j54 s- g r e g o r i i t h e o l o g i
Evangelifta, nan omnia fimpliciter. Nam A «trot ; r*w oySi *
ne ipfe quidem Pater, nec omnia e a , qua;
facta non funt. Proba ergo | g g M | faftum
ac procreatum e ffe, ac turn Filio eum da,&
in creaturarum numero colloca. Quamdiu
autem id probare atque oftendere nequive-
r is , nihil tibi ad impietatem adjumenti
complexio ilia allatura eft. Si enim fadus
e f t , per Chriftum utique : ne ipfe quidem
inficias ivero. Si autem fa&us non eft, quo-
modò,aut rerum univerfarum numero inclu-
detur, aut per Chriftum fadus erit ? Proindè
Gregorii
relponlio.
WOfAeti t o * à
tt¿ v r e t r o v T ì o v y e y o v e v a t X e y t & m • à ç
îv o ç r a v v r a v r a v o v r o ç z a ) r o v a y 'to v Tli/eu-
/u .a r o ç . T r á v r a y&(> ocra y e y o v e v , e’/pu r a i ,
o v% à i r X a ç a,7TCLvrct. o v S e y a ç o ïlar^ç }
o u J l ’ o(Tct [/.ti y e y o v e v . b S e i% o v ovv o r í b
y o v e , z a ) r o n r e fi ï t a S o ç ^ x c t) r o 7ç z t \a .
[Actert auvapiQfAtiiTOV. e a ç e fl à v [ai\ t o v t o
° S e t z v v e t ç 3 o v S e v 7i f f (ékjtXi\T ri t z a ßoij&H c
v b & ç ¿ v eG e t c tv. t i [A iv yctf> y e y o v e 9 ¿'¡à
define, & Patrem, in Fdd contumeliam g X(wo7 ocf iravrag • ovSe avro? d ^vwaa/Aui. d
male honorare, (malus enim honor eft,Patrem
F ilio privare, utcunque eum preftan-
tiorem creaturam effe concefferis, ) & Fi-
lium in Spiritus fan&i ignominiam. Non
enim confervi opifex e f t , fed. cum eo ,
qui pari dignitate e ft , glorificatur. Nihil
Trinitati ex teipfo tribue , ne aTrinitate
excidas. Nullö modo unam illam naturam
t t Se ov yeyo ve , v r a ç ti r a v Travrav i v , «
tfg . X o t r l o S ; patterai ovv x a ) ro v IT a rep a
z a z a ç r ifA a v z a r à r o v [Aovoyevovç9 za z t i dV
rt/Aìì a r iu / z a S tS o v r a r o r i/Aiarepov "&ro-
ç î ç i t V Y îov , z a ) r o v T ìo v z a r a , r o v ID e u -
/Actroç. ov yO’Q o /a o S ovX h Sti/Atov^yoç, aÀÀ*
eXClQdS. i>UUO m u u u u n a u i xixam ^ . *\ \
ac perequò venerandam trunca. Alioqui o r z a r l a a w S o ^ o ^ . [At,éev [A tr a aea v .
fi quid ex tribus everteris, totum everte- r S &tjg r tic TptàSog 9 [iti r-hg TptaSog òmttìris
, imo à toto excideris. Preftat exi- [aììSìv) <a%/Jto4 «s r » v e juiav <pv(yivj£ò/xo'iag e
guum quoddam unionis ilUus fimulacmm c ^ _ ¿ ( ;/„ t S „ ««sVa»; S 'n I
capere, quam pronigata quadam audacia * 7 . 1 in ' >, «\ « x t j X rrrn n a/r« WBBMMMaW U.rt.AAtìV fi f. TU ’TMATfìC' I
Præcipua
Hæreticoruin
objeciio.
o m n em im p ie t a t em p r o r u m p e r e .
X I I I . Venit jam ad precipuum difputa-
tionis caput Oratio; ac quaeftionem quidem,
quae jampridem oppreffa eft öt extin&a,
atque fidei c e ilit , hoc tempore renovari
doleo&ingemifco : adversüs rabulas tarnen
ftare neceffe e f t , ac providere, ne velut
defertä causa vincamur, qui Verbum, habe -
TraV evtl za& r io t iza ç 9 /uaÀÀov d ' i r a Travroç
cM7r t 7r la x à ç . ß e Ä n o v [Aizpav rrtç tv a a e a ç <pav•
r a c ta v Áa€e7v3r¡ 7ravrtÀt) roX[Ati<7a i J'vojtCtiav.
