MONITUM
IN QUINQUE SEQUENTES THEOEOGICAS ORATIONES.
Procemium. J D EVENIMUS tandem ad celebres illas Gregorii de Theoiogia Ora-
tiones, qua. ipfi meritò quidem egregium Tlieologi cognomen comparatimi.
ln dies enim , ut jam vidimus , increbreficebat Conflantìnopoli
linguarum prurigo ; ac timendum erat, ne ejfranata impietatis & error«
audacia venerandam fidei ac Trinitatis doärinam peniiùs estinguerà.
Dudàm autem deßderabatur vir , qui morum integritate , ingenii vi & acu-
mine , pietatis & doclrmce excellentid , ccecutìentem populitm ab errorum
tenebris ad veritatis lumen benigne revocaret. Ad tale tamque arduum
opus nemo Gregorio aptior , prceßantior nemo y quippe qui > in flacrarum
litterarum fiudìo apprimè verfatus , abßrußora quoque circa res divinai
mira ingenii facilitate interpretari ac enucleare poßit. Jam enim, ex quo
Conflaminopolitana Ecclefia regtmen fufceperat, plurima fané pralue-
rat turn doärina turn pietatis argumenta ; atque totus in id unum - incu-
buerat, ut, profligatà Harefi, labefaclatam Trinitatis doctrinam infamerei.
Idcircò mmquam in omnibus quas Conflantìnopoli habuit Orationi-
bus , aliquid de Trinitate intexere deflitit , nec à labore & inito cun
Hcereticis preetio conquievit. At ne id quidem fatis. Ipfi edam cominus
& aperta fronte cum hofle dimicandum erat ; & quas anno pracedentì
Or. m m . promiferat de Theoiogia Oradones , nunc in lucem proferì. Tanta fiat
illarum vis , ut Hterefis , valido profbrata i3u , nufquam exinde caput
Tteoiogi- erigIeIr.e Ipnotteure rHita.reticos , quibufcum certamen inierat Gregorius, audaciorts
prcebebant Eunomiani. Eò enim impietatis ac fluitino, proruperant , ut
de icire omnia, etiam profonda Dei, eaque docere profiterentur. Prateria,
ornate dicendi cupiditate flagrantes , tum rerum novitate , turn yerborum
lenocinio , fibi elegantia laudem ambitiöse ajfeäabant. Eos primùm oppu-
ì h i i . n . a . gnat Gregorius, atque hortatur, ut, franata, f i modo queant, aliquandiu
lingua, fibi aures prcebeant. Turn in tota Oradonis ferie unicè do jet, qualem effe oporteatrei Theological doclorem ac magiflrum ; atque ajftgnat,
u n . n.j. quando, & apud quos, & de quibus, & quoufque de Deo dijferendumfit,
ne imempeflivè loquentes , & ipfi & nobis injuriam inferamus. Hoc efl
prior de Theoiogia Orano , qua, juxta eruditos, velut cater arum proa-
Oc. xxvin. mium, feu prafatio habenda efl. In altera verò , invocata Trinitate ,
de Deo ipfo , licèi trepidane , fermonem aggreditur. Dei exiflentttun
invicliflìmè flatuit , quamvis ipfius naturam , nullis quidem verbis exph-
cari, multò minus imelleäu comprehendi pofle fateatur. Deinde tranfit
ad Idololatria originem, qua caci homines , omnia ad fenjus referentes ,
fibi terreflres, ccelefles ac fubterraneos Deos fluite ac flolidèfinxerunt, cum Deus , fola rerum naturalium contempladone , cognofci poflìt. Terna Oi. mix. Theologica de Filio infcribitur. Quacumque ad Chrifli divinitatem &
lumanitatem pertinent, fusè ac nervose traclantur. Idem argumentum in Or quarta profequitur Gregorius, ac plurima excutiens fcripturx teflimonia, qua
ad Chriflum referuniur , fingulaque enumerane nomina , qua Chriflo, turn ut Verbo, turn ut komini conveniunt, ea omnia , eorumque caufas piè ac
eruditè exponit. In quinta denique fanäi Spiritus divinitatem ac procef- Or. xxxr. flonem cantra Arianos , Eunomianos, & praùipuè Màcedonianos fortiter
ajftrit ; idque fiapienter obfervat, non ideò plurima , ex quibus fanäi Spiritus
divinitas apertifflmè colligi poflìt, rejicienda eflè, quòd ipfa , certas
ob caufas , non ita éxprefiè facrarum litterarum monumentis confignata
fit, nec anxìè de nominum fono litigandum , cum res ipfas fcriptura auäo-
ritate comprobatas effe conflet.
