■Flato.
Deus cunc-
tarum lerum
artifex.
Dei naturam
& eiTentiam
nemo norie»
I . Cor. x u i .
dem gradum fixit. Neque enifn rationis
erat, iis , quae, quantùm ad fenfiim , pari
nobifcum conditione iim t , principatum
dare. Quin potiùs eorum ope atque adju-
mento nos ad id , quod his fuperius e ft ,
cujufque beneficio hxc fu n t, ducit. Quid
enìm tandem illud eft, quod coeleftia & ter-
reftria , quoque, v e l per aérem, v e l per
aquam feruntur , v e l potiùs e a , qua; his
priora funt, coelum, terram, aerem, aquam
certo ordine collocavit ? Quis haec möfcuit
ac fejunxit ? Quae mutua horum focietas
natureque cognatio & confpiratio ? Hoc
enim di£tum , licèt hominis à religione
noftra alieni, mihi magnoperè probatur :
Quis motum his attulit 3 ac perpetuo mini-
me'que impedito curfu ea moderatur ? Àn non
eorum artifex, & qui rebus omnibus ratio-
nem eamindidit, qua Univerfum fe rtur&
gubernatur ? Quis porrò horum artifex f An
non is , qui hasc procreavit, atque in rerum
naturam produxit ? Neque enim proculdu-
biò cafui fortunaeque haec vis & facultas
adferibenda eft. Ut enim hoc demus, cafu
omnia extitiife , cui tandem eorum confti-
tutio ac difpofitio tribuenda erit ? Atque ut
hoc quoque ipiìim, fi ita lub et, cafui con-
cedamus, cujufiiam, quaefo, fuerit, ha;c,
juxta eas rationes, quibus primùm creata
fu n t, tueri atque confervare ? Alteriuihe
cujuipiam, an casus ? Alterius profetò,non
casus. H o c autem quid tandem aliud effe
queat, quàm Deus ? Sic rado, qua: ex Deo
e ft, & cun£tis infita, & prima in pe&ori-
bus noftris condita lex,- cunófifque morta-
libus innexa, nos ab iis rebus , qua; oculis
cernuntur, ad Deum fubvexit. A c proindè
hoc pa£to rursùs exordiamur.
X V I I . Quid tandem Deus natura fua
& effendi f i t , nec hominum quifquam un-
quam invenit , nec invenire poteft. An
vero aliquandò fit inventurus , quaerat hoc
qui v o le t , ac. perferutetur. Mea quidem
fentenda, tum demùm hoc inv eniet, cùm
deiforme hoc àtque divinum, id e f t , mens
noftra, & ratio cum natura cognata conjun-
£ta fuerit,& imago'ad exemplar illud fiium,
cujus nunc defiaerio tangitur, aieenderit.
Atque illud mihi effe videtur, quod prima-
rium philofophiae caput e f t , nempè nos
aliquandò tantum cognituros3 quantüm cogniti
fumus. A t in hac mortali vita quidquid
ad nos ufque pertingit, aliud nihil eft ,
quàm exiguus quidam rivulus , ac velut
( f ) »»* Sw g g g g Quantum a i fenfum. Sch ol. i
tov »5». Non quantùm ad mentem.
(& ) à i 5. Cujus. S ch o l. tS @tS, De i.
( c ) oùp«»a rt. Deeft « in duobus Regg. 8c O r . i .
r i T‘i * ,Du(° Regg. addunt h.
T,7 Schol. tu nxuraice, Platonem. Q u od
v enfimihus quidem diftum videtur de ifto Philofopho,
quam de Oppiano , ut v u lt Billius in notis.
U ) ^ ro ravrx. . » w '¿»¿Aut«. H s c in C ois l. ?. ad
inarg. adfenbuntur Fiatoni. <
I (g) & c . Ree. C yp r. habet : w isr'« TÀ»
teMxrtt <po$cty xj ukuXvtì* ayuyt*.
