Ì S i S r h $ r n moUJléfero.. .T i id t i t n t o contemto nos honore afficis I perindc
vitami Gre- mlhlJacerc Hideris, ac f i quis umus viri caput altera manu demulceat, altera malarn feriat ■
gorius, tint etiam convul/is domÜs fimdamentis varietés pingat, atque externas partes exornet
Epift. al. to. Proindefi quid. mihz obtemperandumputabis , hoc facies. Ut autem obtemperes, abs te peto
atque contendo : tequumeft enim, Si ilium, ut par e fi, colueris, ipfe quoque ab e o vi-
cifiim objervaberis. Nos autem fequemur3quemadmodùm umbrce cbrpora , utpotè parvi & ad
E p . a l. , í p . pacem propenfiores. In contumeliam accepit Eufebius libertatem Gregorii, qui refcripfit
r ? " í ° ‘r tLm SC,fed acconlmodaté ad leges fpiritüs, fcripfiíTe; squum enim e ffe !
'“ / " 'i fc~ * T " s > quamvls gradu fuperior fit, juftam libertatem concedat. Mox in alia
al. .70. ejnftola Eufebio figmficavit Gregorius, fe nullam animo offenfionem fufcepiffe: fed
etiamfi lufcepiffet, libenter depofiturum, com videat feras in ecclefiam ¡mientes, flc g e nerose
refiftentem Eufebium ; cui fe venturum, fi ita ipfi videatur, promittit, ut cum eo
adversus heréticos pugnet. .
B M ing ratam fore operam fuam Eufebio certior fañus Gregorius, ad eum illico fe
lium&Bafi- f-ontulit, cumque ípfum tempore mollitum, ut ferrum ign e , & ad reddendam Bafilio
BB— penevotoinam propendere, imo ad fcribendum ut eum placaret, haud dubiis teftimonüs
Gregorius. Jn« lle x iffe t, id amico quantocius fignificavit, atque eum hortatus ell Gregorius ut
Ep. a t , , , epucopum occuparet, aut adveniendo aut fcribendo , fimulque itineris fe Comitem fu-
turum pollicetur. Annuit Bafilius, 8c confellim eum Gregorius è Pontica folitudine in
arenam certamrms educir. Tam prudenti confiffo, de Bafilio, de Eufebio , de ecclefia
Ganarienli optimè meritus eft Gregorius ; extina® namque funt ftmultates , inllaurata
concordia, profligad Ariani, qui cùm alias jam eeclefias viciffent, alias oppugnabant ;
alias Viauros fe lperabant ; nec ullá re magis ad fpem evertend® Cafare* cui Valens
Imperator agmine Arianorum epifcoporum ftipatus imminebat anno ig c , erigebantuf
quam Bafiln abfentia & ducis imperiti! Reportata ex Valente Arianifque epifeopis victoria,
cujus pars magna fiiit ipfe Gregorius, Bafilium cum Eufebio tarn arQè coniunxit.
ut nec epifcopomoleftum effet ab e o , quern dignitate fuperabat, feientià & eloquenril
flt confilio & virtute fuperan ; nec Bafilius ideò epifcopum minus coleret & obfervarét
F?™ -e° H f ffet Paral>us fuperior ac praftantior. TiUemontius 1 Hermantius, Pagius !
a l i ìUrì- ì nt ’ s anms h s c cont!giíre arbitrantur. Nos vero cum noviffimo
Bafilii epiftolarum editore, Bafilium anno 354 , vel ineunte a i r , fecefliffe &
eodem anno Gregorii opera & confilio C*faream rediiffe , ac de Valente Arianoóue
agmine viaoriam reportaffe exiftimamus. v rente Ananoque
¿ S S I : dluturna H h* c poftrema Gregorü in Pontica folitudine commoratio , cuius
paren mm a- neqmdem memionem f i a t in carmine de vita fua. Neque enim tam neceffario filii
M ?» f-roVe®? « B g *tas longo tempore deftitui patiebatur, atque etiam frequen-
num. °° ban?1.01 1 ’ *1 ua eora™ feneflus patebat; quique Gregorium domo exire non fine-
H , ; ? ? ’ vel eum quando aberat, revocabant. Sic Bafilio inftanti ut in folitudinem fe
p . .4. confcrret, ex cu fa tfe , morbum matris afferens. Afiidemus enim, inquit, domina mam ■
gravi jampndem morbo laborante. Quam f i non dabio & ancipiti Jlatu reiibluri lumus tu£
prvfenna mihi crede haudquaquam carebimus. Gravem quoque patris morbum in Òra- H M ejus profequitur, narrjt Bj jM i Ü benefido
1„ .b®ran,s ,eft > adeo ut quo die monturas putabatur, confurgens fvnaxim cum
? .P ? celebraverit. In eadem Oratione, matrem gravi morbo laborantem infperato
