Ixx . P R J E F A T IO.
quidem , quoniam his duntaxat hoc numeric incumba, qui exacliffimè exploran
fo n t, ac contemplando longe procefferunt, priufque etiam SC corpus, SC animam
a vitiorum fordibus purgarunt ; aut, ut parcijjimè loquar,jam hoc agunt, ut fe a
vitiorum labe purgent. . . . Quando autem i turn videlicet, cum ab externo luto
SC tumultu quietem agimus, nec princeps nofiri pars improbis vagifque fimulacris
confunditur. . . Apud quos porro ? Nempe apud eos , qui rem hujufmodi Jludiosè
ac ferio amplecluntur , quique non ut quidpiam aliud , Jìc hoc quoque inepta,
nugacitate profequuntur, poft Circenfes ludos SC faeciacula, pofl camiones, poft
denique quam ventri & iis qua font fob ventre indulferìnt. Qui quidem ita perlai
affecli fo n t, ut hoc quoque in obleclamentorum parte numerent, nimirum de divinils
rebus nugari, acque arguta, difputatione concertare. Jam de quibus , SC
quoufque difautandum ? De his folum, qua ingenii noftri modulum , atque au-
iui.a°. 4. ditoris eaptum non excedunt. .. . Neque verb hac quifquam ita accipiat , quaji
Deumperpetua memoria, colendum effe negem.... Nec enim tam fape fpiritum
ducere, quamDei meminifje debemus ; imo, f i dici potefi, aliud nihil quam hoc
faciendum.... Quocirca, ne quisperpetuò Deum memoria teneat, haud veto ,fed
ne deDeo difautet; imo nec hocprohibeo, id enimpium efl,fed ne intempeftivi.
Quod autem maximè prohibet Gregorius illud eft, ne de myfteriis noftris
Uii.tr. s. immoderato dicendi vel icribendi ftudio irreverenter dilputemus. Illudfialtem
inter nos conveniat, ut myfiica myftice, & fancla foncìè proloquamur, nec in
profanas aures , qua in vulgus ejferri nefas efi, projiciamus ; nec patiamur
religiofiores quam nos videri eos , qui Damones adorant SC turpium fabularum
ac rerum cultum profitentur.
D e leclione librorum Ethnicorum.
Juveni Ethnicorum librorum leétioni incumbenti hac confilia dat Gregorius.
Carni, ad Diligenter optimis difeiplinisincumbe, SC in librispoetarum, kiftoricorum com-
ìì.bfej! ' mentarás , fluente oratoriim facundia , fabdlibus philofophorum meditationibus
temet exerce ; fictamen, ut prudenter Àn omnibus hìfce verfiris. Debes enim
fapienter ex eiscolligere quacumque funt utilia ; contraque fólerti judicio vitare
quidquid in fingulis efi noxium, adeoque apis arguta induftriam imitati. Nam ea
quibuslibet floribus infidere ehm Cùnfueverit, de fingulis utilia tantum decerpit,
fingulari quadam fapientià naturam ipfam magiftram fecuta. Tu verb rationem
fequens alia quidem largiter decerpe ,J i qua prodejfe pojfunt : f i autem aliquid
efofmodi fit ut detrimentum afferai, celeriter intellecla rei pravitate avola.
Quippe mens hominibus data efi ejus celeritatis, ut velociter admodum avolare
pofiit. Quapropter quidquid ab iis perferiptum efi, vel ad virtutis làudem atque
pradicationem, vel i diverfo ad vitiorum reprehenfionem ; ea tu velim fingulari
ftudio cognofcas, ac turn mentem & fenfitm eorum retineas, turn diclionis elegan-
tiam. Qua autem de diis fcripferunt, infignes nugas continentia, verbi gratta,
fabulas inhoneflas ac f cedas, malorum geniorum doctrinas, fabulas, inquam,
turn rifo turn lacrymis dignas ; hac omnia tanquam laqueos & decipulas avecfore.
Cumque fimul utraque legetis, deos ipforum ¿C Orationes, déos ridiculos,
rS orationes amabiles ; deos quidem illos voluptuatios refpue , verhm orationes
maximi facito : quafi feilieet de eodem frutice fainas caveto, ¿C tofos decerpito.
Atque hac quidem optima de doclrinis extrañéis lex faerit. Eadem prseíeribit
JBafibus Magnus libros Ethnicorum legentibus.
D e poteftate temporali SC ecclefiaftica.
