Apologia:
divifio in auas
S. G R E G O R I I T H E O L O G I
II. Atque ut re£la via oratio noftra pro- a ß . Ka ) 'iva. ye za& ¿dov ó Xoyoçypûvtsrgoiy,
Caveada vel
ìpia peccaci
luipicio.-
Prima pars
•orationis , in
qua fiigam
aeifendic.
gredìatur, de timiditate , quæ prior extitit,
priore quoque loco differam. Ñeque enim
ferre poíTum nonnullos ex iis , qui res nof-
tras, tam reètè, quàm fecus fe habentes j
feduló explorant, in me offendi, quando-
quidem nobis benignà D e i volúntate ali-
quid apud chriftianos effe contigit ; & iis ,
qui jam vulnus acceperunt, fi qui funt,
faèfi mei defenfione .medebor. Pulchrum
eft enim , nec peccando, neafuipicionem
fubeundo , qiiàndiu fièri poteft , ac ratio
Ttiç daXiaç tepore paç ovayç û SfaxiCopiai
• ¿de y è dve%Ofiiai ezirXyTlecÔni hvctç ¿V
4pio) 3 t cov Gravra rypouvreov e<sripieXcoç r a
ypiérepa y eu re <è côç erepcoç e^ovra • ivreid^
n to za& ypidç elvai %(>iç-ictvo7ç a evdozyaev o a
to ù .ç ydy furearXyyoTaç 3 ei/srep riveç
e)at y Sfa ryç dyroXoyiaç )aaopiai • zaXov yap
piyre àpiapravovra3 piyre v<arôvoovpievov 3-ecoç
¿V oTov Te n y za) o X oyoç^ aigy 3 h&evai & pc~ ^
finit, offendiculum aut fcandalum multis g rzopipia %7$TroXXolg y azavdaXov • 6/Wep za)
ponere : quippe cùm iis etiam, qui unum
7ç ex pufillìs offendermi, quàm certa,quàmque
o et'a. TCàV piizpcov aza vd aX ta acnv 'itxpiev qttcoç
atrox & acerba, ab e o , qui mentirinefcit,
d<G$£cfi'iTiìTog z a ) ß a p o r a r t i rQ a ^ e v d S ç
poena Conftituta f i t , non ignoremus.
tj np icop ia .
III. Mihi fiquidem, ò v ir i, non ut impe*
y . E yen y a p IttuS-ov T a r o , d> dvdpeç3 oùre
rito & infipienti, inimò ut nonnihil glorier,'
contra magis ; nec ut divinarum legum 6c
conftitutiònum contemtori hoc accidit.
Nani quemadmodum in corpore aliud prin-
cipatum tenet, ac velut prafidet, aliud
fubeft & regitur : ad euridem quoque mot
éJç ¿ 7 r a td e u r o ç , c z a ) d av ve ro ç3 dX X a piaXXov, c
!'iva tfajj fzizpóv t i ^ zavyjnacùfjcaiy ov're coç J<ærep- d
0 7 ritiç tcov S i'tcd v vopicov tfo j d ta r d ^ e c o v . o r i
za& a< arep c v a c o p ia n 3 c r o piev t i d p y o v i ç i q a f
w ^ - - . . . oTov tsrp o za& e ^o fiflp o v 3 t o j à p y p /fifio v d y o -
dumDeus, v e l æquitàtis le g e , quæ m e -^ 0 •-«/ K ' * ~ / I \ r • • r j - i • Ç] W fjo v ' outco z a v r a t e e ritum cujuique perpendit, vel etiam pro- v g : , - \ z z, X y, a ia iç N o ie r .a t;e V o
J _______________________________ i/r r m ir a t vn/j.M ^'rnc t.'vutrttc 'rn 'v .a T a .ria.v.