nec minon miraculo, ut quoddam vifum ei divinitus ollenfum do cuit, ab ea *griradine
qua detmebatur, refert convaluiffe. argntuaine
t u i n e m a u e ^ f t p m c0.n^e®s ’ atque graviter interdum *grotantibus, curam follici-
Gregiio do- qVe- * equ^nter impendere coadus eft Gregorius ; fongè graviorCs curas feu
lore» p„¡, moleftias ipfi C*faru fratria, thefaurorum pnepofiti in Bithynia, m orfattulit. H W
nior“ Vpòft n ! ? 1? i0ng^.P°^ bominum memoriam maximo, tota pené fubverfa eft die unde-
ejus obitum uctobris anni 3 5 8 , folus ex viris infignibus , aut certè cum admodiim paucis mira- S S S L uu ntVln* Pr0VldeT benefici? C * fa™= incolumis evaferat. A t non din v iam U H I go tils. quippe mortuus eodem anno definente, vel incipiente proximo, fe u a r Januarii ?5o I H BolUndiftac. C*farii obira, Gregorius^ cui rei MM M i jll i i i
neg°tus obraras fbit. Cùm enim muñere publico fungeretur C*farius , quo tem-
Greg. Ep. is. haHtumeffl^it' H n T qUe omni-a 'PaaPerjbuA urogandu reliquiffet, mox ut extremum
r , » Hofies, nempe curiales 1II1 Harpagones, impetum fecerunt, eiufoue facnl
m n M M diripuerunt. S -a t thefaurorum cuftos , M B m muñere montur, canumque mulntudo ajfilit in defimai pecuniam 11 quidquid rehquerat omnia dilacerane fam uli, extranei, amici. Quis enim c o l la p Z 'non
Jp.31.no'■pndvur quercum ? Bafilius , qui res Gregorii fuas effe ducebat, feribens í L h t o Z
fervis n ln° P p IS j?e. ° . ’ .narratmortui pretiofiflima qu*que fervos aliofque homines
ferns non meliores dinpuiffe, & pauciflima parentibus refervata, qu* ftatim paunLri-
s rogata fuerunt ex mortui volúntate, qui moriens dixerat : Mea omnia volo ejfe
pauperum. Addit Bafilius, plurimos prodiiffe commentitios creditores -, qui Cxfarium a
fe pecuniam accepiffe dicerent ; quibus nfimeratum fiierat quidquid petebant , unde
nonnullos poenituerat quòd plus non petiiffent : at crefcente ejufmodi fycophantarum
numero, negare quod petebant necelfe fuiffe ; repulfam paffos lites intüliffe, ac Gre-
t gorium in maximas srumnas conjeRum, a I quibus ut eximatur , Sophronium rogat
! Bafilius. D e Csfarii pietate, rebus geftis, erudirione , flee, dicendi forfan hie locus
I effet ; fed de his fatis Gregorius in Oratione quam de eo habuit coram parentibus. Hanc
legat lefllor, fi velit. Gorgoni® fororis, aliquantb poll C*farium è vivis fublat®, pr®f-
tantiflimas virtutes Oratione funebri fimiliter ornavit.
Anno 3 70, Gregorius fingularem inre-maximi momenti prudentiam animique for- txxxvn.
titudinem oftendit, ac perruptis omnibus qu® obftabant, ad felicem .exitum rem per-
[ duxit. Ipfius enim potiflimum opera Bafilium C®fare® epifcopum electum fuiffe uùs carnè eic-
I conftat. Nemo quidem tantà fede dignior erat B afilio, cujus adminiftrand® jam plurimás
partes ab Eufebio libi commiffas fuftinuerat. Quanta ipfius-. pietas, quàm eximia pi providen-
do£trina, quanta demum effent merita in ecclefiam Cxfarienfem, neminem latebat. rePreheu*
Verumtamen plurima obftitere, qux ni fuá Gregorius prudentiá removiflet, in irritum c*
íe s cefliflet. Bafilius ip fe , cùm media jam morte Eufebius teneretur, nefufpicatus quidem
in fe oculos conje&um i r i , amicum fuum Gregorium accerfivit, his verbis fcribens,
ac veluti ipfe extremos fpiritus ag e re t, atque fupremum vale moriens amico dicere
cup.eret. Gregorius , acceptis literis, vim lacrymarum pr.ofudit, ingemuit, & ad iter fe
accinxit. Verùm cùm pofteà epifcopos ad urbem accurrere fenfiífet, Bafilii confilium
intellexit, navigii proram convertit ac proficifci detredlavit. Tum datis ad Bafilium
lite ris , quàm incauté fe gereret liberé fignificavit. Videris tu quidem mihi, inquit ^ gp> Greg,
viri conflantis & folidi atque animi firtnitate preediti exißimationem habere: multa tarnen al.
