Ixxviij P RÆ F A T I O.
Or.74,i>‘.M- Commentario in Orat. al. xvxi. p. 684. Hæc autem verba : Petrum dhentem
audiamus : Erubefcite qui aliena detinetis , Deique ceqiàtatem vobis imitandam
proponite , ¿G nemo erit pauper : ex libro apoftolicarum qxxæftionum , quem
poftea fexta Synodxxs improbavit, tanquam ab Hæreticis depravatum &
aduxnbratum, fùmta efïè fcribit Nicetas, Comment, in Orat. al. xvx. p. 672.
p™ca™d y'r- Scribit Gregorius Theclam virgjnem necis flammæque periculo primùm
gines. ereptam, dein morlibus unguibufque leonum, qui generofcs virginis artus
r.,4.n .10. j ente premere & difcerpere minimè aulx fixnt, e tyranno ipfius proco ope
Chrifti fervatam. Quamvis earn pro Chrifto lànguinem fiium fudiflè non afferà
t., hanc tamen numerat inter cæfas & illuftres pro Chrifto viélimas : hanc
alii martyrem appellant. Sacrum egregiæ huie vitgini templum erat Seleuciæ,
quò abdicata fède Conftantinopolitanâ Gregorius fèiè recepit.
ox.<.n”.is. De Judæis hæc, digna quæ obferventur, habet Gregorius : Una utique
Ulis calamitatis columna totus terrarum orbis e fl, per quem varie fufi Jparfique
funt , divinufque cultus compreffus êC extinclus, ipfumque adeò Jerofolymitance
urbis folum , quod vix jam agnofcitur, atque haclenus duntaxat illis patet,
idque duntaxat fruclâs ex veteri fua gloria & amplitudine capiunt, ut per diem
conjpicui facli folitudinem lugeant. Eadem & plura etiam de Judæis plurimi
SophoCap; '■ narrant Scriptores , maxime Hieronymus qui ait, ufque ad fixa tempora Ju-
p. i<,j! ’ ' dæos prohiberi Jerufàlem ingredi; eofque, qxxi Clirifti fànguinem emerant,
emere lacrymas fixas, id eft, pecunia facultatem obtinuifle ut quo die a Romanis
capta dirutaque & everfa fuit Jerufàlem , illi campos ubi Jenxfalem.
fxxerat, veniant, & eis ruinam civitatis fiere liceat. Eufebius teftatur lib. 4.
hift. cap. 6. univerfàm gentem Judæorum in regionem circa Jerofolyma
fitam pedem inferre prohibitam fixiflè conftitutione Adriani Imperatoris ;
adeò ut ne profpicere quidem è longinquo patrium folum ipfis liceret. Quod
tamen pofteà conceffum, vel potius pecunià emptum , ut notât Gregorius.
Ex ipfò difcimus Maximinum crudeliori adversùs Chriftianos perfecutione
Or*43.n\5. graflàtum, quam Diocletianum, & ejus fucceflòrem Maximianum. Perfecutio
erat, cC quidem perfecuùonum omnium atrociffima, maximeque horrenda. lis
loquor, quibus Maximini perfecutio nota eft ; qui, cum poft multos , quipaulò
ante extiterant, ingruiffet, hoc effecit, ut omnes humani ac faciles fuijj'e vide-
rentur. Præclaram hanc vocem didtam refert a Conftantini Magni patre
Conftantio, Principe optimo , qui cùm ad perfecutionem Chriftianis moven-
dam his verbis inter alia a malevolo impelleretur :
_ Ca rm. adv. jT i r t i ç p t iX 'to sn ç l a f ì f vpb ip eó rtùo v ;
itam . . > »* (\> j / « /, AAA oud ex.i/vn T a f TpuyavTtav (ptiotTcu.
E ß ne animai ape mitius ?
Sed ne illa favos auferentibus parcit.
Conflantius reipondit :
T la ç ovx. ô iS 'e i ç , a ß lX T id ii a u ,
O ç ôîT’ ¿Kitvti Kivrpov èa l)v à a tp a x lç ;
T T c t/ê V [ ¿ i f 3 aÙ T ti c i" il/QéûfÇ ¿ 7 r oX X U T C tl,
A n t e fitgit* vir optime,
Quod ipfius aculéus periculo non vacat ?
Ipfe quidem pungit, fed illa ftatim moritur.
Plurima de Conftantio honorificè prædicat; Imperatorem piifîimum , Chrifti
amantiflimum, qui Deo adjundlus fit, qui coeleftis gloriæ hæreditatem acce-
pent, quimoriens imperium cum meliore commutarit. Non hæc Hilarius,
non hæc Athanafius, non Theodoretus, aliique Scriptores Ecclefiaftici. Sed
jam in Præloquio ad Orationem quartam hæc diligenter excufià fixnt : Monitum,
fi velit, adeat Leétor ; nobis fèmel diâa retraâandi otiumnon eft;
quinetiam cum - voluminis turn temporis anguftiæ noscogunt ut præfandi
terminum hîc tandem habeamus.
Ixxix
V I T A
SANCTI GREGORII THEOLOGI
E P I S C O P I C O N S T A N T I N O POL I T A N I
E X IPSIUS PO T IS S IM UM S C R IP T IS N U N C PR IM UM A D O R N A T A '.
