xxxviij P R A i F A T I O.
aliifque de more peraäis, quibus hodiè quis vel epifcopatus , vel alterius
beneficii poffeffor firmacur , aut certè, fi alius intercedat, denuntiatur, SC
prcedicatur, quod gr<eca ipfa x.«fó<mTui fonant; quanquam non eo id in Oriente,
quo in his partibus, modo fieret. : Senium hunc exhibent verba Gregorii,
Epift. ai. 41. contraria & oppofita de Nazianzo Safimifque fcribentis : Safimis propofitum ,
defignatum, ac fi velis, nominatum antiftitem, non autem Nazianzo ; contra
vero ecclefi® Nazianzen® non propofitum, non defignatum, non ordinatum
EpM.ai.tii. epifcopum, fed remmtiamm tarnen, idqueprimum äC ab initio , quanquam
non publico, fed tacito tantum genere renuntiationis : quae quidem fpecie-
tenus pugnantia, hac ratione conciliari & intelligi pofllint.
Ecclefi® alicujus paftor non is cenfetur, nec in paftorum numerum refer-
tur, qui ad earn electus, promotus, vel etiam ordinatus, jure tandem cadit ;
lèd qui vièta causa poifeflionem adit atque obtinet. Qua igitur ratione Safi-
menfis e.cclefi® epifcopus dici poffet Gregorius , qui Safima non attigit
quidem, nec illic epifcopalis mimeris vices ullas obiit ? Si Safima dixit fu a ,
id non nifi ironicè : egregium illud Bafilian® amicitiae munus ridet & exprobat.
Vel etiam fua dicere potuit, quia libi attributa, fibi oblata, fibi data ,
led a dubio poffeffore.
Priufquam Safima dimittamus, exemplo rem illuftrabimus. Beneficium, ut
vocant illud , cui animarum cura incumbit, vulgo Curatum, uni clerico
patronus; alter pro patrono le gerens alteri praefentet conferatque; aut certe
in curia Romana quivis alius obtineat. Poffeifione jura fua firmet alter ;
alter aut arceatur , aut fegniùs agat. Dum interim fub judice lis eft, intra
annum, ut fit, làcerdotio uterque initietur ea mente & confilio, ut officio
lùo fungi valeat. Ad ecclefiam eandem ordinati ambo vel interea pacifcantur,
vel fenatulconlùlto poffidenti jus afleratur, vel alter denique, minimè contem
tiofiis , nec lltium amans, temulum ultrò finat poffefforem, ipfique lùo jure
cedat. Sacerdos quidem is erit, propofitus etiam , defignjltus , ordinatufque
ad ecclefiam illam, velut ad Safimenfem Gregorius. Num idcirco dicetur illius
loci facerdos, & in paftorum hujus eccidi® catalogum unquam referetur ? Minimè
fané; quia dubio femper aut controverfo jure lùo ceciditautfponte celfit.
Quod state noftrà prcefentaxiónes , provifiones, colladones vocant, hoc
majores 'noftri ad hanc vel illam ecclefiam ordinationes appellabant ; quia
tunc nemo fine titillo ordinabatur. Qua; fi alicunde calne haberentur &
irrita;, nullum, ut ita loquar, ad extra ibrtiebantur effetìum ; & qui nullius
loci làcerdos aut epifcopus manebat, Vacans, , dicebatur. Talis lùit,
ut ex diótis patet, ordinatio Gregorii ad Safima.
Fuerit ergo Gregorius ad Safima propofitus , delignatus , inauguratulque
epifcopus, ordinationi fù® conlènlèrit, Safimenfis tamen epifcopus nec fuit,
nec dici potei!, nifi ab invidis & calumniatoribus ; quippe qui nec aperte,
nec tacite ; non canonica, non alia quavis ratione loci illius epifcopus fùerit
renuntiatus , nedum unquam in Safimenfi fede collocatus & firmatus.
Qu® haélenus dilputavimus , aperta , vera , certa , neceflària erant ad
propullàndas a Gregorio nollro calumnias ; apta etiam & commoda ad
abftergendam a textu gr®co corruptionis notam, atque ad tollendam ab
innumeris locis, qui pugnare inter fe videntur, repugnantiam. Hac via nimi-
rùm iniqu® de tranllatione ad lèdem Conftantinopolitanam qu®ftiones ; de
tribus epifcopatibus , fimulque nullo , mer® veteris invidi® ac recentioris
Dupìn.BìbL cujufdam Scriptoris leu calumni® feu commenta ; de corrupto Epift. ccxxv
gorùis.1’G,e textu conjedur® evanefeunt ; veraque lùnt & expedita, qu® in Epiftola
aliàs xLii & iterum in Epiftola aliàs ccxxv. & in aliis locis legend negoda
fàccellèbant ; quod ampliùs fequenti diflertadone de epifcopatu Nazianzeno
P R Æ F A T IO . xxxix
patebit. Hanc claudet teftimonium Nicet® Paphlagonis tom. 6.B1U. Concionatori
® parte prima fub finem, quo quidem teftimónio tota propemodum
difeeptado præfens ac proxima continetur.