In Ecdefiis
poreftaces à
Deo ordina-
tx fune.
vidéntiae, per quam omnia inter fe velut
devinxit, hoc in Ecclefiis conifituit, ut alii
pafeantur & pareänt ( quibus videlicet id
ütilius eft ) ac tum fermone , tum opere,
ad officium dirigantur ; alii autem ad Ec-
Eph. IV. ü . cleficeperfeclionem paflores ac magißri fint,
nimirum qui virtute, conjunètionéqùe 6c
fkmiliaritate apud D eum , vulgo fiiblimio-
res fù n t, rationem animie ad corpus | aut
mentis ad animam obtinentes ; ut hax duo,
hoc e f tö c id , qüod deficit, öcid quod re-
© goç iaoTtiToç vo/za^rtiç ey iat\g r o z a r d ^ i a v , -
« vfij Tsflovoiag s S»5 r « a ra v ra “ avvedtiae 3r o ù ç áh
fiiev rsroijuaive&ai r e <ü 1 up%e£rai, oa oiç t S t o I
XvaiTeXeçepoVyt(çfj X o y a t& j epyqo -topos t o d íov
^i3 vvof/.évouç' lo ù ç d e eivai 7roi/zévaç<& d id a a - ^
z aX a ç y -topoç t o v zd la p n a p to v r î j ç i z z X t ia ia ç ,
oa o i Tcov aroXXcov e )a)v dvcorepco tear apertiv t(Of
rtjv w p ô ç t o v © î o v ^ oizeicoaiv , Xoyov A-v^tiç *
ftopoç a copia 3 ri voü <7<rpôç -^uydjv mè7re%pv1aç • /V :
dundat, inter fe , velut in membris, corn- apirporepa auvred-evra dxXtiXoiç za) auyzpa-
Epfe.IV. Té.
I. Cor. X II.
Epfe.iv.iJ.
Omnibus
hominibus upofita
6c compaia, fpiritufque compage
connexa 6c colligata, unum corpus, omni
ex parte perfeèlum , atque ipfo Chrifto ,
qui caput nòftrum eft , omnino dignum
exiftant.
I V . Quamobrem nec aliis folutam atque
efìrenatam licentiam óc confufionem
ordine ac principatu conducibiliorem effe
cenfeo, néc ipfis hominibus j immò etiam
( 4 ) Comb. fjvSóKifTev.
( fe ) Atpp. Codices nonnulli àl^ ; fed meli ores u t
addidimus : ac ratioJinit. Sic Billius ‘in prima edit.
( O E») òr i tire;. Defunt in Jef. & in fex C o lb . fed
in aliis pluribus optima; n o t« , turn Regiis turn C ò lb .
I e g u n tu r ;& , quod eft m aximi m om en ti, in B a filio .
Off of Tó [ art as ¿sraliiOTos tiff.) àtrvreros ] 'tSet ¿KoXitas titrtii ,
«% « fiaSsar , às -xtsctuSviftkrts tij ovriros. Pojl illlld t n o n Ut
imperito 8c infipienti , confequens erat ut diceret, -Amo
ut admodum perito ac fapienti. Quapropter fic v erten-
dum, ut Gre go rii reticentia intelligatur ; immovèrò ,
ut C- ego modicum, quid glorier, contra, magis;&*m fii».»* y
quod Billius pnetermifit.
(d ) KMox.>!e-afteti. Jef. PaiT. in ed. fààxtfkcfiuk
( e ) To fy/ Ti. aliud quoddam. Ruffin. B ill. Gabt. aliud
mernbrum, interpretantur, non reélè. Siquidem Gte-.
gorius his v e rb is , to fin « aliud quoddam principàtum
tenet, animam in te llig it, u t e x fequentibus manifef-
tum eft : vulgo fublimiores funt. , ra.tion.em. anima ad
corpus, aut mentis ad animam obtinentes, fsQ.
( / ) Tijs i%ov<njs TO kict à%Ut y qua uniufcujufque di-,
&evTa3 t Oy re v^epoüv za) ro arXèova^ov à>g<srtp
cv pieXeai 3 zai rii aapiovici Tts arveupiaTog avpi-
CiCaòevra za) auvde&evra ev apnov n d7rcodei~ n
a co pia 3 za) durS Xp/rou rtis zetpaXtig
ypicov ovreoq a%iov.
d. Oure ouV7o?£ aXXoig dvapypav za) àrafyav
XuaireXeApav olda ra%ecog (è dpyyg 3 oure
dv^pcóaioig • dXXa 7ouroig za) aravreov 0 0
g n ita tis ratio n em habet.