III. Analyticdm iflarum Orationum fynopfim paucis quidem attigimus, nefufiori fermone illarum aciem , fi ita loqui fas efl , obtunderemus. Con- Teologie*
flentiunt eruditi eas Conflantìnopoli habitus fuifl'e anno 380. Gregorius
ipfi nobis hujus rei argumenta fuppeditat. In Oratione enim quadragefima
jecundà, fequenti anno pronuntiata, de fcriptura teflimoniìs , qua à Ca-
tholieis in Hareticos, vel ab ìflis in Orthodoxos torquebantur, agens, fic
loquitur : Et quidem fcriptura.- teflimonia, qua; ctecutientibus moleftiam o. xm.
exhibent, aliis relinquimus, cùm à multis jam fiep è , tum etiam à nobis
haud perfonéloriè 8c negligenter littèris mandata foerint. Qua verba ,
juxta Interpretes , non folùm Theologìcas Orationes defignant, verùm eas
etiam jam fcriptas ,fiummaque cum cura elaboratas indicant. Conjici quoque
poteft, fingulas quidem ipfas, primo pro condone habitat, pofleà verò
mdturiùs digeflas, ab ipfo Gregorio fuiffe litteris confignatas. Hinc illa
Orationes non immeritò vifis funt Hieronymo libri formam referre. Scribit
enim hac de re : Adverfos Eunomium liber unus, de Spiritu iànéto liber s
unus. Ex quibus manifeflum efl, quatuor f altem priores , utpotè qua fe- m. cd. pag.
cum aräißimd cohareant., unici tantum Oratione , feu libro , à fanäo 4
Doäore comprehendi. Hanc etiam ob caufam, neque vulgatum earum or- dinem mutare , neque aliam ab alia fepdrare voluimus, licèt alia interim
Orationes diäa & interjeäa videri meritò pojjint.
eiiOAoriKos up oros, THEO L O G I C A PRIMA.
" K A T A E T N O M I A N f l N ADVERSUS EU N OMIAN O S
proviti differentia,
Aliàs 33;
n A O r O 2 x f . O r a t i o V I G E S I M A - S E P T I M A . quceautemjtf. . erat, nunc $6.
P O S rotjq ¿v Xoyea ko/ju^ovi; ò A I . A.D eo s , qui ornatè dicendi cupidi-
^0yo$. %al '¡va. ¿7rò r »$ ypatptii a.Q%u>y.a.i • tate flagrant , mihi fermo erit. t ut anno 3g0>
jj > r\ \ > \ , , v v , b N /jv Scripture verbis exordiar : jbcce ego ad- in ornate
verJTm te (ontumdiofam , tam in do-
B “ W > S fd m u r . òdi ynp , òei rive;, cendo ^ in audiend o , & cogitando. '
oi Axoijv rMl. Tnv yXcoaruv , Sunt enim , funt quidam , quibus non L- 3I#
( « ) K a r i E R e g . a . C o lb . j . R u f . » f i t E S ,,- r n d t ß i a & i Sic r a jc r iiitù r , a i t X .e u v . proptered rnii
irpohitobi, è tri i v m t o s TO vtp) 0|5 JtuXiyt<r$-*i, in ea quarumdam rerum expofino quafi prtemmatur. A d d u n t
» nanTOTt. Praviti in Eunomianos dijfertàtio, O quòd nec n o n n u l l i , Kwo-'JetmvawiA«. Conflantìnopoli dieta,
continuò, nec omnibus modis de D e o differendum Jit. R e g . K«< sr ulfwn*, m w v > H a c d e lu n t
irpif e ¡»opetivuf. C o m b e f . »ecru e irofuivai*iffij srtf p le r ifq u e C o d d . N e c e a e ffe G t e g o i i i p u ta t d i ms«
©«»AoyiiCf 7rpahttM%if 3 cantra Eu nomianos, &* de Theoiogia A g n o l c i t t am e n E lia s .