exviij V I T A S A N C T I G R E G O R I I .
A r e a > q u a f o l a C u lt r ic em r ed d en s.
E j f u g i t in u n d a t io n em . . . . H a n c a fflic lam a b fq u e p r a f u l e .
H a n c e n im , e hm d e fe c i f fe t V e l u t n a v em in a l to 3
P e n e v e r a d o c t r in a , C a r e n tem g u b e rn a to r e >
S e r v a v i t U g n o J a c t a t am tem p e ft a te 3
M a g n u s p a t e r m e u s > M a x im o r um m a lo rum 3
T o t iu s to tam T r in i t a t i s E x t r a h e r e è g u r g it e v o le b am ; '
C ùm vero navis pené confiadas clavum nec tenere ipfi animus effet, nec per ya -
letudinem liceretj memor tamen pii parentis in hac gubernanda & inftauranda laborum
eampemtùs naufragio perire nonferebat. Itaque virum frangendis æftuantium undarum
meurfibus idoneum ei præficere cu rav it, virum quidem adhuc laicum atque ærarii ec-
■clefiæ cuftodem recèns çonftitutum, cetera virtutibus, quales in epifeopo requiras in-
fìgmter ornatum & abundé inffrudum. Verùm fpem mentiras eli extras, flagrante invidià
presbyteror um .ecclefiæ; quarum pars a Gregorio Sarcolatrarum appellata { Tillemontius
Applhnartflas interpretatur) palàm apertèque repugnabat ; pars obfecundantis fpecie
clanculum adverfebatur : quodque magis mirere, antiftites qui fe Gregorii amicos pro-
fitebantur, qui fuam illi hac in re opem erant profeflì, fidem datam fefellerunt. Quàm
porro graviter id ra le r it, his atque aliis verbis in eodem carmine fignificat :
V e r um tam e n d c c e p tu s fu m 3 ò T r ìn ì t a s E e t i t i e x h om in ib u s .
A m e p r e d i c a ta ! Q u ¿ q U‘l s fte c o n f e r a i ? & q u ib u s
P e r i i t f i d e s in D e u m , i J u n g a t f e fo c iu m f
Adaízímfe a ^ Um vei? Greg ° rius9 commifsa Cledonìo presbytero Nazianzenæ ecclefiæ curâ ,
recipir,& inde A nanzum, in dornum paternam, valetudinis causa & folitudinis amore fe recepii , nec
Cæfoream fe ante medium circiter annum 3 82 Nazianzum reverfus eft. Cæfaream interea fe contulit
con ert. ut Bafilio Magno¿ tribus abhinc prope annis ad fuperos evocato, jufta perfolveret : quod
qyidem in Oratione nunc x l i i fic executus eft , ut in præclaris amici facinoribus
enarrandis omnes eloquentiæ chriftianæ opes profunderet, atque obtredatoribus qui
Bafilii indolem acculare , aut ejus de Spiritu Sando dodrinam , & in ea prædicanda
morem carpere aufi fuerant, os in perpetuum occluderet.
Q u in z io - ^°^tu . e 3 Vo. P^do fe haberet Gregorius , quibus rebus vacaret, quo fenfu ami-
litudine age- C0S. J. T*0. etiam inimicos profequeretur, fcribens ad Amazonium ipfemet declarat his
ret. verbis : Siquis communium amicorum 3 quos permultos effe confido 3 ex te percontetur 3
Epiit.al.73. ubi nunc Gregorius 3 & quid rerum agat 3 dicere ne dubites eum quiete ac tranquille phi-
lofophari3 non magis eos 3 a quibus injuria ipfi lata efi 3 curantem 3 quàm eos 3 de quibus3
m lucemne & vitam prodierint, ignotum atque obfcurum efi : adeò invicto efi animi robore.
Quod f i te rurfus idem roget3quomodo amicorum disjunäionem fe r at 3 non jam fidenter
refpondeas eumphilofophari, verùm animo effe per quàm humili 6» abjeäo. A lii enim in
aliis rebus molilo res fu n t 3 ego autem in omicida & amìcìs.
