fané
miratidum erat. Quæ cùm callidus ille
impoftor & perfecutor animadverteret &
cerneret , ne perfonam quidem diutiùs
ferre, ac fophifticâ & fervili difiimulatione
uti fuftinuit; verùm animi perverfitate de-
teûâ, palàm apertéque hominem è civitate
exturbat. Egregium enim virum triplici
roi xevovpévov 'X.^icnavm dvaTrXyçoupivou 3
Sfa ryç . üXXyvixyç 'c&ç$cSyxyç 3 xat ryç
vxeivou cuveceaç, o xa) 'ûfQcf.doçoVi ravr
ovv cvvoav y xa) opav o deivoç oxeivoç
•totyf.Xoyicryç xcà dtcùxryç 3 oùde Iti) roi
ïrXàcparoç en pevet xa) ryç Qotpicnxyç
aveXevSeçiaç s aXXa ryv Trovypiav yvpvacaç3
Quvepaç vvrepoç’tÇei rov avdpa ryç ttoXeaç.
ÍO ri R A i Wau a .iuimA..!
vtxycctvra , reXeiaì; rvyeiv xa) ry$ avappyceag,
S idei ydp g ry ç) TraXa'icpaci ròv yevvddav E certamine vincere oportebat, ut perfettum
Xy. ¡S/íix^ov ro ¿o peca 3 xcà Tlepcaic
f^iv y dixy dovca ròv dXiryqtov vxei dixaffet 3
xai ßaciXea QiXoripov 'C^pTrépr\aca, vexpov
Oravayei, py J [ l ¡Xeovpevov I á q ef[e ¿ya
^Tivoq hffol Y\%QV(y(t ^ pyde rtd réúpp 'sr&cXap'-
(O 2¿putrì. Regg. d. ph. Or. i. c-áftan.
(°) 2ii»(tT0(r7i»Tij*. Schol. IssAiava» Xtyti, Juli an um dicit.
°s- Sic duo Regg. 8c novem Colb. In Ed. ¿..
r v / ;J» ßttaixu*. Nicetas , t5 Kulo-upas ipxíi. Coe-
tinf f ln^catem' Vox illa deeft in multis Codd. Re-
i«xie- tamen videtur , quidquid dicat variarum
‘ectionum coUeílor.
etiam pr«conium confequeretur.
X X X I I I . Non multum temporis inter- Mors Juliani.
cefferat, ciim impium illum & facrilegum
ad Perfas vis numinis ultrix ablegat, il-
licque caufam difceptat: & quem magni-
ficum & honoris cupiditate flagrantem
tranfmiferat, eundem mortuum reducit,
(é) E?r< t'í> Tfiiret. Ad ingeniim indolemque trans-
ferens.
< TJctpcerI>!rta-éai. R e g , d. iMparl%<rueéat.
(g y Tpitr) irctXaírptao-i. A'riplici certamine. Tria fubiit
exilia Athanafius. Primum, fub Conftantino; fecun-
dum, fub Conftantio; tertium, fub Juliano.
( á) 2«'. Deeft in Coisl. i.Or. i. aliifquepluribus.