S. G R E G O R I I T H E O L O G I
Nullus eft t e m m e p u d u i t . N o n e n lm i t a , v e l d iv in a e A rtig fxu^ovog • ov% ovreog iy&>, ri t 5 &*'iqv /xsy
t S o v g 3- il r tig av&pcoTrivtig laTreivevaeeog asm i*
pog 3 u>g fxn f x (y a vojxiQeiv Traay yevtirrf <pvae/3
xa ) a oTroaaovv 7rAnaia^siv ©sea rea fxbvcp d )a v- a
ù r è t r a 3 xet) Aa/x/srporarù), x a i v/snpe^ovri tto.-
atig b vAixtjg r e xet) etuÀov Q v a e a g xa& a p ò - b
r t i r i .
£"• T i ovv i<?iv o 7Ti7rov&ct 3 xet) rig ó A òyog
ring ejutig ¿ 7T(iSi'iag ; ovSò y a p eSo ^dJo lg yroA-
Xolg'zv ifte tv r a r o r e ¡ueveiv3 ovSl’ elvai c ag/srep c
exiftimabar, effe , verùm ex alio in alium B > “AA’ ir tfo t- iZ ìr ifo v -ri; y t y i -
Quæ Gregorii
relutìa-
ó o fueiic.
' fublimitatis, v e l humanæ pufillitatis igna-
rus fum, quin magnum effe exiftimem Omni
procreatæ nature, ad Deum, qui folus
clariflimus & iplendidiilimus eft , natu-
ramque omnem , turn materia conftantem,
turn a materia fecretam, puritate iùperat,
v e l quoquo modo appropinquare.
V I . Quid igitur illud e f t , quod mihi
' accidit ? quaeque inobedientiæ meæ caufa
fuit ? Permultis enim tunc a me quoque
ipfo defeiviffe viiùs fum, nec id , quod
Prima cau- ià, improviiùs
evencus.
Secunda ,
amor iòlitudi-
uis guani vo-
verac.
quempiam migraffe, ac plus aequo relu£tari,
nimifque pertinacem me praebere. Hujus
itaque rei caufas, jampridem avidè expe-
titas, accipite. Maxime quidem inopinato
rei eventu perculíus, quemadmodum qui
ad repentinos fonitus metu percelluntur,
rationem tenere non potui : ac propterea
pudorem, cui per omne vitae tempus affue-
vecam, folvi ac propuli. Deinde animum
fiibibat amor quidam illius b o n i, quod in
vevaì y xcti TrÁeov ti xaAeog etyev, ávnrsíveiv
xet) ^ àud-aStdÇsoîai. 7ovrov Sri 7 àç aìriag d
¿xovoir av ¡¡Sri 7FaAai Trod-ovvnç. ju c tÀ i ç a fxiv
reo dSoxnra 7rÀtiyt)g, ág&rep oí rolg ai<pviSìoig
rav ^¿(pav xetlcnrXctfyjreg, ov xarîayov lovg
Áoyia/xovg * sfa rttro eÀvaet rtjv e aiSéo, e 7ravra rov Xçovov lavrti ovva&ia/xévog. e7retrct
fte ng v/sraaria ^ epaç rît xaAov rrig riavuteti; f
quiete ac folitudine ineft : quam cùm jam C T«Ç ¿vet%a>pti<reag-' rig ip a ç n g • f y o / t y o g
inde ab initio adamalfem, fic ut vix quif-
piam alius eorum, qui literis operam de-
derunt, eàmque in maximis graviflìmifque
periculis D eo voviffem, imo jam eam quoque
nonnihil attigiffem, haflenus ic ilic e t,
ut velut in limine eflem, atque ex ipfo
guftu majore defiderio exariìffem, non tuli
me velut tyrannide quadam premi, atque
in medios tumultus impelli, ab hacque vita,
perinde atque ab afylo quodam per vim
avelli.
