ta&iib. Theophania nihil aliud fignficaffe , nifi Divinitatis apparitionem, quoquo
jw .'' Bar. tandem modo Deus aliquis prajentia fuaftgnum dedijfe crederetur. Plura
^Suicer. voce hujus rei teftimonia ex Gentilium fcriptis referunt Cafaubonus & Suicerus,
qui contendunt edam è Paganorum ritibus in Ecclefiafticam obfervatio-
nem, ut alia multa , ita quoque Theophaniorum appellationem derivatam
effe. Ecclefiaftici autem Scriptores , voce Theophania, feu , Epiphania ,
(qua voces apud eos idem fonant,') intelligunt prafertim Chrifti in carne
S a id a s .v o c e apparitionem, yèu, Nativitatem. Epiphania, inquit Suidas , eft Salvato-
fjs j efu chrifti Incarnatio. Et Epiphanius : Dies Epiphaniorum eft dies,
^ prpi., «r. eß. Chriftus fecundùm carnem. Eadem in aliis reperias. Hac
f i quidem communis fuit Gracorum Patrum fententia de Theophaniorum ,
& Epiphaniorum appellatione. Gregorius quoque noftcr in hac Oratione
Ot. xxxvin. Nativitatem, Theophania, feu , Natalitia appellai. Utroque enim
modo, inquit, appellatur hsec ceiebritas, duobus fcilicet nominibus uni
eidemque rei impofitis. Deus namque per Nativitatem hominibus appa-
ruit. Hieronymus vero intelligit Baptifma , in quo aperti funt Chrifto
Hicrony. eoeu A i t enim : Epiphaniorum dies hue ufque venerabilis eft, non, Lb. I . comm. T i t a* «• n b Ezechiel. uc qUidam putant, Natalis in carne; tunc enim ablconditus eft, & non
apparuit ; quod huic tempori congruit, quando diélum eft : Hie eft Filius
meus diledlus, in quo mihi complacui. Negat igitur Hieronymus Epiphania
did pojfe Nativitatis diem, quia tum Chriftus latuerit; ac proindè
Caikub. Gregorio prseceptori fuo , ut cum Cafaubono loquar, ex propofito
aS ' b‘£ . contradicit. Verìcm, ut refellaxur Hieronymi fententia , fatis eft probajfe
P' ex Scriptoribus jam citatis, Theophaniorum & Epiphaniorum voces , pro
Chrifti in carne apparinone , feu , Nativitate ,pajjim à Gracis Patribus
ufurpatas fuifte. Idem dìcendum de Chryfoftomo, qui, Homilid de Bap-
Gbryt mi. tifino Chrifti, fie loquitur : Qui fit, ut non ea dies, qua natus eft, fed ea,
qua baptizatus eft , Epiphania, feu , apparitio appelletur ? . . . Quia
nimirùm non omnibus manifeftus eft redditus, cum partu eft editus ,
Savii. c. t. fed cùm eft baptizatus. Nam ad hunc ufque diem vulgo erat ignotus. A t
p' s*3' notandum , hanc Homiliam à Savilio aliifque inter fpuria Chryfoftomi
opera rejici.
Ucrùni III. Facili autem negotio folvi poteft hac altera quaftio , utrum fci-
» ' licet Nativitatis Chrifti folemnitas uno eodemque die ab omnibus Chrif
tianis celebrata fu . Diverfus enim fu it , ut concors univerforum fententia
ktoa si.5“ eft, Gracorum & Latinorum hujus fefti celebrandi ritus. Apud Latinos
quidem eadem qua nunc eft, primitivis etiam temporibus fuit diei & temporis
ratio ; atque dift.in3.is femper nommibus, fefto ac tempore, Natalis
& Epiphania celebrata funt ; ilia 2.5. Decembris ; ifta 6. Januarii. Pra-
terea Latini , per vocem, Epiphania, -numero plerumque Jingulari, quam-
vis ft Gracis plurali numero expreffam, defignabant, & ftellam , qua in
Oriente apparens, Magos ad Chrifti prafepe perduxit, & ejufdem Baptifma,
in quo cali aperti fu n t, ac Chriftus ccelefti voce manifeftatus ,
hominibus innotuit. Aliter autem fe res kabuit apud Gracos. Nam, ut ab
¿Egyptiis incipiathus , eos uno eodemque die, 6. fcilicet Januarii, Natalis
Cad Coii.z. ac Baptifmi fefta celebraffe , luculenter docet Caftianus his verbis :
Intra Aigypti regionem, mos ifte antiqua tradicione ièrvatur, ut, perai!»