Q u i d de poteftate temporali cogitare debeamus , atque etiam quid cogitare
debeant ii ipfi, qui eà iniìgniti lùnt, his verbis lignificai Gregorius :
Jmperatores purpurean revereamini. . . . Cognofcite quantum id fit, quod veftra
P R Æ F A T I O. Ixxj
hdeicomntiffum eft, quantumque circa vos myfterium. Orbis univerfos manui
veflra fobjectus efi,diademate parvo atque exiguo panno retentus. Supera quidem
folius Dei font ; infera autem veftra etiam font. Subditis veftris deos vos
p r a b e t e ; liceat enim audacius ahquid dicere., Car regis in manu Dei eft, utex
Scriptura audimus ac tredimus. Hîc imperium veftrumfit, non autem in auro ¿C
in exercitibus. Aulici, proceres, ac fublimibus thronis ÔC dignitatibus infignes ,
ne obpotentiam magnopere ánimos efferatis , nec de mortalibus^ rebus .tanquam
immortalibus cofeeds. F idem lmperator'ibus fervate , fed prius Deo, propter
quern his : etiam quibus commiffi tradili. efiis.
Ecclefiafticam poteftatem agnofcit, hifque verbis coram præfeâo provincia
prædicat & tuetur : Vos quoqqe imperio meo ac thrqno lex Chrifii fab- Or. ir.n°.s.!
iicit. Imperium enim nos quoque genmus, addo etiam prafianttus ac perfeclius •
nifi veto oequumfit fairitum carni, & ccelefiia terrenis cedere. Nec minus tamen
principibus parendum efle docet : Submittamus nos, turn Deo , turn alii aliis, t m . ■•.«.
turn iis qui in terris imperium gerunt : Deo quidem omnibus de caufis , alii
autem aliis propter caritatis fadus : principibus denique, propter ordinem pu-
blicceque difciplinoe rationem ; idque tanto etiam magis , quanto facilioribus
illis ac benignioribus utimur.
De hierarchia SC cxlibatu presbyterorum.
Quod attinet Hierarchiam, ubi Gregorius de clero Conftantinopolitano
verba facit, Epilcoporum, Presbyterorum, Diaconorum St Ledlorum tantum
meminit. Vide Presbyterorum concilium, canine SCprudentiâ ornatorum, Dia-Ow.n°.u.
conorum modeftiam . . . . Leclorum concinmtatem. Primos in Hierarchia ecclefiaftica
gradus Epifcopi, fecundos occupant Sacerdotes': ad Epifcopatum non
nifi per inferiores gradus afcendebatur. Quandiu Ecclefia floruit, & vigor
difeiplinæ ftetit incolumis, quifquis ad fupremum facerdotii honorem pro-
movendus erat, ob íanótitatis meritum aflumebatur, ac diligenter de ejus vita,
moribus St doctrina exquirebatur. V erùm quo tempore nefanda Arianorum
hærefis omnia mifcuit, hic ordo perturbatus, conculcatæ leges. Hinc illæ
Gregorii- quereke : Nos vero cúnelos facile collocamus iñ antifiitum fo lia ,
modo ipfi velint : nequáquam recentium, aut prifcorum, vel acliones confideran- Tou. p. ¡y.
tes, vel doclrinam , vel converfationem . . . Non eos antifiites facimus, qui
aliquo temporis feaiio faerint examinad; fed qui fuomet judicio digni videntur.
Hinc tam triftes., tam luétuofæ hujus temporis epilcoporum imagines, tarn
nigris eoloribus ab iplb in carminibus efformatæ. Sic in Oratione de hoc argumentó
: Aliorum me puduit, qui cum plerifque nihilo miliares fin t, atque Or. 1. n°. s.
utinam non etiam multo pejores, illods, ut did folet, manibus , profanijque
animis in fancliffma myfieria fife infirunt, ac pnufquam digni fin t, qui ad
res f acras accédant, facrarmm ipfum ambiant, ¿C circum facro-fanclam menfam
fife invicempremuní ac,protrudunt, tanquam non virtutis exemplum,fid viclus
parandi occafionem SC fubfidium hunc ordinem effe judicantes , ac non munus
referendis radonibus obnoxium, fid imperium ab omni cenfura immune.
In Oriente Presbyteri non, tam ftriélè coelibis vitæ legem obfervafle
videntur, quin ab ea aliqui recederent, quod ipfe fignificat Gregorius, ubi
feribit elfe quoldam qui baptilmum ab eo presbytero velint lùfcipere , qui O1.40. n°.»i.
coelebs f i t , qui continentia laude atque angelica vivendi radone fioreat.
De caufis ecclefiafiicis,
C ads arum ecelefiafticarum judices erant Epifcopi; & fi quando res
ecclefiafticæ publicis .prætoriis ttaducebantur, id fegrè ferebant, St exinde
queririiomas àpud judices habebant,ut epiftola Gregorii de epilcopoBolphorip