i y . H a s / cTê v[a7v 0 Ao y o ç ì t t a v r ò t o
x tty á xa iov’ :ta t a ìt v a [a ív 9 o n TraXai r t -
&vtizoç ÇtirtifAa 9 z a i r n 7ricr]ti Tra^a^a-
priffav 3 vvv a v a xa tv tu e r a i * crlnvai o t ofta t;
¿va y zctïo v nrç$ç r o v ç X o y oX tc^ a ç 9 x a i fit\
tçw/Ativ ¿ X a v a t 3 A o y o v t^ o v r a ç , avvtiyomus,
Spiritûfque patrocinium fufeipimus. ^ ^ Vraç XlvtvfAan. 11 Stôç» f <paat, x) ©goç, Í
Si Deus ,_inqniunt, & D eu s , & Deus,quid ^ @¡¿? • ^ ^ Tçt7ç @í0¡ . . v S ç 0¿
caufíE effe poteft, quin tres fint D i i , aut
quin plurium Deorum principatum cola-
mus ? Quinam haec ? H i nernpe, qui perfec-
tiores in impietate funt, aut etiam qui fecundas
partes tenent, hoc ¿ f t , qui de Filio
re&iüs fentiunt. Sermo enim mihi, partim
adversus ambos communis e ft, partim adversüs
hos proprius & peculiaris. A c cum
his quidem ad hunc modum agemus. Quid
Trideitis nobis dicitis , qui Filium colitis ,
etfi a Spiritu defeiviftis ? V o s autem non
7 T o X v a p y j a r o ¿ 'o% a £ o'[Atv o v ; r a v r a r t v t ç ;
S o] n X t a n p o i rriv acrtCttav 9 « z a ) ^ 0/ g 1
r t i ç ¿ 'îv r tp a ç /ueptJ'oç 9 X t y a ¿ 't r o v ç <zêkt
ro v T io v Traç tvyva/Aovaç. 0 f it v y a ç zoh-
vôç [Aot à/A<portpovç X oy oç ,9 0 S't
fGrç$ç r o v r o v ç , ’¡¿'toç. 0 f it v ovv ‘O & ç ro v -
r o v ç 3 r o to v r o ç • r i (¡part r o 7ç 1 T p t& t ï r a i ç i
y fiìv 3 o ì r o v T ìo v atCovrtG 9 t) z a i rov
e t n a o p in t u a e i c i v u u s s v u s a u i cm u u u , I n , H H » k a u
B i d e i r e ? N a m f iU n i g e n i t i q u o q u e c u l t u m E V lv tv ^ a r o ^ a tp ta l z x a n ; v ^ ¿ t ov A / - k
& adorationem abjuratis, haud dubiè ab Sdrai 0-*— ■ *; -’ ti •
/Atv yà% 'tytì&t za) ra\:[M>-
adverfariorum partibus ftatis : ac proindè
voytvovç rtiv 'zs&<7xvvi\<7tv 3 <ra<paç rtra%-
quid e f t , quamobrem leniùs humaniufque
&ì ./Atra rav cvavriav * zeà ri QtXav~
vobifeum agamus, tanquam non omninò
mortuis & extinótis? Si autem colitis, at-
^ a T r tv ó [ A t^ a n r ^ ç v/auç 9
(<i) QoÇn$>ltrefitci. Sic duo Regg. Or. 1. Baf. Comb.
& c . In Ed. (ptSià-ifuii..
(b) AiîÇm. Quatuor Regg. quatuor C o lb . Or. r .& c .
¿'u%us. Cùm demonflraveris.
( c ) Aiixiiut. Très Regg. & Or, 1. S'uxiiys.
( a ) ApvliFauai. Reg. bm. ô c a li id u o , à(n’rt/mi.
( e) Mlar. Sic quatuor Regg. totidem C o lb . Or. 1.
Far. & c . In Ed. dii<u g divinàm.
( f ) Qm . Duo Regg. quinque C o lb . 8tc. fn » .
( g ) o! riMtírepoi 8cc. PerfeSliores in impietate. Deíig-
nat hie- Gregorius Arianos & Eunomianos, qui m
Filium 8c in Spiritum fanótum impii erant.
(A) oí ris hvTÍpxs & c. Secundas partes teneiant Se-
miariani & Macedoniani , qu i tantüm in Spiritmn
fandtum blaíphemi erant.
( i ) Tpid-iíretir. Trideitis t id e ft, trium Deorum cul~
toribus.
