
C X C I V
THP tow irufMtTOf fóM/Xfr dvaXt^dytvog, tvvì%iaì xóyoig literarum continnìs fermonibus incitavit me pater t
orapopyuv T¿f yt toü ytwintvToe «rpò? 'TJii' ipiXoXoyíav etfi enim illiteratus, at certè ìiteratorum aman ti (fi-
< ”v ? * P « *■** l f t g g $ àyoipeg, « a a ’ ovv TMV +tpì mus Se fervens laudator, ut f i quifpiam alias. Cui
*ó?ovf i<ñacuSax¿Tuv ìpam»c k*ì Snpybg bruivi¡me, ti inte ralla reponebaimad excolendasaltiores fcienùas
kcú tu axxog ) tu dxxa ÍToifioí íívcti tyttotov TWf me paratum expeditumque , una tantùm excepta
xaxxímon tuv yadnyaruv iyiptXoorovm, ròv S's vo- legum difciplinà j cùm ad earn ineptus ab eaque
yrxnv yòvnv ñdpp’oófílw, un <s>pcf aùrnv dxxotpiug, alienus eiFem omnino , iplìque fruftra duorum
KM oravTtXue ¿nmnSiías t%uv, xaì yàtnv ¿¿ùfrf annorum labores impendiflèm. Sed repugnavit ex
S'irò «t» /upoaavaXuTag. dvrirtivovteg Sí tivog tuv katu parentibus quidam : ideo cedere, mihique molefyivog
rapomxóvfav, eixuv wayxàr&Ljj, xaì riìv bray- tilfimas leges iterum falutare coadus fum & am-
SsTTctTHv yot t tyynv dmaafyc-d-ai xaì tatptbntv, piedi j quod utinam non feeilTem.
à i /IHOTOTt tù<ps\ÓP\
A v o y a p t u v nrpotnputmipuv b r i t u oùx oìxsTd y t -
«E hA ztis& tie t v )a . lem S in o . ¡u ìiv ag cv f » A T p » X /e t t ie
oùSsv %pn<riyov d v n X u x a , f o i e HXixtuTate o v y y a iv ó -
f i t v o e , x a t , iv a ovvtXuv t im o , t o orat^etv , a-vt i
owouS'Xe ty u V , x a t T a t i t o u r ru y a r o g nSovu7e iy x aX tv -
Soúy tv og » b Ss ó r a in p t u x u t i y ì oruSróyivog , x a ì
o ravo y t r d v o u v ì p o l i a x ó v r a f i t rti v oy txn oraXiv v o y -
t t a r t í p q a e t r u y t v , ú v t in a Sii y a x a nfpbg ia u r ò v i o t a -
vtX&etv iz ix tum v , iv a t o Su trx ad 'tx rov y o u t u v b p yu v
KM 'vpoe oràv t ìS à i ipX u a p /ae x ty u y év o v o ù ru g d v a r -
TtiXn , y.at o iov ti Sìo-fioTi f i a ì v tTrtinpiyì'ii.
T o ts S h a ir m p c a ß a & io e vorvoo S i a v a r r a c , x a ì
t o o c t& X ia i diroXC ùXorog yjpóvoo tie o v v a io & ttn v iX & a v ,
x a ì T n e v tò ttir o e o r a m i e t T ó ? ì f i a r a í o n S í a r p i ^ ú m e
tv v o ta v x a jiC a v sìV , f i t y a X u v i v a s i tn v ity ß ^ is v , * a i
T ii < ptX oX oyta x a tu X X & t} so & a t x a ì T a Ó T tti 'B tp ity ttp -
■S■«/ S ts y v a v . T o ty a p o o v t d ì i ß iC X o te vú xTtn p x a ì ' /m -
• h ifiíp a v o v y y iv o fiiv o í , x a t <&poe t o u S i t o ip y o v ñ iv t-
y u i ifia v T o v x a T t m i y a v , ¿v ß p a y t t p itT p la v T tv d
THV è* T ó 7 i X o y o ti S ú v d fiiv o v v s X s ^ a ‘ t o y t fi» v r ife
o r a p o t /iid i, t « í a X co T d o ruV T a ifóvtp x a i io r i/itX tid
t l v á í X t y o u m i 5 «tA nS’a e e x t,v > " T t t ? t S v iT á X a v ,
x a t oroXXtp p ia X X o v c v t ? Tt¿v íL X X m uv y X a r i t i x á T t -
fia & o v , tiv O r a v T a v a m v d v o p p O e ira v , x a ) t c S t » í
ßufro> x a T a v o ^ U ir a v > fi t y i o v o t i oróvoie a v v ©e«T
fio v u oraX tV ¿X T tu ra fln v , oirót- y t ò spòi t o t u v B X X tiv trri
(p & ty y o fiiv u v ffv y y p a /ifiU T U V ooratrtlo v v io r a n tv , x a t
ou oravo t i t o o tp fix v é u e S sT o& d t.