etoyìig y à g oùx o ìJ l ’ « r ig etXÀog r a v «efei
S À o y a ç b é a<nrovS'etxórav, xet) r¡v cv 7oìg /ttey'ier- g h
to / ç «è ^ aAs^fiOTaTO/ç xivJ'vvoig xet3v7roir%o/ue-
vog r a ® e a 3 1 xet) r i xet) fárpo<rct'\.etjt8fJog le tu - i
r tig 3 oerov cv tçrpoSvpoiç f y e Srett 9 xcti Trteiovci
fitoi r o v 7T0&0V i%et<p&iiveti S fa r tig Tre'ipetg 3 o v x
vvefxet rvpetvvovjuevog3 xet) e)g f/.éerttg'ìovg &opu-
€ouç cû&oujtfyjoç 3 xet) oiov ¿ t t o /epóo r iv og d a v -
A ov r o v ß'iou l o u r ou <srpog ß'tctv ¿7ro(resra/jtevog.
Laus vitæ
foliiariæ.
J . Cor. XIV.
zH.Sibiautem
& Deo loqua-
tur.
V I I . Nihil' enim mihi tamoptandum cui- D f O vá 'ev yetp iJ 'ó x e i ¡u o ilo io ü ro v oîov/xvaetvquam
effe videbatur, quàm ut occluiis fèn-
fibus, atque extra carnem mundûmque po-
fitus , & in feipfum collefhis, n e c , nifi
quantum neceflitas ex ig it, quicquam hu-
manarum rerum attingens , atque fecum
ipfe, & cum Deo colloquens, iùperiorem
iis rebus, quæ in aipeâum cadunt, vitam
a g a t, divináfque fpecies puras femper, nec
terrenis ullis & errantibus formis admixtas,
in feipfo circunferat, Deique ac rerum dira
l a g c ti& titT eig y e % a erctpxô'ç x e t ) x o ex fjto v k
fjt ev o v 3 e t g e e t v r o v e r v g p e tQ e v r c t , f t t iS ' e v o ç r a v
e t v & p a T r /v a v <nrpocrct7r J o f t e v o v 3 o n f t i ì T r a c c e
e i v á í x t i 3 e o tu rqH T ¡ rp o c rÁ e t\ ó v v r c t x c t i r a ®g¿> ,
Çtiv v a r e p r e t o p a je t e v e t , x c t i 7c tg & e l a g e / x Q c t a e ig
e i e ) x c tS - a p c t g c v ¿ e t v r q f (p ep etv d f x i y e ì g r a v x c t r a
y c t p e t x r i p a v x e t ) T T À e tv a ju é v a v , o i r r a g e c o T r J p o v
¿ x t iX Í J ' e o r o v © íoü x e t ) r a v S e i a v 3 x e t ) o v x c t i I
meum. non pertinerent, dolorem meum Irono animo confolati
funt. Oneris v id elice t magnitudinem . v ir optimus ac
fumma humilitate praditus extimeicebat ; a t illi ut
ambitionis morbo laboranti medicinam adhibebant.
( a ) Oa-ao-Sr. Scripti C o d ic c s v u lg o .¡n r ii div ilìra. —
( i ) tXixSs n . Ita Reg. cum qu in qu eC o lb .
. ( c ) Siartp. Coisl. I . 'oTCìp. fic C o lb . Ì . Jef.ocarcp.
( ¿ ) Auùa^ia^iS-tif. Coisl. C o lb . 3.
( e ) A/Si. C od ic e s nonulli fic acuunt,
( / ) Epav. Sic legendum e x aliis Gre go rii verbis
forfan quis inferat. Mo x namque, quali reperita v o c e ,
qua ufus fu e ra t, numero proximè fequenti ait : i ln t
vpùnrltrtf rèi tfan. Verumtamen omnes manu exarati
c o d ic e s , lì pauciffimos excipias , pro ipoe ha b ent,
iXtos- Ipfe Billius a gn o fe it, qui in margine ed. Balli,
fcriplit : ìiAi as in antiquis ; & infra 'ixtos r i *<*a5 r is «<n-
%l*s. Si roges quo fenfu Gregorius dixerit Ìxas ? Eo
fc i lic e t , quem Balìlius exponit : ring ixtat j ipeuori ,
<P>If! , o/s KetXi, rie icv%>tte àrct%ape/v tfctXt»». Id eft , CU)Upr>
nam mifericordia ? Mei ip fiu s in qu it, quanto bono, quiete,
cariturus ejfemattendens. Sic Balilius , qui non fecusa c
Ruffin us, ri* à>ct%apt;o-ii, d bono quietis., leu, à monaftica
v i t a , recelTum, impedimentum videtur interpretati.