(A) A&tfrtti, Duorum Deorum cultores.
v tv t zp a /A tv a f 3
; Sí Sí mCíeSí, MÙ i * í x y A que haSeníis faltem falubriter affeâi eftis,
/ .. a vobis. quæremus : quâ ratione à Bideitatis
crimine vofmet vindicare queatis ,
fi quis earn vobis objiciat ? Si eft vobis
a ro v ro v aáfg!’Xíiff&t Qarti^iaç 9 v[ao,ç tpartivo-
[Aiv * t Î ç o A oyoç rtiç A t&t'ïaç v(a7v , àv rovro
tyzaXtiirS't ; t i t a n X oy oç a v v ta ta ç 9 a 770-
jipiàtir t .3 S 'o r i x a i y¡[a7v qSqv aaroxpiaia ç.
oîç y * p àv vfAtiç rtiv A t& e ïa v a 7roxpovatia&t
Xoyotç » o v ro i x a ) y/x7v z a r a r tiç T ç t& i i a ç
tiaovaiv. z à t o v r a ■ vtxa/xtv 9 v/aïv r o 7ç
xa r tiy o ço iç 9 avvtiyo^otç x^a/Atvot * où n
y iv va ton p o v ;
fermo prudenti« , refpondete , nobífque
etiam reípondendi anfam prebete. Illae enim
radones, quibus Bideitatis crimen propul-
fabids, e«dem quoque nobis ad Trideitatis
crimen propellendum fufficient. Atque ita
caufam obtinebimus, v o s , qui accufatores
eftis, patronos habitud. Quo quid fortius
& generofius ?
i S . O S t xoivQç v[a7v r ^ ç à[A<portppvç B X I V. A t vero quodnam nobis eft cum Refponfio
utrífque certamen,& qu«nam Orado ? N o - Arlanos &
bis Deus unus e ft, quoniam una D eitas; ^ cedoma"
atque ad unum , eá quae ex eo funt, refe- p eus .Q
runtur, etiamfi tres Perfonas credamus. tribus p’erfo-
Neque enim hoc magis, illud minüs eft ms unus eft.
D eus ; nec hoc prius, illud pofterius. Nec
volúntate feinduntur , nec potentiá divi-
duntur , nec denique quidquam eorum,
quae dividuis rebus contingunt, hic quo-
que reperitur. Sed individua in dividuis, ut
uno verbo dicam, eft divinitas , ac vélut
> in tribus Solibus inter fe cohaerentibus una « 3 -eôrttç' z a ) oîov ¿v ù x io iç ro ia )v ixo/Atvotç C în V1 . . . . ._,v
, ' , , „ v / t, l u c í s c o m m i x a o & t em p e r a n o . C u m e r g o
¿XXttXav 3 [Ata rov <paroç avyz^aatç. orav
/Atv pvv ietçÔç rriv &eôrnra ßXe^.a/Aiv , zai
rtiv •Grçcprnv airiav , za) rtiv /xovap%iav , ev
V[aîv to (havraÇo/Aevov * orav Se rarpoç ra cv
oîç ii S-eortiç 3 za) ra cm . rtiç ‘Grçprtiç ainaç
ayoôvaç cMe7&ev ovra 9 za) ¿[AoSo^aç , Tçia
ra nr&axvvovfAtva.
b Ttç d ya v r e xa) b Xoyoç ; v/a7v eïç © e o ç ,
ori [zia S iô r tiç ' za) iV r à avroS
c rììv àvaQooàv eyít 9 zà.v rpta Trtçivtirai. c ov
yà(>3 ro [Atv [AaXXov 9 r o Se iirlov-- Qeoç '
¿ S ì r ò [Atv esrporepov , ro Se vçepov • ovSe
[ ßovXtiaei re [Averai , ovSè Svva/Att fiep i^ tra i,
d oòSt r i ra v oaa ro7ç d (Atetaro7ç v<&¿p%ei ,
I e zavravQ-a XaQe7v ear'tv * ¿.XXa e ¿[Atçiaroç
¿v [AtfAtpia/AivQiç 3 ti S i i avvrofiaç i í t s u v .
te. T i Sa) 3 ov$ zai Trap lEXXtiat 9
(pa7ev av 9. [Ata 3’tortiç 9 aç oi ra reXeareça
ad divinitatem, primâmque illam caufam
uniüfque principatum & imperium ref-
pexerimus, unum eft quod mentis noftre
oculis obverfatur. Cùm rursùs ad e a , in
quibus eft divinitas , & quæ ex prima ilia
caufa, citra ullam tempôris intercapedi-
nem, ac pari gloriâ fu n t, tria funt quæ
adorantur.
