Tacrifîda.
Chaldæo-
Tum A ftrolo-
O rg ìa Thra-
cum.
Orphei m y -
fteria.
Mi dira: la cra.
Ofiris.
Ifis.
Apis.
Gentiles om-
nes ad h o r-
rendam com-
munemque
impictacem a-
niniis concordes.
Rom. i., 23.
& f i n .
D zm o n e s ,
honorem foli
D e o debitum,
ars facrificandi, atque ex vi&imarum in-
cifione futurorum praefenfio : nec Chal-
dieorum Aftrologia & nativitatum obfer-
v a tio , res noitras eodem cum fideribus
motu volvens , cùm tamen ip fi> nec quid
fint , aut futuri fin t, cognitum habere
queant. N e c Thracum Orgia haec funt,
à quibus & religionem natam effe aiunt :
nec Orphei facra & myileria j quem
Grseci fapientias nomine adeò fufpexe-
runt, ut etiam lyram , qua: fidium pulfi-
bus omnia pertraheret, ipfi effinxerint. N ec
Mithrse juftum adversùs eos iìipplicium, qui
hujufmodi facris initiari fuitinent. N ec
Ofiridis lacerationes, alia calamitas, quae
apud .¿Egyptios colitur. Nec Ifidis infor-
tunia, atque hirci Mendefiis ipfis . vene-
rabiliores ; nec Apidis prasfepe, hoc eil ,
v itu li, Memphitarum vscordia ad luxum
abutentis. Ne c omnes ii honores, quibus
Nilum dedecorant, illum , inquam, fru-
gum parentem, ut ipfi prcedicant, fpicifque
copiofum & locupletem, atque ubertatem
cubitis metientem.
V I . Mitto enim reptilium & vilium ani-
malculorum honores , ac profùfam obfcoe-
nitatem ; quorum privatim quidem iua
cuique facra & fella erant, communiter tamen
omnia ad horrendam perditamque impietatem
tendebant ; adeò u t , fi quideni
omninò eos impietate conilringi, atque
ad fimulacra & ar'tis opera manuùmque
figmenta prolapfos , à Dei gloria dejici
oportebat, nihil aliud ipfis cordati homi-
nes imprecari poffent, quàm ut talia ve-
nerarentur , talibùfque honoribus affice-
rent, ut erroris mercedem quam decebat 3
ut ait Paulus , per hujufmodi venera-
tionem reciperent ; non magis ea numina
perfeipiòs honorantes, quàm ipfi per eà
dedecus atque infamiam fibiipfis inurentes.
Execrabiles quidem illi ob errorem , exe-
crabiliores autem ob eorum, qux veneran-
tur atque adorant , vilitatem ; ita ut iis
etiam , . quae co lunt, ilupidiores fe prx-
b ean t, tantumque ea dementià & ilolidi-
tate fuperent , quantùm ab iis , quae adorant
, vilitate fuperantur.
V I I . Atque hiec quidem ludant Gen-
tile s , ac Daemones, à quibus illi in hanc
amentiam impelluntur , dum nimirùm Dei
( a ) Xaxiulat. Chaldasi ce lebre s, utpotè qui ex af-
trorum contemplatione plurima obfervabant & con -
jeótabant.
( b ) s ufttpifsr*. Reg. c . N icet. & Comb, rufurtfiipipvrct.
( c ) QfaxSr Opyia. Thraces primi fuerunt, qui Deos
colere didicerunt. Undè ©p «v-kei« , Religio, à Thracibus
nomen duxit. Ip fis etiam Thracibus O rgia, id e f t ,
myftena & facra fella tradidit Orpheus.
j MU hra , id e f t , Solis , qui prascipuè
apud Chaldasos colebatur. Qui ejus facris initiandi
e ran t, per: duodecim fuppliciorum genera duceban-
hujulmodi c e t ì ‘gnem , fr ig u s, aliaque
( e ) Or l / i ì i f . . . I r ih s . Iiis jEgyptiorum D e a , priìts
A , x.et) GrpoyvaxTiç iv r o y .o ç ' a t t i a XaA- a
dct'ieov àffTpovoft'ict it a ) y t v e& à i a À o y t u , t ?