Eamdem voc is ììaio* interpretationem fuppeditat Gregorius
Nyffenus epifeopus orat. 5 . de beatit. ’ixtóe ir/»
mirane rie ¿tyairijriicie f intinte'rèi xara rii» Xuirì)t irata
njptpttfityuiitr. Mijèricordia ejt intentio J> ycàementia affec-
cioais diligendi, cum affeólu trifiirùé commixta. Talis prof
e t o erat tum aficétus T h e o lo g i erga folitudinem , à
qua abftrahi fe per v im atque a v e lli miferabiliter do-
lebat. Porro mijericordìam in fe ipfum quifque facere potei!
, ut Auguluni Lib. X. de Civ. cap. 6. verbis utar,
quod fan&us doélor his fcripturs verbis confirmat :
miferere animee tuet placens Deo. Eccl. x x x . 24.
(g ) rée xlyue. Litteras intellige fteculares , & elo-
quentiam, u t in orat. v i i . al. x . num. 16. & zo. item
orat. xL iii. al. x x .
(A ) ZcansSaxóra». Dèeft in feptem Regg. & quinq.
C o lb . item in Orat. 1.
( i ) 1tal n . Ita Reg. r. Jef. 8cPalT. ed. ¡tal rot.
( k ) Poft ytilftivo», habent editi, quam voculam
delevimus autoritate fe x eodd. Regg.
( I ) K«w 0». Ita omnes Regii. O r. 1 . Jef. C olb.fep tém.
Billius in ora Herv. fcriplit ’¿»ra, quod fecuti funt
Parilienfest
O R A T I O s
¿ i i yivo/tevov , <par) /srpoerXctjttGctvövret <pag , ß_
xet) dftctvporepa rpctvorepov 3 tiePtj r o r o v fjteA -
a Aovrog ctijavog etyctd-ov a r etig eXyriai xctp7rov-
juevov 3 xcti <rv[X(C$E*.7roXiiv A . iy e Ä o ig , e n J<srgp
jj ytjg o v r e tb xetretÄiTTOvret rtjv y t jv , xet) v/sro r o v
c yrvivfjtctrog ctva 7i&e/xevovfe’i n g v/uav l o u r a iq f
t p a n xetro%og, oiS'ev 0 X e y a , xcti r o f r o r e
Trct&et cu iy v a a e r e t i • Jovg yct(> TroXXovgovJ^ av
Tre'icet/jtti A e y a v Haag , oaoig xcti cv y e X a n
e d r o ^ <srpa.yfA.et £ o x e l x c txa g S fa r e S e la iv * e g/rg
ursro rüg iS'tag a v r a v dvoiag •' e ir e v/sro r a v B
f dvatyav r o v e7r a fy eX [x a ro g • 0$ * /srpety/tan
x a Ä a xa xov /sreptred-e'ixaaiv ovo/xa , rii <p;Ao-
aofpict rtiv xevoSoejictv, avvepyov AaCovreg ro v
q&övov xcti n jv r a v aroKAav xax'icvt 'sr& g r o
g ^g/pov ovaav eroifxorepa v ' %'lv ev y e n Tratvrag
a v ro ig a /x c tpra vu rai, ri r o xa xo v cvepyov/xevov ,
Ü r o x a A o v a T r ig o v f x e v o v .