G x e g o x x u s Nazianzenus , qui ab eximia rerum divinarum feientia Theotogì
nomen. folus poft Apoftolum Joannem invenit, quis, qualis & quantus fuerit, omnes
uno ore Græci & Latini melioris notæ Scriptores Ecclefiaftici honorificentiflimè teftati
funt ; pauciora tamen de ejus vita rebufque geftis literis mandarunt. Verùm ipfe
Gregorius proprio* calamo fupplevit, turn in prolixo & egregio carmine quod de fuis
rebus ipfe fcripfit , turn variis in lo c is , feu carminum ceterorum, feu orationum &
epiftolarum , in quibus plurima de feipfo commémorât. Quare fcripta. Gregorii ,
vitæ ipfius, ac eorum quæ de ipfo fcribimus, bafìs funt ac fimdamentum.
Nazianzum Cappadociæ civitatem, haud procul a Cæfarea, in cujus dioecefi e r a t i .
Gregorii effe patriam, indeque Nazianzenum eum diftum fuiffe plerique exiftimant.
Sunt tamen qui eum , non Nazianzi, fed Arianzi natum arbitrantur. Arianzus autem zianzum, an
pagus erat in regione Tiberina fitus , quem doaiifimi Tiìlemondus & Gothofredus A^ nzus Pa’
Hermantius fuburbanum Nazianzo cenferi putant : idque inde co lligun t, quòd, cùm gus*
ea regio grandine vaftata fuiffet, Nazianzenos ad poenitentiam hortatus fit Gregorius,
ur quos ea calamitas propiùs fpeftaret. Id hauftum eft ex Collatione v . Synodi v. ubi Eu-
phrantas Epiicopus Thyanenfis ait : Arianzus quidem prcedium e f i x unde ortus fu it Gre- i X. Maìì.
goriusyfub Na^ianTf) confiitutus. Bollandiftæ aiunt fe non intelligere « Cur hæc debeant p- 37*.
» ad nativitatem referri, cùm fufficiat, fi ex ilio fuæ poffeilionis prædio Gregorii pater,
» aut avus , in ipfam Nazianzenam civitatem migravit, ibique Gregorium fìlium pe-
» périt mater ». Prætereà , inquiunt, «Arianzus non prædium fuiffe videtur, fed pagus,,
» in quo prædium habuit Gregorius a quodam Rhegino emtum ». Leviora hæc lùnt quam
ur fts immoremur diutius ; ac parum intereft, natus-ne fit Gregorius Na zianz i, an
Arianzi ; maximè cùm conftet Arianzum vicinum fuiffe Nazianzo.
Patriam ig itu r , ut ait Gregorius preibyter in ejus vita , fecundam Cappadocum p ier; ¿e
provinciam habuit, urbem Nazianzum. Juvat obfervare Nazianzum, ut ex Hieronymo , Script: E c d .
libro de fcriptoribus ecclefiafiicis, & ex Gregorio difcimus, appellatam olim fuiffe g re"f;n pa*da
Diocæfaream. Parva quidem urbs & obfcura , Nazianzum, nullo in honore , imo com- oiymp.
muni cum ceteris Cappadocibus infamia laborans. Ubique enim terrarum pelfimè audie- j
bant Cappadoces : nec ullus eft Scrip to r, five è noftris , five ex profanis , qui eos Maia vete-*
conviciis non lacefcat ; quæ etiam proverbio, melius dixerim , veteri y U pUado^ ^ acpI
k k k n a V i r n , increbuerunt. Unum inter multos audiamus Ifidorum de Cappadocibus ¡¡s opìnìo.
loquentem : « Subdola atque improba magna ex parte hæc natio eft. Pace offenditur ,
»contentionibus ac diflidiis alitur, eumdemque dulcis & amari fontem habet. In con- ^ joì,*
»greffu blandè ac benignè loquitur, in abfentia obtreàat. Fallax e f t , impudens, teme-
»raria, meticulofa, cavillatrix , illiberalis , verfuta , inhumana, fuperba & contu-
»ma x, in fecundis amicorum rebus moefta , in adverfis læta ôc infatiabilis. Sub pie-
» tatis larva mulièrculas in captivitatem redigit, atque infano auri amore Babilonium
»fuperat. A d mentiendum proclivis eft , ad pejerandum celer. A c denique qualem
»habes improbiffimum ac prorlùs exolùm Gigantium, tales omnes Cappadoces effe exif-
»tima, ac pro certo habe. . . Quid tibi cum genere belluinis moribus prædito ? Quid tibi Ibid. p. 113;
»cum barbara natione ? Quid te cum ignobilibus commifces ? Quid cum Cappadocibus EP* Wlm
»collideris? Quid tuam ipfius exiftimationem commaculas , cum illis te con-
»ferens ,'quibùs nec ut mancipiis quifquam mente præditus uti velit » ? Hæc erat antiquorum
de Cappadociæ incolis opinio, adeoque de Nazianzi civibus j quippe quæ
pars ejus erat, fecundæ nimirùm Cappadociæ obfcura civitas. Verum a Gregorio noftro
« Adeò nobilitata. . . e ft, verba funt ejus biographi , ut apud extremos etiam orbis
»terrarum fines propter eum darà atque illuftris extiterit. Neque enimPella ob A le -
»xandrUm celebrior e f t , inquit, autPerfæ propter Cyrum ad tantam gloriæ fplendo-
»rifque magnitudinem evedi funt ; quantum hæc propter magnum Gregorium affecuta
» eft. Quocirca ipfi quoque ob educatum Gregorium abundè perfolutam effe mercedem