t £ v ov^av'tav x tv n e u b a v fx tp ip ou rra r d r\ui~ b
T « ç a , fjt.tidì ¿ a u T o ù ç 0, r i 7 t o t I iie n v , t\
t a o v T a t , y v m a t J'vva/ttiveov' ovS'è c© ç a x^ c
o p y / a r a v t u 3 y r a p cov iteti r o S p u a x íu u v , £ ç
À o y o ç * o v ó i O p <pea>ç n X t r e t i iteti ftv ç - ïi^ ia .}
ov T o a o v r o v Ü À Â n v iç Ì t t ) ao<p¡et t& a v ju a a u v
e o ç t ¡(o j Àv p av a u r a 7 r o ¡S u i3 r r a v r a r o 7 ç x p o v -
(ta<rw eÀ itov irav ‘ ovS'è d Mí-9-poy n o .a a iç ev- d
B o i i t o ç ¡ i t a r a r m f x u ü a& a t r d r o i a v r a d v zyo~
ftiv c o v ' o v o i e O aiç /cT bç a t s r a ç a y / x o ) y -aAÀn e
cru[/.<poça n /u co /u ev y T rap A iy v 7 r lio iç - " o v d i
l a i d o ç d r v y in f x a r a , ,n a ) * r o e t y o i bÀ siidtiaicov f
a ü ô 'îG ifjtc o r i^ o i, iteti A TrtS'oç Q u r v n , ptoa%ov
z a r a r ^ v < p £ v r o ç r n ç iv n & ù a ç ' oùef[*
o a a r o v NêîAoi' r a l ç r ifjt e tïç i t a S v C o iÇ o v a i ,
r o v Kap7TOoortiV , coç a v v fx v ov a iv a u r o ) , n a )
S iv v ra y y v , iteti /aerçovvret rnv ivd'aifxov'iav g
r o ïç Trn^iGiv.
c ^ Et» y a ç Àeyeiv ip 7n rcov iteti nvcodaÀeov
rifa a q , iteti r o r v ç d<xyii//.0Gvvtiç Q¡Áorif¿ov :
eòv K a & titaarov ief'ia r ) ç r e t e r à ita) Travii- h
y v ç iç , iteti itoivov r o rà ç itazodaijuoviaç iep
aTraatv * coç eiforep aereùlv a v ro v ç mS'u
7ra vreo ç, ita) r t jç ro v ©sou dofynç ¿TroTriGeÍv,
t)ç iiS'coÁa n a n veyp'ív ra ç , reyymq epya ,
ita) %e/p£v TTÀetGf/.ara , {¿à âv aAAo r 1
n a r avrcov ev%aa3 a i ro v ç ye vovv e%ovraç,
W r o ia v r a <re€aer&îjvai, iteti ovrco r ip it je a i ,
D iva rtiv âvrifJtiG&iav , vv eS'ei r t iç 7rÀ a v y ç ,
coq (puai TlavÀoq , daroXaftCavcoaiv , cv
o/q aebovrai • ov [¿aÀÀov 1 ri/acovreqy ri JV i
c a í tv co v ctri/aa£oftevoi. ßJ'iÄvx.ro) rriq arXa-
vtiq , ßdeÄVKToreqoi rtjq eùre te ia q rcov ‘zo&a-
xvvàvftèvcov iteti GiÇojuevcov , ‘¡va net) avrcov
rcov rifJtcofMvcov ¿ooiv ¿ v a ia & y ro re ç o i, roa ov-
ro v uiZtripbaXÀovreq avo)a , oaov evreteict ree
'Sj^panvvovfte va.
T a u r a f t è v ovv a r a it^ tr c o a a v TÍÁÁnvcov
TTtCiS'eq , jta ) d'a'if/.oveq , 7r a p ù v c a e iv o iq «
a v o ia , r t iv r o v © eov r ip t t iv t i q la v r o v q
lo apud Poëtas vocabatur. F in x it fabula _ Ilidem à
Jo v e dcamatam, in juvencam mutatâm fuilfe. Juno
autem fraude c o g n itâ , oeflro pellici immilfo, fummis
eam doloribus exagitavit. T andem priltinæ formæ
reftituta , in Ægyptirm fugit , ubi Oliridi nuplit.
Quibus mortuis Ifim 8c Oliridim inter Deos an-
numerarunt Ægyptii.
( / ) r payai MiyJW«» 8cç. Mendcfium urbs eft Æ-!
gyp ti, in qua hircus pro D eo habebatur.
( g ) Ell<r1i*%ov. S ic p lerique Codd. In E d. rl<t%vr.
( a ) nanyopif. S ic quatuor Regg. decem Colb. duo
Coisl. Or. i . 8cc. In E d . ftvrlnfior.