fimpliciter magis quàm cautè ù circunfcriptè confultare atque exequi. Nam qui a vitio
liber efi 3 is quoque ad fufpiciendum vitium fegnior efie confuevit. Cujufmodi quiddam
nunc quoque contigit. A d Metropolitanam urbem nos accivifti , cùm de epifiopo creando
confultatio propofita effet. Quibus praemiflìs, fic profequitur carpens quod incauté a
Bafilio a£tum videbatur. Demirari ccepis primùm f i quid deceret atque honeftum effet non
perjpiciebas j nec improborum linguis occurrendum putabas qua fimpliciffimis quibufque
eelerrimè calumniam ftruunt. Deinde 3 f i non eadem tibi ac nobis convenire exiftimas ,
quibus & vita, & doärina, & reliqua omnia communia funt , nimiràm a Deo ita jam inde
aprimaatate corifocìatis. Tertiò , liceat enim hoc quoque dicere , f i piorumDeiquemetu
praditorum hominum hujufinodi eleäiones effe judicafii, non autem potentium & apud
vulgus gratioforum. His de caufis Gregorius fe navigii proram convertiffe, & proficifci
detre&afie fignificat Bafilio , cui au&or eft ut prudenti feceifu tumultus & pravas fufpi-
ciones fugiat, Huic confilio paruiíTe Bafilium, ac latebras quaefiiife, dum electio pera-,
geretur, verifimile eft.
Ne c minùs intereà Gregorius uterque nituntur, ut in Eufebii locum fubrogetur Ba- L X X X V i i I .
filius. Gregorium epifcopum Caefaream invitarunt prafules, qui jam in urbem fefe contu- me^ | 0“ ues_
lerant ; fed adeò invenuftè ac impolitè, ut nec illum adelfe oportere , nec quam ob ram navac, ut
caufam, nec quo tempore fignificaverint. Refcribens epifeopis venerandus fenex fa&am
libi injuriam non diflìmulavit, nec tamen adeife detredlavit. A t cùm varia fore homi- prxfidaturT
num ftudia in eligendo epifeopo non dubitaret, notum fecit epifeopis neminem fe ha- Greg. Ep.
bere quem B afilio, ob ejus vita: fan&itatem ac doärina: praeftantiam, praeferre poffit ; nec a1, a3*
vero illius corporis debilitatem impedimento efie debere, cùm epifeopus, non athleta
quieratur. Promittit fe adfuturum, fi fuffragium iftud recipiant, ac operam eis daturum
velfpiritu vel corpore; fin autem certis conditionibus via capeffenda fit , ac faäiones
contra aequitatem conflentur , gaviiurum ie quòd fuerit contemtus. Eadem epifeopus
Nazianzenus de Ba filio , quem pra: ceteris omnibus eligendum decernit, ecclefia: Ca:-
farienfi fcripfit, qua: honorìficè eum invitarat. Nihil praetermiflùm ab optimo fene , ut L X X X IX .
profperè res cederet. Literas fcribebat, ( quod argumento eft plures ab eo fuifle fcrip- Nihil a.y is
tas , quàm fuperfunt ) monebat, conciliabat populum, facerdotes , & reliquos , quotquot EÍ rS^o fp™
erant clericiobtefiabatur, fuffragium ferebat, ordinabat etiam adhuc abfens , canitiei rè cedere:.
fu a hoc dabat, ut apud alíenos, tanquam apud fu o s , auäoritate uteretur. Hanc folli- ° r-l8-a°*3¿*
citudinem a Gregorio poftulare videbatur ecclefia: Caefarienfis ftatus , in qua animorum 0r,f 3'n°*J7-*
magna erat diifenfio. Omnibus praeferebant Bafilium, populi pars feledciftìma, univerfus
clerus, Afeetae. Verùm invidebant & obnitebantur magiftratus, ac infima: plebis perdi-
tiifimi quique cum magiftratibus co n ju n ä i, imo ipfi epifeopi, quod jocandi materiam
teligionis hoftibus praEbebat.
Prxtereà cùm ab Arianis periculum effet, ne laborantem diflìdiis ecclefiam Caeiàrien- £ XC.
fem occuparent atque everterent, Gregorius, qui nondum adeffe p oterat, magnum ex „ “¿ e n fo n 1'
Oriente lumen accerfit fanäum Eufebium Samofatenfem, miifis per Èuftathium diaconum accerfunt ab
literis, in quibus quanto verfaretur in periculo Cajfarienfis ecclefia declarabat. Accurrit °^eQte*