T o u S s o r a rp ò i ¿v X to ra p u r< S y tip a r o v ß iov x a r a r -
T p t-\a v T O i y x a ) THv d v a y X á í& v tio ipop dv tv¡ (p ó n i X t t-
T o upyntra vT O i , Í7TttSri oroXX a Hv T a t o v nfií-rsp ov vouv
d-opuC ouvTa , x a ) t «í tpu /aév»e f i o i tp tX o fia S rtia e tnpóg
ß t a v a o ro T 'tv u v ra , o ù x tiv s y x a T O pavvou fitvo e , x a ì t u v
xo o y .tv .u v n r p a y y a T U V c v y to to o r p ttp o y tv o e . S ta t o u t o
wetvTete T ove a v o y 'tv o u i fia t ’ov t u ì x a & u v , ù e tìy o v
T axQ U e , tie r iìv A C tv tu v a tp v y a e ù y ó /itiv . ¿ u t? S ì y a x p a
T iv i v o v u n r p o o -m a X a io a i , x a ì tsXo'ì aìiTH v x a r a o r a -
X a io -a ; , f o i e ß tC X to n rg p o o tX íty m ' , x a ì b r i f i a d r i ñ i
X o y u v t/u dU T óv t big óróvotf x a T ÌT p v y o v .
E p t o u t 5/5 «Se ò r t i y o t , x a ì t u v X o y u v p t X o r / y u i
a v T io T o to v y s v u , a y a d S i t / w T uj'j» ty v ù p io & n n é r p o t ò
T a X iir a p S o t j t b k ¿« è? ■9‘eoA ó^o úi'fw p ó xopuìpaToi > ou
t « p tp tX ta v c v t u e i/jfóe tù 'S e tifiò v ia e y i p t t T i ò s ìg ou
o ra o o o fx a r. f i n y a p oruoroTt y iv o tr ó f i t o u t u fia iv to d - a i ,
a o t í t u e T t f i t a e ¿X íiv h e kttpaX U e d y v n y o v S iv , x a ì
to r iX a v& a v io & à i u v tvp oe a u to u tu oríorov& a. o u t u
y a p o rX a vu /iivH v y o u t u v tptX oirovia v , x à ì d r a x t u e
tpepoysvHV ti'e tù & tia v oSòv x à ì d v t i y a y t , x a ì , t i y x
y t y a y o t 'to t o u A l o y ó X o u tiörtTv ,• viìoriov o v t a t o
T p tv , tvvooy t 3 n x i j x a ì tppe'vuv it/C oX ovm to 'o o v to v y d p
v\v a v r e f t ò Ostpiov T « e tig i y ì (p tX a v ò 'p u T ta i -, u o r t
KM t u 't cv % tpoì o ro X X a xie d tp ty tv o v , t y o ì o y o X a Q ttv ,
KM ^ X tio v a T ifi t y x e u p tX tia e > ti t » ì t a v t o u o v p a y -
y a T t i a e -X oyov o ro in o a o d -a i. y jp u y tv o g ouv t a v S p ì atra
K M ^ o o a x ie ß o u X o y iv u y o t Uv , f o oroA u T a f n y tp a e
y t t a u t o u ity n v , «¿ti 1 1 x a r d o r a tS tia v iy o r o p tv i-
JltV O i.
Ó Ss x a ì oroXXa y s v aX X a d o y iv u e i y o l orap tSiS ou
\ t t a t t is ydp o r a rS iv o tu e t i e oÀìtv» o y tS ov itp&d x tt triv
Etenim remotis ftudiis in qua: propendor indoles
ut ipfi contrariis attenderem , Aurelia: feptem
& decem menfes incaiTum perdidi, cum coxtaneis
fimul infaniens, ut paucis dicam, ludi tantùm
flagrans amore,voluptatibufque corporis involutus.