( i ) t ifiavns y S ìt' tx-ilvm. Quinqué Regg. tres Colb.
duo Coisl. viftims r a c-tStirptara , i taorSp. S ic legit
B illius,
fttSebiorrw , xu) ¿ÄAovf ¿ A A o i j * » r a - A honorem ad feipfos detorquent, atque in
T f f i m r m e i e « ¡o X fa 'f A ' f a ; x a i d iw r u t r i a ; n im « ~ .
atp ov r o v %uXov r y q Çeotiq c t t€ aX Ó v r e q y / u d q ,
%vXq> r 'iiq yveoaeeoq o v n a r d x a i ç o v ,
a o v d l STrirtid'eieoq a f t e r a X y tp S - e ia y q , coq d a -
& e v ea r e (> o v q y d y n a r tS 'p a p to v , r ò v v y e jt to v a
v ow a v v a p j r a a a v n q , iteti r d i q T r a v i a i
<9v ç a v d v o i ç a v n q . o v y d p tq e p o v , ¿ b v a iq
o v r e q c p & o v ê ç à iteti { t ia c tv & ç c o 7 r o q , f ta X X o v
eTg , S jg . r y v ia u r c o v n a n ia v y e v ô f t e v o i , r o v q
, j- — - « v w i v j u w i i y a m u c lu
turpes fententias , & rerum fpecies ,
alr°s alx° modo difeindunt, ex quo no s,
per feientise lignum minus tempeftivè &
commodè perceptum, virar ligno extur-
batos , velut jam infirmiores, exagita-
run t, gubernatrice mente abreptà , ja-
nuàjue vitioiis. animi affefiipnibus pate-
fa£t|. Nec enim ferre poterant j cùm invidia
atque odio adversùs hominem fuàpte
natura flagrarent, v e i , ut re£tius loquar,
propter, vitium fuum in hunc habitum
ad le decor-*
queue.
vìuuiu mura nunc nabitum
ndreo rcov uveo rvyiiv, avrò) Treaóvreq «Vi B ^e§^neralfen t, terrenos homines fupernis
yyq avcoS-ev , ovdè roaavryv ueretaraaiv ’ c“m ^ ® ó0el0 in terram cory
v lr ì x , T « M f c , XX) tS v b f o Z ’ n * r tanta® gloriaea priftinsque
^ ' « / , , . ! „ , ipiorum natura mutationem fieri. Idcircò
Quaeeov. rourojanv o dmy/toq rov yrXaa- perfecutio adversùs Dei figmentum exttarQC*
frfcL TdtiT/i n .. Cl . Cif3t3 eli • idr-n-AX Dal 1... L.._ o .
Invidia &
odio adversùs
hominem flagrantes.
'
f ta ro q " Sfa. rov.ro y tineov ro v ©gocf n a S v -
b çia& y ’ itai na&coq ■ ova ¿d'ox.i/ttáaafttv
epuXatjai ry v ¿vroXyv , 7rapeJ'ó&yju,ev r y
h b avrovofiíct ry q yrXetvtiq' iteti aaScoq iarXavy-
&yf/,iv , yn/naaS-y/uev cv o/q ¿aeGcta&yftev.
r o v r o fto v o v d y a ç ' a v o v , to 7 r e y r o iy -
x . - — — — i i g m c i i L U H i c i ccata
eil : idcircò Dei imago probro &
dedecore affe£la. E t quemadmodùm mandato
parere recufavimus, ita licentise erroris
traditi fumus : & quemadmodùm
aberravimus , ita vicilfim in iis , quibus
cultum & venerationem adhibuimus, pro-
, ^ro & ignominia perfùfi fumus..Nec.enim
c fiwvovt ^ Èv àya$-o7f epyoif , eli S>ó?xv C gr3Ve & ind‘gnum eft ) quòd,
.... cum ad bona opera, in opificis laudem
& ^ gloriam , Deique , quantùm fas e ft,
| ìmitationem, creati effemus, omnis generis
vitiorum , qux inteilinum hominem
miiere depaicunt atque coniumunt, lèdes
& propugnaculum fa£li fumus ;- fed etiam
quòd Deos vitiorum patronos effinximus,
ut peccatum, non modo crimine careat,
fed etiam divinum cenfeatur , ad ea videlicet
, quie pro Diis adorantur, defenfio-
nis causa confùgiens.