Iu o t ç a ìLCLTtt r t j v d i c & y c i v . x a ) SJ& t c v - a
toùv a y e i n t & g t o v n r e p r a v r a y ^
b iff 00 T 0V T 0 IÇ TO ih c L l TTepiiGTlV. r 't b
y a ç to Ta% a v r e t c o v ^ s tv t e t ts x c à Ta, c
¿ T n y a a . , o a e t t e e f f d i p o ç , Jta; b a a x a &
uS'a.TOç , ywaAÀov «f« Ta tovtcov
ov(>clvqv , xa) y t l v , xa) àgça 3 xa) (^ v a iv
v S ' a .T o ç ; tÎç T a u T c e , xal v j
^ r i ç x o i v a v i a r o v r c o v 'z&çpç aAA«Aas %ài d
c o m m e t , x c t ) a ojU 7TV o ia, ; tT r a t v e o y a ç e Toy6
' e ìp t i x ó r e t , x a v «AAÔto/oç ii. ^ r i to r a v r a f
xsxiViixôç , S ty t} a y o v r t i v c tÀ t ix r o v <^)oçay g
Uffj d x a A v r o v ; a p o v% o Tê^viTijç tovtcov ,
j ( o i T r a c i Ao y o v ¿y-S'g/ç, xa-9- o v t o 7rav
Cp e p e r a i r e x a ) J ' i e p a y e r a i ; r i ç efg ó
r e y y i r t i ç r o u r a v ; ap’ 0 0% b 0 7 r e 7 r om à > ç k
r a v r a , xa) 1 g/ç to e î v a i fG r a ç a y a y a t v ; où i
y d ( i effl t t S a jù r o fJta r c fi S 'o reo v r o a a u r tiv
¿ '¿ v au tv. e a r a y d(> to y e v é a S ~ a i too aù~
r o / a a r o v , r i v o ç to ta ça i ; xa) r o v r o }
! g i «fox e l , S'a/xev , r iv o ç r o rtipticrai y. a)
Q v \ a % a i xa-9-5 ouç G tçp r o v vGrearti A oyovç ;
é r é ç o u r i v o ç , y r o S à v ro /a a ro v ; ereçov
efj/Aacf« r o a vro/a arov. r o v r o ¿ e r i
Trore aA A o TrXyv © g oç ; ovreoç 0 cm ©goif
A o y o ç x a ) Tract c v fxQ v r o ç 3 x a ) ‘s r ç p r o ç k cv Ie
yfxlv vofxoc x a ) T ra c t cvvyfxfxevoç, ecr) ©goy
ytû a ç d v y yay ev cm r d v ôpajuevav. x a ) f»
ÏÀ eya /u ev "^^d/uevoi TraÀiv.
)
i Ç . ©eôv y o r i Trore j a e v i e r i r tiv tyvtnv
qaf r t i v o v e ia v , ot»Tg r i ç evpev a v 3’^û)7ra>v
TrcòTTore 3 m o v re fxyv evpy. aAA’ g/ /¿‘-V
evpycei Trore y Ç n r e i e& a r o v r o y x a ) tJj/Aooo-
Q e ic& tû r d v ßovXofxevav. .'cevpncu
efg' y n d ç i f j t o ç A o y o ç -, ¿TreiS'àv r o •S’g oet^eç n
r o v r o x a ) & e 7ov y Agya> efg' r o v y/xen^ov
vovv r e x a i A oyov , 7xS °- oixeiçù ‘Zrgpcfxizy >
yjy tj e ix d v dveX&ri tz&€$ç r o ^ y e r v ir o v ,
o ù v v v e y e t r t i v etyeeiv. x a ) r o v r o e i v a i y.01
efôxg? t ò Travv &iÀoco<povfxevov , eTriyvcoci-
c & a i Trore v t fx d ç , ocov e y v a c f x e & a . ^ ro P
efg' v v v elvai ß o a y e ta r i ç ¿Troppoy, r t a v
( h ) o Sic tres C o lb . Or. t . 8c Par. in Ed,
0 7ri7roiy,y.os.
' ( i ) E<V t« m m . Par. lis to !/».
(h ) e» ift!t. Sic Or. i . In Ed: ì> Ifîii.
( I ) Atyufi». Sic C om b . In Ed. xiyofc».
(m) ollrt pii*. R e g.bm . Or. 1. Baf. i'« ft*.
( n ) iiç tftlt. Du o Regg. 8c O r . 1 . ¿ s i vfp_
( 0 ) olx.ua. Sic Reg* bm. C ois l. 3. 8cc. cum Deo. "
nim h om o , ciim fit ad imaginem De i creatus, y
quodam cognationis jure eft conjun&us. In Ed.
(p-) To ¿% *5* uiM. C o is l. 3 . 8c tres C o lb . T4 1
y y vrai, .Quod autem nunc cognofcimus 8cc. v ,
t o uÇ
r ò e h ¿ p $ a v o v 3 x a ) oTov f x e y à x o v A parvus magn« lucisradius. Quanlobrem fi Modus quo
¿park m ov ttrravyacfxa.-
^ j o.'. i-.» ... riç-eym ©601
quis Deum cognovit, aut, Scripturâ tefte, f atriarcl,æ
cognoviffe dicitur, eatenùs cognoviffe cen- munt.C°Sn°’
fendus eft , quatenùs uberioris fplendoris
particeps f it , quàm qui minus luminis di-
vinitùs accepit. Ita exfuperantia hæc , per-
fe£ta cognitio exiftimata e f t , non ad rei
ipfius veritatem , fed ad aliorum modulum
& facultatem perpenfa.
X V I I I . Quocirca Enos quidem fpem Enos,
habuit fore ut Dominum invocaret : ubi Gen. i v . 16.
Rom. IV. 3.
