
Anima: ,
ideò ad imagi
nem Dei
creata: , ut
Deum imiten-
tur , & ad
concordia: ftu-
dium exciten-
tur.
Trov, xx y. 3.
Mundi machina
, diver-
faruin partium
concordia ,
mirabilis.
Anni temfuà
gloriantur,"adverfam partem amplexan-
tur. Nam ille quoque & fecum ipfe pugnat,
& hoc ipfum in aliis, tum multiplici fpecie,
tum vitiofis perturbationibus , ( utpotè ab
initio & homicida, & boni inimicus, ) ope-
ratur, ut commune Ecclefi# corpus in occulto
fagittet,fub feditionis caligine fefe oc-
cultans ; quemadmodum , ni fallor, ad
unumquemque noftrum captiosè ut pluri-
mùm ac fubdolè accedit, ac velut locum
fibiipiì fiirtim aperiens, ut totus, non
fecùs ac ftrenuus quifpiam & fortis bellator
in exercitum , per disje£tam muri partem
aut hoftilem aciem , irrumpat.
XIV. Atque hoc unum e ft, & quidem
tale , ut nos ad benevolenti# concor-
di#que ftudium neceffariò adducere debeat,
nimirum Dei ac fuperorum imitano
: in qu# fola anim# ad Dei imaginem
creata , intueri tutum eft , ut per pro-
peniìonem ad ea , quantum ipfi affequi
datur, atque eorum imitationem , nobi-
litatem ipfa fuam fartam te&àmque tuea-
tur. Alterum eft, ut divina: voci obtempe-
rantes , in ccelum. furfum 3 & in terram
deorfum afpiciamus atque conditarum rerum
leges animadvertamus : quemadmodum
videlicet coelum, deterrà, & mare,
ac denique univeriùs hic mundus, magnum
, inquam , hoc & celebre Dei ele-
mentum, quo edam Deus declaratur, ta-
citàque voce praedicatur, quandiu , fecum
pacatus & tranquillus eft , féque naturai
ìiiae finibus -continet, nec quidquam ad-
verfus alterum infurgit , atque ex iis benevolenti#
vinculis , quibus ab. artifice
Verbo rerum univerfitas conftrida eft, ex- ì
cedit, mundus verè eft, ut àppellatur, &
incomparabilis pulchritudo , nec aliquid
unquam opus , quod quidem materia conf
te t, illuftrius aut magnificentius exeogi-
tari poteft. At fimul atque pacatus & quietus
effe defiit, mundus quoque effe delimit.
Quid enim ? Cùm coelum rato ordine
, aeri lucem , terr# pluvias impertit,
nonne tibi benevolenti# legibus teneri
videtur ? Nonne terra & aèr , cùm, illa
quidem cibos, ifte autem refpirandi facul-
tatem cun£tis animantibus largiuntur, atque
per h#c vitam confervant, videntur ]
parentum erga filios amorem imitari ?
X V . Nonne manifeftum eft, anni partes,
( a) E?th & c . B illiu s : Nam ille quoque , tum multi-
plici fpecie, tum vitiofis permotionibus , O' fecum ipfe pu-
nat , O , ut ab initio homicida , bonique odio percitus ,
oc ipfum in aliis operatur. In hac verfione , iriverfo
.verborum o rd in e , invertitur etiam fenfus.
( b ) Tauro'. Sic quidam C od d . 8c Ed. A l i i , todtÓk.
( c ) i»'. Regg. bm. hu. iva.
( d ) pXfiiy. Or.' «aof. Sic lég it Billius.
.(.e) s-parS.. Ita Reg. hu. qui omiiTo x u r i , Ile
profequitur, r» ocupicpp^yyofctvu t ut fortis bellator in exercitum
, per disjeblam muri partem , irrumpat. Billius leg
it : àeti-tvt rgaro'j , ftrenuus exercitus. Quse leótio nobis
n o n placet. Ncque enim Gregorius Diabolum cum
L xaÁÁa i7nfy [¿ evoi * a í V d xctxe7vóg avróg t î a
ç-aaïaÇei 'zpçpç éa vrov } iteti ’n¡S'7rÓAueiSe7J x a)
r o 7ç 7Tctd-eai3 xà v r o i g ctÀÀotç> r a v r o 'tS to b
cvepye7 3 u>g àv&peâ'proxTovoç c lt t xa)
(¿i<roxaÀog3 C/T èv GXoro[¿yvy xa ra ro% eú y Tov c
xoivov GûSfJta ry g E x x Á y a ía g , r o S Çôepa r«ç
ç à a e c ù g è a v r o v è f x p v 7r l ù)V3a)(Tte3-ep3 oì/u cti^ tfc Toy .