V. T I ç o ç ä l o v r o ig , r s rp d y / x a eTrct& o v * 1
v x X a A t t a a y a p •z&çyg v fx a g y ra v r o ¿ 7 io p p t i r o v •
h o v x b o J S e i r e a y p o ix o v e i r e iX ev& ep oV y e 7 r a S o v
c/ f o vv ‘ ria%uvd-tiv v/srep r a v u Ä Ä a v o a o i ju tiS ev
i r a v T T oÁ X a v o v r e g ß e X r / « ç , 1 f x i y a /xev ovv «
x c t i fx ti T roX X eS% íip n g • d v 'i7 r ]o ig % ep a )v x o S t ¡
A e y e r a i j x a t a /xv ip ro ig Jp v%aig r o lg e t y ia r c t r o ig
k ia u lo ù g ¿ 7 T íia c ty o v a t • x a ) /srp)v a % io i k y e v e r ra i
1 •s rp o a ie v a i r o lg ¡ep o lg , ju e r a 7r o io ü v r a i r s ß r ija ca
r o g 3 6X tQ o v r a i r e x a i . a & a v r a 1 /step) r t iv e ty ia v
r ^ a 7 r e Ç a v 3 ag/srep o v x ¿ f e r t i g r v i r o v , a A A * ]
a<popfxt\v ß i o v 3 r t iv r u % iv l a v r t i v e iv a i vo/xt^ o v -
r e g • o v S e X e ir o v p y ia v v / s r e v d v v o v , a A A * a ^ v
ave%eretç-ov • x a ) e ia ) o% e S ó v n TrXetoug x a r
,m etpiQ/xòv 3 ti ¿TTÓaav a p ^ o v a i • 111 S e ÍÁ a io i r í ¡g
( et) Tate tXirm.De eftin fexCo Ib.8cfept. R e gg .O r. 1.
^raXT »ra. N o n pauci habent *«r«Ae,Vo,r«.
. E‘ ufia' ' m quuvejlrùm&cc. ita Aug. traéh 26.
m Joan. c. 6. n. 4. Daamantem. . . O fentit quod dico, & c .
( d ) n payft# Suui. Sic Reg. C o lb .O r . i . Jef. ed.
Vero icpuypui eì taf àox.ct,
^ T-Si iSÌu^r EUa,s :J!ve Perf e > oi fioliikatem
M rn O dementiam five ab aliis depravati &• deceptì.
Malorum enim magijlrorum malcefunt difciplince.
( / ) npóypean x«as. Elias : honejlce r e i. ho c eft mo-
nalucaj v i t a ac feceffui a mundo.
• (.g) f* V‘ T‘ vavrueaÙTole¿ftapraiiiTeii. B illiu s : Quo fit
esc. Gab.ztiz ut & c . Melìus Elias. Ho c porri) eò faciunt
qui ejufmodi profeffione indigni fu n t , ut ex his duo*
our peccatis alterutrum omninò admittant. Jam fi roges
qui fint quos peccare afferit Gregorius ? v e l ipfa mul-
titudo im prob a; v el in vidi 8c irrifores, quod pra fe
ferre videtur textus; v e l indigni profeffione fuà Monachi
, ut E lia placet ; demum ipfi faculares cum Til-
Iemonrio poffunt in telligi. Quid v erò peccant? N i -
mirum vulgus 8c in vidi irrifores à v ita monaftica deterrent
, & fefe aliofque mundo addicunt, au tfe c ef-
honis bono fidem detrahunt. Deinde pravi monachi,
li illos intelligas , h o c multi p e rp e tra« , ut impunè
Ubi licere putent mundo ac rebus humanis adharere,
atque etiam adhareant & c . Haud abfimilis loquendi
modus o ccu rn t in admonitione Agapeti ad Jujlinianum
mperatorem, num. i z , '¡»»Svei» tanpi» ivrels ¿fe»pra»éleqt
E C 0 N D A.