Hxc audit pater : ftatim qua decreverat ut invitum
me rurfus ad jurifprudentiam compelleret damnat
fenteiitiam , jubetque quàm primùm ad fé revertì
ut effrenatas effufafqiie in omne petulanti« »enus
tandem meas coerceat cupiditates, & veiutqui-
bufdam vinculis conftringac.
His permotus excutior velut e gravi fomno :
mox infeliciter tritum tempus animo volvens
omnemque reputans nugis deditam juventutem,
alto premor dolore, in gratiam redire cùm literis
inftitùo eafque colere. Nec mora : diu no&uque
cum libris converfatus, & ad laborem fine inter-
miffione memetipfum exacuens , brevi nonnulios
literarum frudus collegi. Quodautem dicit proverbimi!
: ftudio & opera facilè omnia comparar!
poflunt, illud verum eflè cognovi ex Italica &
maximè ex Greca lingua. Hanc quippe morruam
prorfus merfamque oblivionis profundo plurimis
laboribus, Deo folo juvante , revocavi feivique
quantum fane mihi opus erat ut Grecos audores
quomodocumque intelligerem & fine interpreti«
auxilio.
Porro cùm pater in bona fenedute vire finem
impleviilet, neceflariumqué folviflet nature tribu-
tum , eorum qu« mihi faspiùs obftrepebant, & per
vim avellebant mentem a familiari difeendi cupi-
ditate , non tuli tyrannidem, nec temporalinm
negotiorum quee latus mihi cingebant moleftiam.
Eapropter, infeiis omnibus cognatis, ut potui ce-
lerrimè, Avenionemi profedus fum. Illic diuturno
quodam cum morbo decertavi j quo tandem fu-
perato , impallui libris affid u u s invidufque vires
exhaufit labor.
Eò res devenerant : . literas autem, appetens
enixè, behigna quadam fortuna confuetudinem
junxi cum civitatis illius theologorum principe
Petro Galifardo, cujus amicitiam in numerum
eorum quae felicitatem mihi pepererunt referre
non definam. Ea enim pròcul a me femper infi-
pientia, ut honorandi illius viri oblivifcar, & ex
animo meo beneficiorum quibus me cumulavic
exeidat memoria. Nam in ftudiis ipfe me vagan-
tem inórdinatè reduxit in viarn redam : & , fi
mihi fas eft illud Aifchili ufurpare, ex ftulto Se
imprudente prudentem reddidit & mentis com-
potem. Tanta erat illius in me humanitas, ut
f«pe, depofitis quae habebai in manibus, mihi da*
ret operam , & quae utilitari me« conducerent
fuis ipfius ftudiis preponeret. Invifebam igitur euin
quantum & quotieicumque mihi libebat , maio-
remque diei partem cum eo ducebam, plurimis
variifque ditior femper eruditionibus.
Ille qùidem , vir ornili dodrinà propemodum
excult us, mylta libenter, libentiùs veròRhetoricè
dodus Rhetoricam me docebat. Ut autem a Theo-
iogia , cujus erat arbiter, omnino non recederei,
Artis oratori« precepta, de quibus inter nos colloquium
, infpicienda monftrabat in interpretibus
facr« Scripture & iis qui pia orationis argumenca
jnftituerunt. H«c eadem laudabat indicabatque in
aliis omnibus qui fermonis virtute Sc elegantiä
nomen fibi comparar un t, at precipue in Gregorio
Nazianzeno Cujus in dicendo eloquentiam Se fubli-
mitatem maximè mirabatur. Ipfi tamen operum
Gre^orii lediö molefti« nonmhil creabat. Eum
enim dolore multùm afficiebat obfcuritate referta
interpretatio , qu« pluribus in locis vitiofa , inftar.
nubis cujufdam, offundebat viro dodiilìmo tene-
bras, & non folum facundiam ejus , fed fcripto-
rum étiam fenfum obnubilabar. Quandoque igitur
librum indignabundus projiciebat in pavimentimi
j quandoque etiam a me poftulabat ut qu«
obfcura videbantur accuratiùs dilucidiùfque redde-
rem & explanarem. Denique cùm omnis ei fto-
machum moveret verfio, me rogabat ut fecundam
manum adjicerem Gregorio, Se illud onus hume-
ris imponerem , public« profpiciens utilitari. Aft
ego me« partim confcius imbecillitatis , quam ipfe
pro nimia in me benevolentia non perfenferat,
partim operis arduum metuens fugienfque , mente
ceterùm rebus aliis tunc intentus, nequaquam potui
precibus fledij fed qu« femel propofueram
confertifque tenebam manibus ', in his peritici te-
nax. Illic igitur non modico tempore tranfado
domum me recepì.