x e t& ixctçov inrpoaaat Qo(piç-ixcoç r c t 7toAá ¿ (fc
Trctvovpyaç 3 Xet) otov ycopctv iv nf/fv v<zëravotycüi>
¿etVTçf S 0 r ü ç r é% v iiÇ j'iv oÀeoç sicr&re'ffii xaôa- d
I rsrtp e ¿ ç i ç e u ç çpctT tf xetret r o 7retpctpptiyvu/u,ivov e
roo r e i ^ i o v « rwç t s f y t T c t i ' e a t ç :
¿ch Ei> j u î v S'h to u to u x e t i T o c r o u T o v * ù ç ^
tv v o 'ic tç r e x a ) a u /u ^ p e o v ia ç à v a Î x t i v } y ©soti
x e t i S r é o v S ù w r a r p o ç à ß X s 7 r e iv «V- g
t p a À e ç fj t ó v a r y v x a r e ì x ó v a ■ ©goef yevo}iévt\<)
y u% y v 3 'tv à ç f i a h t ç a ro e v y e v è ç a v r y tfg -v iù -
t y r a i S f a r i i ç «jsrpoç a v r à v e v t x e a ç , x e t i â ç
i ÿ i x r o v ^ à fjt o ià x x e c û ç . ¿ ' e v r e p o v ^ ¿'e ¿ v a G A í ^ a - j, ¡
[x ev e i ç r o v o v p a v o v a v e a , x a ) e i ç r y v y î fv x a r a ,
¡ 3- e / a ç tpeovüç ^ à x o v a a v r e ç , x a ) x a r à fx c é& û > /j .îy fe
v o ju ü ç xt'ictîcûç • o n ¿ p a v o Ç i y y s û d a A a o s c t ,
x a ) 0 ,a v f/ .7r a ç o v r o ç xog[aoç , t o f x e y a r o i f
© eo o ç o i y ù o v x a ) <té&i€ôiiTOV 3 efi x a ) S 'yA o v r a f
©êoç cria>7r n x t i p u r l ô f x e v o ç 3 e e o ç (¿ èv ^ e v ç e t& û 1
x a ) e t p y v e v e i a trp o ç e a v r o v 3 e v r o 7ç t S ' io i ç op oiç
¡¿ ev cà v r i i ç { p v a i c o ç 3 x a ) oodW ' to o e r e p o v
x a r e ^ a v i ç a r a i 3 o v S ' è r y ç e u v o i a ç m ¿ x € a lím m
J ' e o ' /t t a v , o ï ç 0 r e ^ v i r y ç A o y o ç r o 7 r à v a v v e r a i ,
x o o / a o ç r e e ç i v , b& r e p A e y e r a i s x a ) d a A A o ç
I a <Z trp o tJirov 3 x a ) o v S 'ev ( ¿ y T r o r e r a m r i ç n èy n- n
v o y a e t e 0 Á a /¿ it ¡ r p o r e p o v y ( ¿ e y aÀ o& r p e T r e ç e p o v * 0
o f i o v S'e r o v e ip y v e v e tv 7 r e 7 r a v r a i 3 x a ) r a eivttj
x o t j f x o ç ' y y a q 00 $ ~ o x e7 tr o t o v p a v o ç [ ¿ e v e v r a t -
r e o ç c tep 1 x e t i y y x o iv c o v â v 3 r o f ¡ ¿ e v ¿Jjcyroç,
r y A ' v e r c o v 3 e v v o 't a ç x p a r e 7& a i vo/uta> j y îi
B x a ) à y p 3 y (¿ ev r p o < p a ç 3 0 cTg t o à v a 7 r v û v
% a p iÇ o /x e v o i Ç c o o iç a n a v i 3 x e t i P s f a r o v r o p
t o Ç y v a v v e d o v r e ç 3 y o v e e o v 's¿m o f¿ i(¿ e ¡ o5a i <p/-
A o ç o p y i a v ;
te . X I pat o e y/ttepaç xtpva/uevat, xa ) xetret
exercitu, fed cum forti béllatore conferí.
( / ) ElY titolici. Sic Regg. a. bm. hu. Or. Deeft ùs in
Far. ed.
X s ) T«1’ Rerum divinarum.
( h ) o fcotóo-tut. Similitudinem. ..
( i ) A*. Deeft in Reg. bm. & Or.
( k) Aicio-ctrrtf. Coisl. I.àx»oyrir, Or. »kwoItiì.
(I ) lLifuit7 & c . C ois l. I . tifai!) wì; tiçwtly.
(pi) JticGaltii. Reg. bm. inSulty.
(re) Xtnioilotit. Reg. hu. tirirolirti.
( 0) ActftirçÔTtpot. Addit Coisl. i. í/Aijf í^yot. Sic Iegit
Billius. Favent Scholiaftæ aliique npnnulli. codices.