L Vinarum , purum omnlno fpeculum fit in
diéfque efficiatur, ac lu'cem per lucem ex-
cipiat, clariorem per obfcunorem: jamqué
futuri a v i boriùm ipe percipiat, & cum
Angelis verfetur , ac licet adhuc in terris
f i t , terram deferat, atque a Spiritu furfum
collocetur. S i quis veftrum hoc amore cor-
reptus tenetur, quiddicàm, intelligit, atque
affeQui e i , in quem tum incidi, facilè
ignofeet. Nam apud plerófque ne fidem
quidem fortaffe, hatc dicens, nancifcar,
qui rifili etiam & ludibrio rem earn habere
videntur, malè utique ac perniciosè affèc-
ti : five propri® eorum amenti® tribuendum
f i t , five its aferibendum , qui eo vit® genere
, quod' profitentur , in ig n i funt : qui
rei bon® ac pr®clar® malum nomen im-
pofuerunt, philofophi® nimirum cenodo-
xiam, hoc eft inanem gloriam, opitulatrice
affumptà invidia,vulgique improbitate,ièm-
per in pejus procliviore; ut de duobus pec-
catis in alterutrum omnino incidant , ut
vel malum perpetrent , vel bono fidem
abrogent.
V i l i . A d h®c, totum enim animi ar- Tertìa fuga:
canum apud vos efferam, mihi res accidit, ““A ' Qu0<i
ruftico, an ingenuo viro dignahaud feio ,
fed accidit tamen. Aliorum me puduit, dendx.
qui cùm plerifque nihilo meliores f in t ,
atque utinam non etiam multò pejores, il- indignus ad
lo tis , ut dici fo le t, manibus, prophanifque Sacerdodum
animis in fanófiflìma myfteria fefe inferunt, inSreirus-
ac priufquam digni fint, qui ad res facras accedami
, facrarium ipfum ambiunt, & cir-
cum facrofan£lam menfam fefe invicem pre-
munt ac.protrudunt, tanquam non virtutis
^ exemplum, fed vi&ùs parandi occafionem
&iubfidium hunc ordinem effe judicantes,
ac non munus referendis rationibus ob-
noxium , fed imperium ab ofnni cenfiira
immune. Qui etiam eos quibus praffunt, Muldtudo
numero jam ferè iuperant ; ob pietatem uti- Sacerdotum.
que miferi, ob lplendorem infelices. Itaque
il TO KttKot Ìiretlfifttvty , » TO kaXo» vfipiQpotio». Qupd Inter-
pres fic reddit : ut de duobus alterum ab ipjìs cómmìtta-
tur, vel pravorum laus, vel contumeliojùs bonorum con>-
temtus.
(.h) Oid''. Reg. r . & Jef. in ed. o7S*.
( 1 ) Mtya pit» h . Immòfatis fuperque fuerit.
( k ) r ivlS-df, deeft in fe x Regg. 8c quinque Colb.’
(? ) M.iTttirowTtq t S fióftatoe. Sacrarium ambiunt. Prte-
clarè Combefifius ad htec verba fcribit : D e preslyteris
aCyMzt. ( Gregorius ) , quos jam plures dicit quàm Jìnt
fubditi. Nec benè in Billio ubique margini adferiptum de
epifeopis , a c j i unos hlc tangat Gregorius, non ipfos fnn-
plices facerdotes, quorum ipforum £p%ìi & irpotSpla tum
maximè càm non ordinabanturfine titulo, ac .quam reverent
, plebe* .
(m ) AclXaioiTÌs tirefltlcts,i&ì atXioi tSV Xa/mpoTirros. L o -
cus 1S à nullo nobis v id e tu r , ne quidem à noviffimo
intèrprete gallico , intelle&us aut explicàtus. Non.
male primis curis Billius v e r r if fe , fi nota mentem'
luarn aperuiffet, v id er i poffit : Pietate miferì, dignitatis
fplendore infelices.- Sed minìis r e f t è , pofterioribus cù-
ris r ed d id it, ob pietatem miferi. La tinè certè non He-
braizat Billius , u t pietatis defeétum , qui hujus loci
fenfus e ft, his verbis exprimat; quomodo in Pf. CVIII.
v . 24. Caro mea immutata eft propter oleum, id e f t , propter
inopiam olà. D . de Barcos Sancigiranus abbas. Miferi
ob ipfam pietatis Jpeciem, quam habent, qud fe ipfos dèci-'
piunt 3 & ad tantum munus afpirar'e audent; ts infeliciores'