X V . Quid autem , dixerint fortafsè , ^pud fa-
nonne apud Ethnicos quoque Deitas una piemioresEth-
e f t , ut docent qui pleniùs apud illos per- nlcos-, as
vrap vxtivoiq tytXoao<povvre$ 3. x a t Trap yi[aiv D fe £ t iu fq u e p h i l o f o p h a n t u r a t q u e a p u d n o s
avS^aTToriiQ faia 9 t o yevop a ir a v ; aXX g e n u s u n i v e r f u m , h u m a n i t a s u n a ? E t t a -
ojuac Q e o ) TroXXoi ^ z a i o v x & , *>? S ii z a ) m e n p lu r e s fu n t D i i , & n o n u n u s , f i c u t
e t iam m u l t i h o m in e s ? A t i l l i c c o m m u -
n i t a s u n i t a t em h a b e t , q u « c o g i t a t io n e
f o l a c o n f id e r a r i p o i l i t : f in g u la r i a a u t em ,
& t e m p o r e , & a f f e & io n ib u s , a t q u e a d e o
p o t e n t i a & f a c u l t a t e p lu r im u m in t e r f e d i -
v i f a fu n t . N a m n o s , n o n f o lu m c o m p o f i t i
f i im u s , f e d e t iam , tu rn in t e r n o s m u t u o ,
tu rn n o b i s e t iam ip f is o p p o f i t i ; u t q u i n e
1 tX i l [AOVOV
a X X CMtt [Atv t\ z o t v o r t i ç r o ev
^ tTTtvo'ta 3 -e a p t ir ó v * r à Se x a &
e za a r o v TrXétarov àXX^Xav 9 z a i rz$ X%:v<P »
z a i r o t ç TTo&eai , z a ) r « Svva/Ati /At/Ae^ta-
Iitéra. v[At7ç r e y a ç ov a v v& e ro t /aovov 9' a A A a
z a i â v r id -ero t , z a ) ctXXtiXotç 9 z a ) tifuv
( a ) AiBKfirS-t e-artfltif. B ill. Incolumi falute efiis.
(A) A«yof. C o i s l. i . a d d i t , ir li.
( c ) Ov yap ro fìi» . 8cc. S. L e o Serm. 8. in
Nativ. Chrifti ait : Gradus in vera divinitate effe non
poffunt. Quidquid Deo minus efl , Deus non efl.
(d) Mtpirltls. Dividuis. Sic tresRegg. quinque C o lb .
Or. 1. Par. Comb. In Ed. fxtpirlaÌs,parntoribus.
( e ) Àutpirlos. Vid e Damafcen. de Orthodoxa fide.
Cap. riepi rfjs ctylus Tpietàos. DeJanSlaTrinitate.
(/ ) ETstma. B-eawróf. Aliud efly inquit Billius ex Elia,
re quidpiam conjìderari , aliud ratione &* cogitatione.
Atque in omnibus quidem rebus creatis, Perfonarum divijio
re confideratur. Nam re Petrus à Paulo feparatus confiae-
ratur. Coinmunitas autem, &* conjunSlio, fs unitas confide-
rantur ratione duntaxat G* cogitatione. Nam mente in-
relligimus Petrum G* Paulum ejufdem effe natura. Uterque
enim animal eß rationale, mortale &*c. Perfona autem in
f e invicem non fu n t , Jed qualibet earum peculiaris efl ,
noe efl, feparatim exiflit , &* habet plurima , qua eam
nb alia diflinguant. Nam &* loco difiant 9 &* differunt
Tom. L
tempore, volúntate, poteflate, temperamento & r . Eò f it
ut duo vel tres homines aicantur &* multi, (ficut fit etiam
in Gracorum D i i s , ) quòd divififint, tèmpore, loco , jw'
dicii fententià , poteflate ù-c. A t in Trinitate contrario
modo res f e habet. Nam in e a , quod efl commune, re
confideratur, propter coaternitatem G identitatem effen-
tia , propter etiam èfficacitatis, voluntatis G fententià
confpirationem, G potentia identitatem. Quod^ verá in ea-
dem diferimen habet , id cogitatione intelligitur. Nam Deum umim agnofeimus, atque in Jblis proprietàtibus P a-
ternitatis , Fuiationis G Proceffionis diferimen intelligi-
mus. Nec enim difiantiam localem in Deitatè ftatuere p o f
fumus. Perfona enim funt in fe invicem ; non quòd con-
fundantur, fed quòd cohareant * juxta illud Joan. x . 38.
Ego in P a tre , & Pater in me eft. Non item flatuere
pofumus in Trinitate, vel voluntatis, vel fententià, vel
ejflcacitatis aut potentia diverfitatem, vel cujujquam aliùs
r e i, quacumque realem ac totalem in nobìs divifionem
gignunt. Itaque nec tres Deos dicimus , fed unum , fa-
cro-fanäam Trinitaiem.
Dd d d d d d