Epiphaniorum die, quem Provincise illius Sacerdotes, velDomirii Baptif-
matis , vel iècundùm carnem Nativitatis effe definiunt • Se ideircò
utriufque Sacramenti folemnitatem, non bifariè , ut in occiduis Provin-
ciis , fed fub una diei hujus fèftivitate concelebrant &c. Hac autem
fcribebat Caftianus anno circiter 4x0. aut 4x5. Viguit etiam idem ritus
apud reliquos Orientales , non quidem ad Caftiani tempora , fed tantum ctryc
ad medium circiter faculum quartum, in quo, ut ex Chryfoftomo difei- oSSi n.ù-
mus , ex occiduis regionibus in Orientem inyeäa eft confuetudo illa ce- S^Ed. ”.‘
lebrandi Natalem Domini die x 5. Decembris. At ne quis forte exiftimet, i!1'
Chryfoftomum de Antiochena tantummodò Provincia locutum fuifte, quòd
Antiochia Homiliam , in qua hac leguntur, habuerit, Gregorii etiam
Nyjfeni, noftrìque Gregorii teftimonia referamus. Gregorius quidem
Nyjfenus , in Cappadocia Provincia Epifcopus , de Natali Domini
agens, fie loquitur : Nunc per totum orbem habitatum, (modo tarnen, Greg.Nyff.
ut ex Caffiano vidimus , Aügypti regionem excipias , j diem feftum
celebrantium .concors fonus auditur. Quibus profeäo, non antèà pari
concordia celebratum , fignificatur. Idem Nyjfenus , oratione de Bap-
tifmo : Natus igitur eft Chriftus , inquit, velut ante paucös dies.... Bapti-
zatur hodiè Sic. Hac autem optimè confonant cum kis, qua a Gregorio noftro
referuntur, tum in hac Oratione, tum in ea, qua in lànóla lumina infenbitur.
In hac enim Oratione, de Chrifti nafteentis divinitate locutus, addit : Et qui- O r . „ „ n t , dem paulo poft Jelum purgationis mese causa in Jordane purgari videbis 5
vt'l potiùs , aquas purgatióne fuä purificare. In altera autem ait : Chrifti O r . quidemNativicas congruafolemnitate priùs, tum à me Felli duce, tum à ’4'
vobis.. .celebrata eft. Cum ftellacucurrimus,cumMagis adoravimus... Nunc
vero alia Chrifti a ilio , aliudque myfterium fequitur Chriftus illuminatur,
Chriftus baptizatur &c. E x quibus non immeritò fané colligimus, jam
Gregorii temporibus, Chrìfti Nativitatem ab ejufdem Baptifmo apud ple-
rofque Orientales dìftmrìam effe , atque ab univerfa fere Ecclefta
zy. Decembris celebratavi; cum fio tarnen diferìmine, quòd Magorum
àdoratio , qua apud Latinos, una cum Baptifmate 6. Januarii celebratur,
Natali Domini apud Gracos annexa fit. Qui mos, ut obfervat Tille- m r. i*.
montius, etiamnum adhuc in his regionibus perièverat. Nobis igitur ex ti,.lXTI'p‘
di3is concludendum videtur, Orationem iftam Conftantmopoli , 2 j . Decembris
anni 380. pronunciatam fuifte.
' aE I 2 T A © E O $ A N X A, IN T H E O P H A N I A ,
í Í t ow , rVQAra roS SüiTÍg?;. ftve, Natalitia Salvatoris. [
Xa o r o s O r a t i ó . TJR IG E SIM A -O C TA V a . / Alids , O _ , A nunc ¡8 .
P I S T O S y e v v a T c t i, fy^ctcrctTef I. V _ jH R I S T U S gignitur, glorifícate;
X§||7T05 ■«/{«<»*., ¡m a r r itcm ' Xeieroc Chriftus é c o e l is o b v iam prodite; Chrift
fV) y i f , ' i t y & n » , fa r r , K » í» yrSv« ter^ : > íúbyehimini. Cantóte D o í
a ^ ~ v y» H H H ■ \ mino oñims térra. Atque , ut haec dúo Nafeente
* y n . > h m o t h ,«. e w l w ¿ l™ , ¡n u n u m c o n t r a h a m . f a l e n t u r c (eu , & c i n t o . c«u
tu Qeotpáviu Sic plures Cod ice s . Regg. c . 8c
P*?*. th» ¿yluí tS Xfiali yínyo-ti. In fanSlam Chrifti
O í . I • EiV t¡¡» k u t» xánf« y ín i¡ r ii r i Kvplv ¡
ttui ©¡5 , huí SarSpaí liptZi b,r2 XiitrlS. In Nativitatem
Domini, O D e i¡ Salvatori? noftri Jefu Chrifti, fecuny