Multis poftea diverfifque percuifiis vulneribus
fimul ut remillìonem quandam & otium impetravi
a Dei clementià, dimifi qu« mihi amasniora
erant Se arridebant magis, ad opus memet admovi
deficiente meliori interprete, Se in illud fumma
cum alacritate Se diligentia incubili. Sed non
multò poft cognovi me miferum viribus impar
onus fulcepiffe : hinc mihi fuccenfebam quòd illud
tradare non reformidaflem. Etenim mihi
primum , velut e portu folventi, ferena omnia
tranquillaque videbantur , ita ut & mihi de incapto
gratularer : at longiùs abdudum tanta me
tempeftas tamque gravis jadavit procella, ut vici-
num immineret naufragiùm. Et certè periiiTem
fubmerfus, nifi emendati quidam auguftilnm« Regin
« libri jam fludibus abreptum reduxifient. Ubi
adjutores mihi venere, rum fecare undas , multis
quidem cum fudoribus, & pelagus interpretationis
trajicere. '
Mirum porro me tenuit defiderium typographi
qui una cum verfione preio fubjicere vellet textum
Gregorii grecum , ut illas ipfi traderem quas
erueram e Regin« exemplaribus emendationes. At
voti minimè compos, diligenter qu«fitum non offendi
: quod igitur fupereft , interpretationem la-
tinam emitto. Si perpendatur ad facundiam Gregorii
Se elocutionis dignitatem, nullus dubito quin
repudietur, ut nullius pretii ; fi verò exigatur ad
virium noftrarum modulum, non contemnenda for-
tafle videbitur. Vir bonus id exigit quod viribus ref-
ponder, nihil ultra. Valete,Amici, Se qualifcumque
noftri laboris memores vos gratofque prebete.
C X C V
d x p o T n ta ) d o y m ò n p o v Sì rìiv p n T o p tx w ì S t S a o x t v ,
p • h » T * v ty - n u p ia v . iv a S Ì y ì , o r à y o r a v ,
i e ssrpio C tutv -, d o ro o r a iif T « f ó to X o f ía g - r d
T ty y n e 'n a p a y y íX y a T U x iv o ú y tv a & tu p é iv orapety^v cv
r o t i t h ì itp a e y p a tp ñ i i% » y n T a 7 i , x a ) tù o tC à e r u v
X o y u v u'sro&toGti c v o T w r a y tv o ti, to ró íu S s t o u t o x a ì
cv o ra vi y s v a X X o ie , t o h tori X o y u v S u v à y t t x a ì
x a X X tp u v ttt t ù S o x tyo ü trtv , è ^ a ip tr u e S s c v t c S N a -
fy a v fy v u T p a y o p ta , ou t h v n n p ì r o X t y ttv S t n o T i n a ,
x a ì ó -S n y o p ia v S ta p e p o v T U i sZ ra iy a 'C tv . oìj y x v d y i -
y » i a tt S tu i o ra v T tX u g ìiv a ìtT c S t u v to u to u o u v T a y -
y a T U V n a v a y v u o /e . ìx ù o rtt y a p aÙ Tov où y tT p lu g n
y t T u p p a o i i d o a tp t ia i d v à o rX tu g oZ o a , x a ì cv oroXXoTg
b p a X y t v i i , ~vt<psXni r tv o e S ix n v ìX X o y ty u T c tT U d v S p ì
tort'm potr&ouoa , x a ì o ù y ) tiì v tù so rs/a v a ò r o u y ó v o v ,
a X X a x a t to v vouv t u v y t y p a y y t v u v < fuyxaXvorìou<ru.