H om o , ino*
bedien t ià , erroris
licencia:
traditus.
a d ) earaiv o v r o v 7r t rr o i y K o r o q , iteti ©gocf
f t i f t y a iv y o a o v e ep inrò v , op/xy ry^ io v y e v ia -
& e t i Travro'icov o r a d - c o v , f io a tto [ tiv co v a a a a q
iteti d 'a ieav o o v r ea v r ò v c v r ò q dv&QCù7rov *
" ^ e tX X a to a t t i © go v q e a r y a a a d - a i a v v y y o p o v q
r o i q 7 e e t 3 - g a / v , ‘¡ v a f x y fx o v o v d v t v S v v o v to
, e t f t a p r a v e i v , a X X a it e t i & e l o v v o / a i ^ y r a i ,
s iS r o i a v r y v a a r a e p e u y o v d i r o X o y i a v , r d
‘S r c p a a v v o v / t e v a .
\ f* r i .(puyoSn D . V i l i . A t vero., quemadmodùm nobi's
ryv deiaidai/tova arXavyv , jasra ryq àXy- .divino beneficio conceffum eft , u t , fuper- 3-eiaq yevead-ai, itoti dovXeveiv £ £ v n f t i ù o f o errore fuga reli£lo , à veritate llemus,
ac Deo vivo & vero ièrviamus, &
lupra creaturam affurgamus , omnia, quie
tempori primxque motioni iubjacent, tra-
jicientes; ita etiam faciendum e i l , ut e a ,
quae de D e o , ac divina funt, cognofcamus,
de iifque differamus. Differemus autem,
h inc, unde fatius e l i , initium ducentes.
Hinc porro fatius e l i , undè Salomon nobis
a a) aXy&ivço , aeti ry v ar/a/v ú<rzrepava£í¡vai ,
i r a v r a irepaaaatv , oa a v<aro %póvov atti
f <3re?>ryv aivyaiv • ovrco a a) f ¿¡dco/utVy aa)
QtXoGotpyacefiiv r d esre^i ©gocf a tti r d & i7a .
g QiXoaoepyacopiev d e y S ^ x ó f i iv o t o&ev ap^eaS-ai
etfteivov • aftetvov d ì , o S tv SoAoyttaV y/i7v
Supra creata
omnia a f-
furgendum, uc
cognolcantur
divina.
. , a/ . v / r n in c ìatius it oalomon cvofM&tryenv ’ y>xy aoepiaq, ¿pya) , h aryaaf legem llatuit. Principium fapienticB 3 inquit,
CotPtav ‘ t Ì rovro Xeyeov "¿gxyv aoep/aq ; ròv TLP°Jfide fapientiani. Quidnam hoc vocat
principium iàpientia ? Timorem. Neque enim
ea nobis ratio ineunda e l i , ut à contemplatione
aufpicantes,in timorem definamus ;
( effrenata enim contemplano in pr<ecipitia
quoque fortalsè nos impulerit; ) verùm ut
timoris rudimentis imbuti, & purgati,atque,
ut hoc verbo utar, attenuati, in altum ef-
feramur. Ubi enim timor e l i , illic quoque
( d ) AXia r i . Comb. àxtdt na) Tó. ( c ) Sr/e-iseS-o». ConfiìtuimUS.
T- S ic Regg. bm. ph. tres Colb. & c . In
Ed. iiufttp.
U ) Apxjfutu. Deeft in duobus Rege. 8c Or. r.
( h ) Krijr a t. Bill, c o llig è .
iOV, ov ya^ ano coqiaq "^^ajttévovq,
siq <po'€ov %(>y aaraXyyeiv • 3-eeo^ía yd(i
«%aXÍvcoroq ■ r¿xct dv aa) aa rd apy/tvcov
toauiv * aXXa <p¿£új aroixsiovfJtívovq y aa)
aaSctiQOftivovq , aa) , ‘¡v oureoq tinco , Ag7r-
Tuvoftívouq y úq v'^oq aípsa&ai. ov yao
U ) Mtraxw&u'f-n. gic quinqué Regg. o fto Colb.
S ’ 1 S C ° ‘ b- babet , fttruXrtSlvTt. Sic legitBxll Pravé m Par. ed.
) b { T w w x h v . B ill. Erroris libertati.
, \ V E,r, Ü B l l l f ® Í occ* B ill. Propter lon a overa .
«oc e jt, a d opijicis laudem 8cc.
Timo r y
principium
làpiendæ.
P r o v . IV. 7.
Eccli, i . 1 6,
Ubi timor