Caiamitares iHæC *è&r.Qt 5 optatoque frueretur o t io , vehementìbus E cclefia procellis agi-
quibus tunc tabatur, hinc Antiocheno fchifmate dilacerata, illinc Apollinariftarum turbata conatibus :
flidabaturEc r ^ ab Oriente & Occidente r e je d i, diifeminandis nunc palam , nunc occulte
defia. Ur C “ Jls errorib«s ffihilò fegniùs adlaborabant.. A d hæc Cynicus i l l e , qui turpiter e fede
Conftantinopolitana depulfus, in Ægyptum primó fe receperat, eamque calumniando
lus deque verterat , Italiam concitabat iifdem artibus. Quibus malis quantocius oc-
currendum ratus Pontifex Damafus, generale Concilium Romæ haberi decrevit. Aft
Imperator rem in Oriente peragi fatius ducens, Conftantinopoli fynodum indixit, cui
Gregorium præfertim interefle fummopere cupiebat. Gujus voti per Procopium certior
fadus Gregorius, infelici omnium quibus adfiierat Synodorum exitu ad memoriam revo-
Epiftj al. sy. c a to , fuas quominus Augufto pareret infirmitates obtendit. E go9 inquit, f i vera feribere
oportet 3 hoc animo fum 3 ut omnem epifcoporum conventum fugiam : quoniam nullius Concilii
finem loetum & fauftum vidi 3 nec quod depulfionem malorum potiùs 3 quàm acceffionem &
incrementum habuerit. . . Huic quoque meo judicio patronus morbus accedit 3 quippe qui me
ita diflorqueat, ut quotidie fere extremos fpiritus efflem 3 nec ulla re meipfo uti queam,
Excufationem, quam fidam arbitrabatur, adeò non admifit Imperator, ut novis per
Icarium virum illuftrem & Olympium Cappadociæ Redorem Gregorio inftiterit mandatis :
Eplft. al. 76. quibus acceptis Olympio fic refcripfit vir mentiri nefcius : Hoc mihi morbo ipfo gravius
efi 3 quod cum ceger firn 3 oegrotare tamen non credar 3 verùm peregrinationem ita longam
inire3 atque in medios tumultus meipfuni impellere jubear : a quibus feceffffe tam mihigra-
turn fa it 9 ut hoc nomine gratiam quoque corporis affliclioni propemodum habeam
Hoc 6* illufiriffimo quoque Icario non ita prideiii fcripfi 3 cùm idem ab eo juffum acce-
piffem ; 6* nunc a tua animi magnitudine peto 3 ut pro nobis quoque id feribere non
gravetur. V ic it tandem Gregorii modella recufatio, qui jam antea ftatuerat nunquam
V I T A S A N C T I G R E G O R I I . Cx ix
ìnterefie Epiicoporum conciliis, ut iple fàtetur ad TheodorumEpilcopum Tyaneniem
fcribens. Vocas? inquit. Nos vero properamus.Properamus autem 3 ut fo li cum f ilo congre- E ja al s,
diamur. Synodos enim atque colloquiaproculfalutamus ; e x quo fcilicet tempore multa eo- p* * a ‘
rum » ut parcè loquar 3 improba & flagitiofa effe comperi.
Quamvis Synodos vitaret Gregorius, eum tamen, non fecus ac Orbi præelfet, omnium
ecclefiarum tenebat follicitudo, femper intentus iis quæ ad hærefum extindionem
aut propagationem fidei fpedare confpiceret. Omnia3 inquit, apud nos Dei beneficio Epift.ai.72v
reâè f e habent 3 hoc uno excepto 3 quod ecclefiis anxii & follicìti fumus tam fiedè
perturbatisi Sua eum inprimis angebat Nazianzena , quam non modo corrumpere, fed
& invadere tentabant Apollinariftæ. Dum enim ad Xanxaridas thermas longiùs Gregorium
morbus abduxiflet, fuæ fadionis hominibus, quos Nazianzi habebant, contra jus
fafque Epifeopum conftituere præfumpferunt. Hos lenitate fuâ manluetos placidofque
reddere voluerat ô c paulatim emollire j at pejores eos effecit : Non enim3 inquit, pravos Epiit.ai.77.
homines lenitas infleâit. Cum autem abfens malo mederi non v a leret, literas libi vicarias
fubftituit, fcribens Olympio Præfedo his verbis : Mali homines 3 Epifcopos quofdam 3 Ibid* .
quibus dignitas ab univerfali Concilio abrogata fùerat 3 accerfentes 3 aut tranfeuntibus abu-
tentes 3 imperialibus omnibus confiitutionibus atque omnibus vefiris ediäis violatis3 cuidani
impii & adulterini fu i gregis Epifeopi nomen impofuerunt 3 nulla re 3 ut opinar3perinde
fr e t i3 atque fumma mea imbecillitate. Deinde fceleris hujus ultionem p etit, mitiorem
tamen quàm tanta audacia mereretur.
