Uv P R J E F A T I O . .
emanant &perindead eumreferuntur, ficunitatis inTrinitate origo & fons
Or.4x.nM5. Pater eft: Unahis tribus naturaDeus efi : unio verb efi Pater> ex quo, SC ad.
quem ea , quii demceps fequuntur, refenmtur, non. ut confundantur ac per-
mifceantur, fed ut cohcereant. Si quandoque Eater iblus Deus nominatur ,
Or.jo.n0.13. ^ ipfiun alloquitur : Ut cognofcant te folum yerum Deum ;
Gregorius hoc ad eorum, qui , quanquamfallò, D ii tamen appellantur, fiu-
blationem dici exiftimat. Major utique Pater Filio dici poteft, non ob aliquam
in natura dilparilitatem, fed quatenus Pater Filii caulà & princjpium eile
dignoicitur. Majorem etiam aflèrere polfiimus,fi Filii humanitatem attendatimi
: lèd hsc interpretatio lànélo Dodtori non multùm arridet, ut minus
mu. n°‘ 7. honorifica. Nonne perfpicuum e ß , inquit , majoris vocem ad caufam referendum
effe ? . . . Quòd razione humanitatis Pater Filio major intelligendus
f i t , veri quidem dici potefi, fed non perindè honorifice.
De Filio.
N u l l u s unquam Filii divinitatem magis ftrenuè propugnavi,ßve argumenta
firmando,live objeöa adverlàriorum convellendo, live difficiliora expla-
nando. Singulis quibufque proferendis non immorabimur,pauca ex tam multis
delibare contenti. Primùm unde acceperit Filii divinitatem oftendit, plurima
Or.!,.n".i7. Scripturarum loca congerendo qua; iplàm apertè declarant. Nos, inquit, ex
magnis SC excelfis vocibus F ilii divinitatem percepimus, acpraedicamus. Quibus
tandem? His nimirum, Deus, V:rbum, quod in principio er a t, SC cum principio,
SC principium ; ut in his locis : In principio erat Verbum, & Verbum
erat apud Deum, & Deus erat Verbum. E t , Tecum principium : SC , Qui
vocat earn a generationibus principium. A d hac Filius unìgenitus dicitur : Uni-
genitus Filius , inquit, qui eli in finu Patris , ipiè enarravit. Via , Veritas ,
Vita, Lux. Ego film via, veritas & vita : ¿C, Ego film lux mundi. Sapientia,
Potenzia : Chrifius Dei potentia & Dei iàpientia. Splendor, Character, Imago,
Sigillum, ut in his verbis : Qui cùm fit iplendor glori* : & , character
fiibftanti® ipfius : & , imago bonitatis.. . .Et, Qui erat, qui eft, & qui ven-
turus eft, omnipotens ille. Quceperfpicue de Filio dicuntur,ficut SC aliaplura,
qua eandem vimhabent, quorum nihil afeititium efl , nec F ilio , aut Spirimi
Sanalo pofierius accejfit , quemadmodum nec Patri. Neque enim ex acceffione
perfeclio ipfis comparata efi. Non enim Pater Verbi unquam expers fuit; nec
Unquam fu it quin Pater ejfet; nec denique unquam ventate , fapientià, viribus,
vita , fplendore , aut bonitate caruit.
Sed quid I Nonne qui divinitatem Filio abrogant, & ipfi plurima Scriptum
loca in ibi erroris patrocinium afferunt? His lànéhis Doétor obviam it, regu-
lam conftituendo, cujus ope intricata enodantur , cujus lumine obicura di-
lucidantur, & umbr» quibus veritatem error obtegere nitebatur, evanefeunt.
UH. a°. 18. Ipfiim audire juvat. Multa etiam alia congerere queas. . . . Quanquam autent.
unumquodque korum figillatim perfequi, pioque fenju explicate minime difficile
efi, atque offendiculum illud, quod in literis exiftit, repurgare SC eximere , f i
modo veri offendis, ac non potius de indufiria peccas ; ut tamen rem fiumma-
tim contraham, hoc tibi faciendum efi, ut fiublimiores voces divinitati, ac prafi
tantion illi & incorporea natura, paffionibufqite fuperiori attribuas : humilioresi
autem, compofito, oC tua causa inanità, atque incarnato . . . ut m videlicet in-■
telltgas qua priorìs illius natura fit ratio , SC qua ajfumpta humanitatis.
At ne errorem minùs intolerandum aut péccatum non tam immane cen-
feas,/ negare Filio divinitatem, ex Gregorii fenili offenlàe atrocitas eft fta-
Or,5.8,n?.if. tuenda. Deitati fidem abrogas ? hoc ne Damones quidem ipfi fecerunt. O
Damonibus incredulior, & Judais infipientior ! Ifli enim Filii nomen aqua- •
Ittatis vocem effe cenfebant : hi autem eum, a quofugabantur, Deum norant. ^ >
P R JE F A T I O: lv
De Spiritu Sanalo.