( ? ) Aia tStoi Regg. bm. hu. Or, vito».
/¿ ix p ov
u ix p o v ¿ A A y A a i ç v ' s r e ï ' i o v c r a i 3 x a ) r o a r m A cùm placidè inter fe miícentur , iènfimque peftates fi
u ù ç t ip o v Th xW n m »• fibimvicemfuccedunt,(¿eaoryrt & extremorum afr
e y f o v y v a p t a x ) x ^ ' lc tv t 'n r y S ' e ' t c t iç e 1 -
I b p)iv)i ß p c t& M & a r , b T¿ ¿ ' a ) y / ¿ é p a t e ) vv% 3 ^ O f i o t -
[ 0'iaj) a A A y A a ç A a y o S a a t x a ) it fe t r pO T r y v
. ' . . -,. cidè fucceden- peritatem mediocntate mitigant $ ad homi- tes.
num utilitatem fimul & voluptatem, con-
venienter & pacificò gubernari ? Quid autem
de die. ac nofte , quibus quali forte Dies&Nox.-
obtigit aequales inter fe habere partes, 6c
moderatam converfionem, ut ilìe quidem
nos ad opus faciendum excitet, ifta vero
quiete recreet ac reficiat ? Quid de Sole Sol & Luna.
& Luna, fiderùmque , ordine lucentium
(/¿/¿erpovs tty y (¿ev etç epyov y/taç eyeipovtra, y
fé àvaTràvovaat, ri S a i Hà/oç, te) "%eAyvy, t)
xaAAoç etçepeav xa) 7rÂy&oç 3 èv ra%ei (pa/vo-
(iévav re xeti vPtrayriovraiii ; &âAdasa Si xa)
yi¡ isrpâeog ¿AAyAaiç Í7n(¿iyvv/¿eva 0 te)SfaSi-
. . . ^ feféque lùbducentium, multitudine & pulà'ovra
i etvriÁafiQávovra tyiAav- chritudine ? Quid de terra & mari , qu# Terra&Mare. , % v o m \ , a / _ leniter inter feiun&a , benignéque fefe
K rà w&p èetvroev xopyyovvra TrAoverioeç, xeu
B tyiAor'ifxiàÇ 7rora(¿o) Se S i ¿peeov xa) rreS'im
I iAxo/tiVoi 3 xa) ov% v<zs-ep€aivovreç, o n /¿à
§ <zsç)ç ro xçyffi/tov 3 àSè e7nçpé(povreç xaÀv^ctf
**d tw\ yiíV ; ^ çoi%eiM Se e/¡¿i^eig xa) xpàae/ç ,
I xa) (¿îAcùv av(¿/¿erpiai xeti av(¿<pa)viai ; Çcoav Se
■ r p o ç d i j t i ) y e v e a e i ç 3 x a ) o i x y a e i ç ( ¿ e /¿ e p l a / x e v a r ,
i x a ) r a x p a r o v v r a x e t i r a x p a r o v / ¿ e v a , x e t i r a
■ vG r eÇ e v y fx e v a y f t 7v 3 x a ) r a ¿ À e v S - e p a ; r b t v r a
^ « » 5 t o v m^wov r p w , uvS-fo,^ B mutuis muneribus afflr iPnf;a 5 -
liberaliter
hominem alunt, eique copiosè & magnificò
, qu# habent , iùppeditant ? Quid de
amnibus , per montes & campos fluenti-
bus , nec, nifi quatenus id expedit, redun-
dantibus , nec fe ad operiendam terram
convertentibus ? Quid de elementorum
permixtione ac temperatione, membro-
rùmque proportione & concinnitate ? Quid
de animantium alimonia, & ortu , dif-
tin£ldque habitatione ? Quid quòd alia im-
perant, alia imperio tenentur : quaedam
Trctvra ovreog exovra3 xa) xara rag e s^ra g C nobis fubje£ta funt ^ qu#dam libera ? Q U# Res omnes
cum ita fe habeant, ac fecundum primas “o^SfuVho-
COnCOrdi# , five COnfluxionis & COnipi- mines ad pa-
rationis caufas regantur & gubernentur , cemerudiunt.
quid tandem aliud exiftimandum eft ,
quam quod ea amicitiam concordiamque
proclament, fuoque exemplo mortalibus
animorum confenfum quafi lata lege indicant
?