S io x a ì d y a v a x r u v , o to tÌ y $ fi k m a ù r » v t h v ßiG X ov
i t i T O u S a p o i aortpptoritv , ora ri S s y t r d o x o T tti'U i t% W
S o x o u v r a r p a v u r tp o v i^ a y tttr S r a t x a ì S ta rra tp n v ifyiv s x t -
X t u t * r t X o i S s x a ì nrpòg oX xv r ìiv y tr d tp p a ir tv S u a y t-
p a v a g , o r a p tx a X tt y t % t7pa S tu r tp a v io r à y ttv to S
T p a y o p ta , x a t t o u xotvvl <ruy<pipovToe t óS t t s
a y d -o e b t u y u a p a trZ ra t. i y ù S ì or» fjQfj espòg r ìiv i y n v
dcrd-évttav dtp opu v , àv a b r o g S t a t o tnpog y \ ì j ipÍÁrpov
o u x 'ttr tS t , ori} S ì t o to u tp y o u S u a y tp ìg tu X a è o ù y tv o g ,
KM avpòe a X X o tg t y u v t o t t t o v vouv , nrpòg th v
aiTH /rtv o ù x è x a y tp d x v , aA À ’ o /f ao ra% 'u p o tiX o y n V
c v tx a p T tp n r a , t u v cv y tp trìv d u r p ig iy o y tv o g . o v y v o ù
«fé yp o vo u cx ì 7 S h X hX uÒ-Ót o ì to ra vid v o i'x a S t.
IT oA A a/f T t x a t o roix tX aig a r a p a t o u x a tp o u wp oT-
CoXatg orXnytig , torti Sii d v ttn ù g rtv og x a ì tryoXn'g
‘s r a p a t o u tptXavò'puorou © toù r u y u v , t u v ‘srp où p y ta i-
Ttpuv aornXXaynv , THV tx aùra J'jj y a r d ßtXTtovog ip -
y n v t u i tp n y ia v t o tp y ov ìortGaXÓynv , x a ì y v r d o r a rn e
«sp oSru y iag io n t o u t u iortxu-\a . y t r <où oroXu no&oynv
a& Xtog -, y tt^ o v « x a r a y t (popnov d p à y tv o g , KM
oroXXa t y au T o v THg r oX y n p a e r a ú r n e ty y ttpH a tu i x a -
T t y ty -\ u y n v * x a ì y a p t o i t Ì p $ /j >srpUT0V u&nstp é x
X iy tv o e a v a y o v T i y o t tù S ia o r a v r a x a ì yaXnvng y t a r d
tp a iv tT o , u s t i x a ì t o u iy y t ip n y a T o g t y a v T c S 0v v h -
Sttr&a t. oroppuTtpu S ì •erpoiovrà y t t o c t o v t o ì y t iy u v
o u rù StivH ì d An x a r tX a ù v , u o r t x a ì y tx p ò v d o réXi-
orov t o u y n x a r a S j t i r& a i . x a ì o rav ru g a v x a r aC p ù -
%tog tSuv , t i y n b rn v u p& u y tv a r i v a t h ì oràvu ß a m -
Xiermg ß tC x ia x a & ù S a r u v nSn ftp ó y tv o v iortxoùipi<rav,
uip u v ßoH&ouytvog , tou xXuSuvog y b y i g ùm tpn p a ,
KM T0 tn irS í t h ì y t T a p p a m u g o réX ay o e S n o r tp a v a .
IIoA A ou a v tT ty w r a y n v tùp t7v r i v a t u v tu o to -
ypapouvTuv , b a tte a y a T c S 'V u y a i q x a ì t o v É A A xw -
xo v T p n yo p to v ox tu o to Ù v èC oùX tro , 'Iva t u v ioravo p& à -
<nuv c /x ttv u v , a g c a t u v t h ì ß a rrtX io m g d v T ty p d tp u v
tX a C o v , a u T c S y w a S o in v * torti t o i o u t u t i vi c v t u -
y t i v o ù x sg ty s v tT o ' y o t , 0 Xotorbv i m i , toV V u y a 7 o v
ò x S i S u y t , t i <srpòg t h v t o u T p nyo plou X o y i i m r a
KM y t- y a X o p u v ia v < m a paytT pó iT o , evapappitpd-naoytvO v ,
tu o tS a , ù g où Stvo e a ^ io v . t i S s ra pài r iìv n y tT tp a v
S u u a y i v , où y ix p o v i m e q a v n o ó y tv o v . io r ittx u v Sì d v -
Srpuotuv i m i TO x a r a S ó v a y tv d o r a tr tiv , KM
oròppu io rityirt7 v. tp p u r d s , u tp tX a t x tt p a X a ì, KM ^ p ^ e
t h v ooratavSm ototouv i p y a n a v n y u v t ù y v u y o v u T t.