N e c m in o r i a rd o re a c z e lo Spiritus S a n i l i d iv in ita tem aftruit contra
M a ced on ian o s . Sp iritum S a n itum D e um ap e r tè co n fite tu r , q u o tem p o r e
etiam in te r C a tb o lic o s n o n p a u c i e r a n t , q u i q uamv is Spiritus S a n d i chyim-
tatem a g n o fe e r e n t , eum tamen D e um ap e r tè n o n d ic e b an t , n e c d ic i v o le b a n t ., '
Tam apertà prsdicatione non tanròm Arianorum & Macedomanorum , led.
etiam nonnullorum Catholicorum offenfam incurrit, adeò ut ipfius adverfa-
rios ad eum è fede Conftantinopolitana deturbandum, hoc etiam nonmhil
moverit & adjuverit. Fortaß Spiritus impetitur : 1<ra A Wip« ßixMru, :
hoc eli, inquit Billius, fbrtafsè hac de caufa oppugnor & exagitor , quia
Spiritus Sandi, cui bellum ifti indixerunt, divinitatem^ afferò & predico.
Pergit Gregorius : rò meS/ua (¿ram9’) m fleòi, vrixn Üya--i/uì 6d>( tra- w j g B
W H H : Spiritus ut Deus , audite, iterum dicam : tu mihi Deus, & temo
clamalo Deus eft &c. Quod in defendenda Filii divinitate Athanafius pnelti-
tìt id Gregorius in defendenda Spiritùs Sanai divinitate. Si tot & tantas non
eft’expertùs perfecutiones, quot & quantas perpelfus eft Athanafius, non mfi
i d accidit, quia occafio defuit, non autem animus & voluntas. Eft tamen
aliquid in ejus fcriptis, quod mirationem facit. Sibi, nomine hsreticorum,
objicit , Spirit&s SanSi divinitatem nullo Scriptura loco proditam haben : Or.3t.nV1.
quod quidem refellit duplici radone ; primo affirmans Scriptura teftimomo
admodum eonfirmatam effe Spiritäs divinitatem , iis quidem certe, qui non mmiS
fiolidi SC obtufi fuerint, atque a Spiritu averfi. Deinde ipfe innumera Scriptum
profert teftimonia, quibus oftenditur Spiritus Sanai divinitatem in Scriptuns
proditam haben : Spiritifs Dei dicitur, Spiritus Chnfti ,mens Chrifti, Spiritus mi.
Domini, ac Dominus ipfe, Spiritus adoptionis .. .feientia, pietatis. . . . omnia
effentià fqd implens, omnia continens, Sto.
P r t e te r e a , n o e etiam p o l ito , q u o d Sp iritus S a n a i div inita s n u llo S c r ip t
u m lo c o p ro d ita hab e re tu r , illu d im p ed im en to e ffe n o n d e b e r e t q u om in u s
S p ir itum D e um e lle c o n f it e r em u r , fi q u id em alia p lu r im a cred imu s qute n,.
in S c r ip tum n o n ap p arent. Undenam , in q u i t , a llo q u en s ad v e r fa r ium , tu 11' 3
arces illas tuas, ingenitum aut Anarchum accepifii, aut nos etiam immortalis
vocem ? Hoc nominami SC exprefsè oflende, veL ea rejiciemus 3 quia in
Scriptura non extant, vel expungemus . . . . Nonne perfpicuum eß , hac de iis
fumpta effe , ex quibus colliguntur, tametfi minime dicantur ? ^ ^
Hujuis reipòniìonis dilucidando causa, Gregorius comparationem initi- ^ ^
tuit. Duce, inquit, ex omni avo illußres vitarum mutationes extiterunt , quce
etiam duo Teßamenta, atque ob rei celebritatem, terra motus appellantur ; altera
a fimulacrorum cultu ad Legem, altera a Lege ad Evangelium. Ac tertium etiam
terra motum Scriptura npbis annuntiat, nempe migratiönem ab hac vita ad alteram
illam motus omnis SC jaclationis expertem. Idem porrò duobus Teßamen-
tis accidit. Quid illud ? Non repenò, n§c ad primam aggreßionis impulfionem
commutata flint. Quamobrem ? ld enim fciré opera pretium eß : ut ne vi pertra-
heremur , fed perfuqfione addu.ceremur. Quod enim yoluntarium non efi, ne .
diuturnum quidem eß•. . * Ergo prima Lex fublatis fimulacfis facrificia per-
mißt. Secunda fiibmotis facrificiis* circumcifionem minime prohìbuk. Acpofiea,
ut femel fubtrahi fibi aliquid aquo animo tulerunt homines , rebus edam fibi
concefiis, hoc \efi, illi fcicrificiis, hi circumcifione abfiinuerunt; atque utexEthni>
cis Judai, ita ex Judais Qhrifiiqni facli funt, per mutationes quafi furtim ad
Evangelium allecli. . . . Huic exemplo divinitads doclrina comparari potefi , Iiid> n •
nifi quod contraria mòdo resproced.it. * 1 • Sic enim fé res habet ; Ettus Tefla?