Anno 382 circiter exeunte,rogantibus epifeopis & univerfopopulo, pufilíis ac magnis CLXVii.
vociferantibus & obfecrantibus, ut affumto ecclefiæ Nazianzenæ clavo earn ab imminenti ^ccle(iæ Na“
fervaret naufragio , ceífit. Tuce pietati 3 inquit Gregorius datis ad Boíporium Colo- ramgcr¡t.CU"
nienfem literis , hoc denuntio 3 nos manus dare & vedere 3 atque ecclefiæ curam Deo Ep-1?8- ^
dante 3 fufeepturos effe 3 quandoquidem hoc contenditis 3 ac præfertim urgente hâc tem- *4,Boípon0,
peflaté 3 propter imminentem 3 ut ipfe feribis 3 adverfariorum incurfionem 3 humìleque hoc
corpus Deo commodaturos effe, quandiu durabit 3 virefque noflræ ferent3 &c. Hæc verba,
cuandiu durabit3 virefque ferent 3 fatis evincunt epiftolam non ad annum 3 7 4 , ut vult
Tillemontius , elfe referendam , quo Gregorius defundo pâtre ecclefiæ Nazianzenæ
curam aliquant geffit fiquidem tunc temporis non pollicitus fuerat Nazianzi fe manfurum
quandiu vires ferrent, fed tantùm donec epifcopus alter eligeretur.
Circa idem tempus Nazianzenos cives ab ingenti periculo, atque ürbem iplàm ab C LX VÌli.
excidio liberavit, quam folo fe æquaturum minabatur Cappadociæ Præfedus in ultionem • 1Jatliam à.b
graviffimi facinoris. Audax facinus 3 fatetur Gregorius , verùm nequáquam a communi cX'\WPaT
confilio 3 fed a temerario quorumdam adolefcentum ímpetu profeäum. Ob irrogatum forfan Greg°rius-
gravius quoddam tributum, ventum erat ad feditionem ; protervi quidam juvenes , £p. al. 49.
violato Cæfaris decreto, etiam hominem occiderant. Interea Gregorius morbo laborans
cùm adirePræfedum non poflet, literas fcripfit ut eum ad mifericordiam flederet. His
literis atque precibus, Gregorii liberata eft civitas. Eâ occafione habitam fuilfe
Orationem XVII coram Præfedo, ( is erat Olympius ) quæ inferibitur, ad cives Ñafian- Apud Boll.
sueños trepidantes & Præfidem iratum 3 éxiftimavit Baronius ; fed falli videtur. Hæc enim 11 Maii, P.
O ra r io , cùm adhuc Gregorius pater fuperftes e ffe t, habita eft : præterea culpaNazian- 411‘
zenorum, de qua in Oratione agitur , non perinde gravis eft ac i l la , de qua iri epif-
tola ad Olympium-.
Gregorium tandiu Nazianzi in urbe pèrmanfiife, donec illi firma fecuritas redderetur, CLXÌX.
& optimus illic præficeretur antifles , feribit Baronius; fimulque egiffe apud Helladium Na^ ulA
Cæfareæ Cappadociæ epiieopum Metropolitanum , ut Eulalium virum probatiflimum epiieopum
præficeret ecclefiæ Nazianzenæ, dum ipfe interim fecefium in folitudinem meditabatur. Præfici curat*
Rem paulo aliter contigiffe ab îpfo Gregorio difeimus. Ecclefiam quidem Nazianze- ^id.ÿ. 421;
nam ^ regendam fufeeperat, quandiù vires ferrent ; & eam aliquandiu rexit. Cùm autem
gravi morbo láboraret, datis literis ad Theodorum Tyanenfem fignificavit fe morbo ab
ecclefiæ gubernaculis abdudum fuifie , ipfique Theodoro hanc curam incumbere : quod
fi non audiatur, addit fe omnibus publicè prædicaturum, ecclefiam hanc paftoré indigere.
Teflificor coram Deo & eleclis Angelis 3 Dei gregem indigna pad 3 ut qui ob perditain Epift. al.. 88;
valetudine m meam nec pafeatur 3 nec vifitetur. . . Cùm autem pietas tua fuperiore loco fita
f i t 3 ad te oculos conjedos habere neceffe efi. Ecclefiam tuam 3 quo pacto tibi videbitur 3
cura . . . Quod f i hæc dicens ac fcribens minimè audiar. . ’ perfpicuum reddam quòd E c clefia
Epifeopo indigeat. Quod minabatur fe fadurum præftitit Gregorius , gubernacula
ecclefiæ Nazianzenæ abdicavit, nec cogi ultra potuit ut ea fufeiperet. Nequicquam
Bofporius Colonienfis, cui primùm ce flerat, iterum hortatus eft ut remaneret tan-
tifper, donec ejus loco epifeopum conftituiffent : repulfam paffus eft. Quare coadi funt
epifeopi ecclefiæ Nazianzenæ paftorem dare ; & Eulalius, vir infignis pietate, epifcopus
r r.^tul eÌt‘ Q up o p in a to , falfus rumor increbuit Gregorium Nazianzenâ fède privatum
íuiíle ab Helladio Cæfarienfi ; qua calumnia Helladium, ceterofque epifcopos qui Eulalium