( g ) ?• C om b . H. Baf. 'iris.
(fe) m m W b Jef. 8cPalT. oWf*™.
( i.) Af%ttB-M. Regi I. aye&cci.
( fe) .ìturofthss. C olb . m. in margine Iviotoftlvus.
( 2) Oixiiatrtt. Combef. 8c v ertit nécejjitudine.
.
(m ) Eirt%orr*s. Sic Paff. 8c quinque Colbe rt. alii
iir^Nnf. pravè in editis WtT%oiTcts.
( /i ) Reg. r. kicqSHx^bm.
(0 ) oò%¡¡¡ara.i id e f t , in terpre teB a filio , ftixtru FI*
atifaxois s immò, quàm maximè hominibus. riro yap rò ¿pi
i'x/T» ßouMraf. Hoc enim fibi vultynon minus. Videntur h«c
à T he o lo g o fcripta ad imitationem Platonis lib . XII.
de legibus : pttMTtìriot tviis 1* rS» irulF&r ap-fcU* rifecia*,ap-
%(tìoi 0’ v<p‘ irifar ’ mr F uraffciar ¡Zaiptrtor iti' sràrros tu ßm
i-xarraiy rar ùrtpairarntùra» bir Urtpairus itiflar. Cuninduni
eli flatim àp u e r is , ut 8e imperent aliis , 8e aliorum
imperata faciant. Eliminanda eft anarchia -ex'omni
v ita omnium., tum hominum, tum pecudumqu« ho -
minum imperio fubjacent.
ruur* 3
O r a t i o s e c u n d a .
yxtgUy off co z a ) fJteiÇovcov a v r o 7ç ò z tv d u -
a VOç • a oîç p i i y a , z d v zi t o wpcorov ra Xoyov
piti creoÇoiev 3 t o pitidev a p ia pra ve iv, dX X a t o ye
deúrepov c z e ív o v , t o dpiaprav ovla ç Ì7 ra va y e v -
Ûui.ê7rejdu t S t o zaXov ¿<pavu z a ) d iza ¡o v 3 iaov
b ^4pio) za zo v z a i ôpio'tcoç d r a z r o v , 7r a v la ç r e
c apyeiv e&eXeiVy z a ) pi/deva c deyed ra i • coç e l y e
wávre çd)z vyoie v¡ avritVyTtiv e’i r e As t r ovp y ia v %gti
Xeyeiv 3 -é its tiyepiovicut, ycoXevoi dv t c o pieyiç-co
piepei y tta) ovd\i âv zaXov e n pievoi t o zaXov
e d rtiç c z zX t ia ia ç ^TfXtipcopia • e t t q v dv e n za )
tss^ep nvcov 3 -ptierzevoiTO ypfiv 0 ©soç r a p iv ç i-
z a z a ) dvco <pepovra3 0 d y piey iço v 4ç ) . t c o v ypie-
repeov z a ) 1 ip u co ra ro v , o v z o v t o ç fiaaiÀecoç 3
ovde o v t o ç apxpvroçy ovde ie p a r e ia ç , ovde & u -
c'iaçy ovJ\i o<ra coç p ie y iç a 4tt) p iey aX o iç r o 7ç
£ yrlai/xpiaa-iv 3 * ¿1 TraXai d 7r ei&e7ç-zaTezpid-tiffÇlV
y
e . A A A ’ oJ^s %evov n z c i t d y r o r p o t to v t o 7ç
g o w o X X o l ç r a S e i a Q iX o t r o ip o iïa iv , z t t ) t o a p -
y e t v a v a C a i v e / v , d 7 r o t o v a p% Z o ïa i , o v d e e%co
h t c o v v ev o fiiiu fiiev co v T t i ç ¿ p iX o o 'o tp 'ia ç o p cov , z a )
Q e p o v . e i ç ô v e i d o ç * coçd srep o v d e v a v r r i t c o v