Poftquam narravit Orator, quomodo epifeoporum, Antiocheni inprimis Tom.
magni Meledi votis , Gregorius fùerit in fede Conftandnopolitana ’ collo- »'’onUi*'
cams objeéfioni occurrit pergitque : '« At nemo illegitimè , contraque ac
»facrâ Ecclefiæ regulà ftammm eft, ad terdam eum arbitretur transferri
»federn. Nam neque ea res tranflatio eft, fed eleftio , primaque ac unica
» in urbe Augufta pro epifeopi dignitate, atque munere fedis collocatio.
» Nam quòd primo Safimis, uti dicebam, præfeôlus eft, id folum promo-
» tionis causâ fùit, cùm neque fedem receperit, nec omninò illic ordina-'
» verit, ullam-ve myfticam initiationem pro antiftids partibus celebraverit ;
» quòd’ nempe viculus ad fuftentandam epifcopalem fedem effet omninò
» ineptus. Nazianzenam autem cathedram quondam curaviffe, Cùm pater illius
» epifcopus effet ; at non ejus creatum effe epifcopum, aut fedem illam un-
» quam fufeepiffe. Solùm autem patris hortam ac jùffu ut facri minifterii
» defeélum impleret, fie Ecclefi® curam fufeepiffe, ut feneól® fùlemm ac
» patern® imbecillitads fùftentaculum audiret. Ita vero fc rem habere , etiam
» ex iis perfpicuum eft , qu® ipfe ad Gregorium fibi cognominem fcribi’t :
» Inter omnes etenim confiat me non Nafianfi , fed Safimorum aniifiitem crea- E p . ai. 4 1 ;
» tum, ( propofitum ~) fu iffe, tametfi in patris reverentiam SC eorum qui fup- »rÄV«.
»plices hoc ante contenderunt, ad breve tempus, quafi hofpitesprcefecìuramfuf-
» cepimus. Quòd igitur pater mortalem vitam divina commutaverat, vacantem
» jam inventum divina Spiritus grada , vitæque ac doélrinæ humanâ majore
» præftantiâ pofteà clariffxmum effeétum , in urbis Auguft® folio quantum
» oculis conlpicuum erat, conftituit; quantum autem animo afpeòlabile ,
» orbis terrarum bonum paftorem magnumque antiftitem præficit ».
Rejeòlo Safimenfi epifcopatu , rejiciendus quoque Nazianzenus , &
Conftantinopolitanus eft afferendus : id quidem exequimur. Abjeélis Safimis,
Gregorius in folitudinem fe corimlit, è qua retraòlus roganti, vel jubenti ^
patri id tantum conceflìt ut collaborans cum eo curam Ecclefiæ Nazianzen®
fufdperet ; eà lege ac conditione, ut ne huic aftringeretur Ecclefiæ , & pa- ?.°°-
rente mortuo , permani fpiritui quò velLet èC quoquomodo vèlletjkampermit- ^°r- »•
Uret deferendam ,-nec quifquam foret, qui fe cogère poffet, aut aliò träducere
repugnahtem. Mirum eft, Gregorium Nazianzen® Ecclefi® epifcopum ap-
pellatum fùiffe , cùm tantopere præcaverit, ut ne huic Ecclefi® alligaretur :
multi tamen fcriptores , veteres & recentiores, Theologo reclamante , eum
Nazianzènum appellant, Socrates, Sozomenus, Gregorius ejus vit® feriptor,
Baronius, Bellarminus. Vêtus & communis error eft , manuferiptis, qui nunc
extant, longe ändquior, ipfique Gregorio fùppar. Rufinus in prologo ad
Orationes Gregorii latinè verfas fcribit : Defuncto patre fuccedit in epifcopa-
tum apudNccp.an-qu.rn; & Hift.Lib. l i . c. 9. in locum patris eundem fubro-
gatum afferit. Imo Hieronymus, qui familiariter cum eo Conftantinopoli ver- &
fatus eft , & qui eo magiftro Scripturas fe didiciffe gloriabatur Gregorius , r-s.
inquit , primum Safimorum ', deinde Nafianqenus epifcopus. - ^ _ ScriPt .e c a
Quin etiam, notante Baronio ad annum 371, & in vita Gregorii apud Bol-
landum cap. ix , ejus adverfarii id éi'dabant crimini, eumque ob contum'eham
appellabant triepifeopum, cum jam fedis Conflantinopolitanæ fuijfet eleclus ep jf
co pus. Sed tam diièrtè Gregorius negat ie fidile Nazianzi epifcopum, ut ipli
lìdes adhibenda fit : Manifeftum efi, inquit, omnibus me non Nw^ian’^i defigna- Epift*aI* 4»*
ìum epifcopum ejje. Non certum duntaxat ÔC indubitatum , fèd mamfeftum ;
non amicis iblùm & paucis , fed omnibus omninò debuit effe manifeftum. In