XVI. At cum materia fecuhi ipfa dilfl- Rerum ns-
det , nec cohiberi poteft , diffolutionem JS, “Sei e^-
fcilicet per feditionem meditans; aut Deus ga peceatmes
ad metu percellendos, vel etiam punien- ira mam
I f anictg ryg ap/xoviag, x e i r ovv avppoiag r e
I xa) avfXTTVo'tag 3 ev&vvo/¿evá r e xa ) Ste%ayo
Kg /¿tva3 S r i 7T0T ¿ x çyv So xeiv erepov} y ^epiAiag
i té ê ¿[¿ovoiag eivai x y p v y f¿ a r a 3 (è l'o/xo&ereiv
i i áv&pi'J>7T0tg S i èavrcùv r o 1 ¿(¿ó^v xov ; ^
iç. O ra v Se çaexiaay <z&&g eavryv y vAy ,
I 'xa) • SvaxaS-exrog y evyrai 3 (¿eAerçaaa ryv
I Xvgiv s fa ryg çàaecùç, y O é o ç n tstfec/.ÇaAevo’y
c ryg k ap/xoviag etç epôêov rav ¿/¿apravovreov D dos peccàtores aliquid hujufce concinni-
■ ^ v-ai xoAdatv 3 y B ’a a o sy ç v<nre%iov(ryç ,
■ ^.Q/îÎç m fipaoso/xevyÇi y %eva>v veréov tpepo/xévcov3 y
I auywÄutpd-iVTog y Àia 3 y wAeovaQsayg àpaç, y
b n wupoç n v<&ep€Av Çovroç 3 °ctxoo’/¿ia xara rSro,
I xai q>o£oç «fe) ro rràv , 1ta) ro riiç eipyvyg
I ayu&oV ■ T»i g-àaei Seixvvrai * xcù ’Iva jïàpc$
K àyfxovç3 -jt) ttoàé/ç, ßaaiAeiag, en Se\pp»g3
K xa i çparovg -3 (è dixovg3 xeti vycèv 7rAtipeo/¿ara ,
K xa) GvÇvyicLg, xa) iraipeiaç 3 v<z¡ro (¿èv eipyvyg
(tv v e x à jU ïv a g3 v<srà Sè ç a a e e a g x a r a A v o f ¿ e v a g 3
tatis luxaverit , nimirum vel exundante
mari, vel térra dehifeente , vel novis &
inufitatis imbribus cadentibus, vel obduc-
to nubibús Solé , vel quádam anni parte
modum excedente , vel effundentibus fe
ignibus; tum vero perturbado, & de hoc
univerfo terror oritur, & quantum fit pa-
cis bonum diflidio oftenditur» Atque, ut
Omnia
populos, & urbes , & imperia pr#teream ,
ut coetus, exercitus, familias, naves vec-
toribus plenas , conjugiá, íodalitia, qu# evertuntur.
omnia, ut pace coníervantuf, itá diflidio
pace coníer-
vancur,diflidio
difeordiá
_ (a ) T2» ccKfon. Minus reite B illiu s : utriufque extremi.
Sunt enim quatuor anni partes.
(0) Ti' Stu. . . . tISm. Regg. a. bm. rlSt.
( c ) K«! MTtXttffainiiTtt rpicpti. . . xflprrfitmc. Hcec
verba deerant in Editis. Leguntur tarnen in Coisl. 1.
cujus au&oritate depravatum hunc locum emenda-
vimus.^ Combef. pro xtpiyStT», le g i t , ^«psy« rS ¿>ipo-
ßif & c. Er copiosi ac magnißce humanes vitce quee
jenes fe habent, fuppeditant. Billius, qui pleraque verba
qux reftituimus, in fuo libro d e le v e ra t, latine ta-
nien reddidit.
(d ) Syo,Xtlo»Si. Reg. a. & Or. o-loi^tiaii re.
\ eJ X) Xpourtif. Reg. bm. pclfa w
U ) Eit Sk. Or. iiV xv. Far. wW»
- ( g ) Ti' sr«T ixpSrt Reg. bm. Or. r l irort %pft.
. (A ) <PiAiVte. Deeft « , in Regg. bm .hu .
( ¿ ) Oulfuxov. C ois l. l.ofilrtfMV.
( k ) Apftmx;. Montac. òpiovo las.
'¡ ( I ) tv iliw is . Reg. a. tbisrns. Rfeg. hu. & Or. l*t-
( m ) Bpuoeo[Àvt)s. Concufsâ , fuc'cußd , oefiûs vi fub-
fultante. ■ 1 • '
(n ) ïîrepfAùÇaKTOf. Sic Regg»bm. hu. tres C o lb . &
Coisl. g. C oisl.verò I . ivrtpS^ia-avroi.Par. ed. uiripnXifyvTof.
. ( 0 ) Amo-fu'a 8cc; Billius : turn verò in hac rerum per-
turbatiohe & confufione orbi univerfo terror■ injicimr ,
quantùmque in pace boni infit, ex ipfa feditione perfpi-
citur.