e v d o z ip i c o v y t o <Z trç cp p aT eu < ra i, z a ) <Grç<ppe7 z a -
X c o ç l o ù ç d v é p c o u ç T t ip y a a v T i t o tti ç e u & y v a i ' i o ù ç
o i a z a ç • « q f i o v X e t y ç p a n c o r t t rp p v a t c o r o l a -
^ l a p y y a a i , l a ^ i d p y y z a X c p r o ç - p a r t i y t i t r a i
r e y z a ) T T oX ep io v 7r a v T o ç y y e p i o v i a v e i y e i -
pitQ’iïv a i • ou p iy v o v ef\ ì o< arep a v v < s r oX dQ o i t i ç
it r c o ç t c o v y r a v r a d r o 7r c o v z a ) p i o y & y p c o v , o t
z p iv o u t r i T a t c o v aX X c o v r o ï ç o i z e i o i ç 7 r a& e < 7 iv ,
i ru T ^ y vS 'y v t o v f i a f i p i o i ï r y v r á % i v Ì e 7r i d v p i i q i
(a ) Ois ptiya, xàr « to *p an», 8 cc. Nam etji minus :
quoi primum ejt rationis, fervaverint t ut nihil omninó pèc-
cent; at us tamenproeterea magnum, quod ab ilio proxi-
mum ejt ut a peccatis revocentur. Obfcuro huic lo c o parara
affert lucís Bil liana interpretation P a r t icu la r hic
redündat, tefie Elia.
(b ) jjjjgglD eeft in Rég. r. Jef. 8c quinqué C olb.
■ ¡m Aí££crí«f. Billius Ita fcripferat. ad oram Baf. ed.
fed upxtrtaj integrum in textu reliquerat. op-
timumeft , u ta i t Combefifius; in tribus vaticams e o -
djcibus alufque paucioribus le g itu r , fed 8c in Bafilio
plemua : vfff jitiSíra Fí%triai ti, íy¿t». Verüm, ut hoc fa -
teamur, certè plengue manu exarati codices, vaticani
litres excipias, Regiì fero omnes, Paff. C o ifl. 2. Or. r’.
8cc, habent apxitriaf ; quæ v o x fi tollatuv, nerit in v er bis
Iufus Gregorio familiaris. Prætereà quid prohibet
quominus aóhvè fumatur, ut apud Homerum lliad.
fi- v . 34J. àpxtu apytieiTi, impera Àrgivis. S icevan e ice t
quidquid a Gabrielio objicitur.
(d ) nxiipapca. Complementum, v o x illa durior videtur
Combefifio , c^ui v e r tit, catus. Mallem, plenitudo.
( e ) n 5 F‘ ’¿r tu . Depravatimi hunc fuiffe locum que-
ritur novus interpres Gallicus hujus orationis, 8c male
intelleélum ab .i is , qui Gre go rium, fiv e in la t in um ,
liv e in gallicum fermonem vertere ftuduerunt. Vetus
interpres gallicus græca malè intellèfta malè red d id it,
latinus v e r o , non fatis perfpicuè eft interpretaras. Is
autem eft Gregorii fenfus; « .S i defint miniftri, facra
» atque augufta my lle ria , quibus nihil in Chriftiana
“ .religione præftantius, interibunt. Sicque continget
» u t , cìim fimus abfque re g e , abfque fa ce rdotio , ii f -
Tom. I.
A his tanto^ minus id conducit ; quòd gra-
vioribus in rebus periclitantur : .quibus
magnum illud atque amplum e ft, fi minus
id , quod rationis primum e ft , fervent,hoc
e ft, ut nihil peccent; at certè id , quod
pofterius eft , cùm peccant , emendari
atque in viam reduci. Quod quoniam pne-
clarum ac juftum effe vifùm e f t , par meo
quidem judicio malum eft ., ac perequò
inordinatum, 6c omnes praeffe atque imperare
velie,6c neminem id fufeipere. Nam
p rofetò , fi omnes h o c , five minifterium
g dicere oportet, five imperium defugiant,
maxima ex parte claudicàbit, nec jampul-
chritudinem fuam retinebit pulchrum illud
Ecclefias complementum. Ubinam porrò ,
6c à quibufnam Deus myfticis ìllis ac furfum
ferentibusfacris cóleretur, quibus nec majus
quicquam, nec praeftantius apud nos e ft, fi
nec r e x , nec prcfe&us effet, nec facefdotami
, necfacrificium, nec alia Omnia, quibus
olim inobedientes homines 6c contumaces
ob ingentia peccata multati funt ?
V . Ne c vero alienum ac praspofterum
C e f t , multos ex iis , qui divinarum rerum 1
ftudio dediti funt, è fubditorum claffe at- |
que ordine ad imperium ev ehi, nec ab ufi-
tatis philofophi« legibus remotum, ac cum
probro 6c dedecore conjun&um : quemad'
modum nec probo nautas proretam effe ,
nec prorètas, qui ventos reèlè 6c cum laude
obfervarit, clavum regendum fufeipere :
aut, fi lubet, forti ac ftrenuo militi cohor-
ti prièeffe, 6t è i , qui cohorti re&è prxfùe-
r it , exercitum ducere, totiùfque belli prin-
cipatum fufeipere. Sed ñeque, id quod ho-
j-j mines quidam planè improbi 6c abfurdi ,
quique aliorum res propriis affe£libus per-
pendunt, exiftimare fortaffe queant, hu-
jufce honoris gradus ob altioris cupidita-
3> dem involvamur mails , quibus olim contumaces
» Jud«i o b ingentia fcelera muI6lati fu n t , juxta Ofee
» prophetiam. m . 4; Sine rege, fine principe, fine facer-
» dodo -, fine facrificio m »
( / ) o 1 iridali Ita Regii. in edit. «1, malè.
Cg ) n«»0i,- TU ilia CfiXoo-ocpSe-ir. Sav. rHr ra 6i7a CpiXoro-
(purrar.
(fe) i>i\otroq>iat'. Ne c a conftitutis philofiophicefinibus.-
Externam prophanamque philofophiam inteliigunt
Elias 8c Bafilius. An non potius earn fignificat Gré gó -
r iu s , d e q u am o x loquitur adversiis mohachorum « -
m u lo s , qui forfan jam turn chriftianam philofophiam,
feu profeffionem monafticam facerdotio repugnàre
v.aufarcntur ?
( i ) Eiriioptla tS /utl£»ros. Nempe fiaiftS. Ita natura
comparati funt homines, ut credere nequeant quem-
quam honores ac dignitates verè 8c humilitatiscaufa
rejicere , fed ftatim fufpicentur eum fimulatè id facete.
Itaque ciim Gregorius creatus fuiffet presbyter, atque
in Pontum fu giffet, nonnulli id eum pinguioris dignitatis
cupiditate feciffe fufpicati funt. Quam fufpi-
cionem v ir fan6lus à fe removet. In eamdem aliquot
poll annos fufpicionem v en it Auguftinus. Poflid. cap. 4.
Nam cum eum Valerius Presbytemm crea ffe t, idque
ipfe permoleftè ferrei- , atque étiam ubertimfieret, nonnulli
lacrymas ejus e x inanis glori« cupiditate promanare
fufpicabantur, 8c tanquam eum confolabantur ac
dicebant, quia locus presbyterii , lic et ipfe maiori
dignus e ffe t, appropinquaret tamen epiicopa tu i, ciim
contra longè alia de caufa fleret. Hinc Auguftinus ,
Ep. al. 148. nunc i i , Multis fermonibus , qui ad vulnus
Par malum
eft omnes velie
ilïiperate ,
& neminem
imperium fui-,
cipere.
Rebus iacris
& cultu reli-
gionis priva-
ri, maxima eft
Dei uicio.