Gen. x v in . 2.
o n e r e x c à e i
Ü é y v c o x i v a i f x e [ x a p r v p n r a i 3
r o c o v r o v e y v e o 3 o c o v aAAo v fxtì r o ì c o v
c tp t p d ’e v r o g R a v v i v a i Q c o r o e i S ' e c r e ^ o q . x a )
rò v a r t p & a X à o v , r e A e i o v c v o / x i c S y , o v r r j
àA tt& t'ia ■3 T« • efg' r o S t tM c Ìov ¿ 'v v a /x e t
toftyfxerppvfxevov.
a 1 u . A ia r o v r o ULvdt; ¡ x e v ì iÀ T r ic e v z ìt t ix u -
AgI c S ' a i r o v K ti f t i o v iA r r ì q r ò x a r o p S o v / x e v o v
tjvy xa) rovro ov yvdceo)^, aAA* errixAriceon^. B v^ es lper^ duntaxat in eo laudari , eämque
v h \ Wk \ .. ./ iw fr > non co g n it io n is fed invocationis. Enoch Ei’coy oe uerered-ti uev , ovttoù efg &r\Aov , ei ÜgH ° ? n r . H I
p , * 1/ autem, quamvis tranfiatusfuerit3 nóndùm g<?«.v. 24.
©60 J ¿pvciv cire{)iAaGcov , i\ are^iAn^o/xevo'c. tarnen conftat, an Dei naturam comprehenrocf
¿ li Nde 3 xaAov y evapécryctq , too derit , àut compreheniùrus fit. Jam Noe , N o e .
xa) xocfxov oAov e% vS'drav Sfy.ccacac&ai cui orbis univerjì ab aquarum periculo con- Gen.v 1.8.'
B W W M H W W i H fewandiìcura eredita e f t , vel potiùs orbis
i. v / V , , , p . lemma commilìa'¿cexiguo ligho diluvium
b p u f? Qevyovn j y v errixAvciv. Afyuafx fhgientia, hinc folùm laudem confecutus
J[è ¡¿ixaica&y p ev cm Tricreac, 0 ¡xiyaq e f t , quòd Deo gratus & acceptus fuiffet.
JJar^idpyy^ 3 x a ) ■Svg/ &uciav %évyv , xa ) Magnus porro illePatriarcha Abraham, ' e x Abraham.
r ii ©ìoV I ■ H f l de ìmdem, jufiificaim e ft 3 ac novàm 8c g... xv. q
. O 1 • . . . . I ¡M a l „ inauditammaimam, magnzqueillius figut
t o t v , aAA « ,9 - ^ o v ‘ » p H ‘ . C I3m geremem^ ohmlitTat Deumiion ut
w m y n S n , o-i&trS-s); maov umìaSw: Deum eonfpexit,'fed ut hominem aluit ;
lctxcoS ¿'e xAifxa xa fxev v^yAfìv i<pavrdc&ii ac proindè laudatus e ft, quòd, quantùm
r iva. 3 x a ) A y y e À a v avod'ov ,3 xa) c ryAyv P^rcepit, tantum quoque veneratus eft.
,/ d \ . n Nam quid de Jacob dicam. qui licèt Cu- Jacob. aAtiipei txvGTixcag , icatg i v a rov varep */• j r 1 o r i HEn , , , . , ■ \ blmem quandam jcalam 3 & afeendentes An- Gen. xxvm.
C y/xeov a A e i tp e v r a A t S o v v r a ^ y A c o c y 3 c m g e l o s i n f o m n i s c o n f p i c a t u s f i t 3 z c c o ì u m - 1 1 ‘
olxog ©gocf tqttcò tiv) ‘G r& c y y o ^ ia v ¿ ' iS 'a c t v , nam non fine myfterio quodam unxerit,
ttg ri/xyv roS ¿<p&évrog 3 xa) dg àvS'{¡ùuttcù ( fortaisè ut lapidem (alutis noftrse causa
W Ì TÌ5 wot. ìV À undhim fignificaret,,) atque in ejus, quem’
^ p \ v -, ,\ / conlpexerat, honorem, loco cuidam doyjraAy
®eoó <*&g^ avfyooTrov 3 n raya mus Dei cognomentum impofuerìt, ac cum
mg àvSpcùTrivyg '¿gering r s^ )g ©gor avre%- D D eo quali cum homine luftam inierit, quié-
éracitg 3 xa) cvfxCoAa ring craAyg Ìtt) roS cunque tandem illa Dei cum homine lu&a
effe queat. His enim verbis fortafsè nihil
aliud indicatur, quàm humana: virtutis cum
divina comparatio, lu£l$que figna , qua;
creatam naturam viftam effe oftenderent,
in corpore tulerit, ac denique pro pietatis
prasmio nominis commutationem accepérity
pro Jacob nimirùm, magno ilio & eximio
Ifraèlis nomine nuncupatus;hoc tarnen nec
ip fe, nec quifquam eo fublimior, ad hunc
ufque diem in omnibus duodecim tribubus/
]? quarum pater extitit, gloriari magnificéo^e
predicare potuit , fe totaiii Dei natvnmi
animo percepiffe.
X I X . N e c vero Elise, vel fpijttus ve- Elias.
hemens 3 vel ignis 3 vel terra condufiio ut
( ¿ » { ¿ a r o ç ¿p ép ei y r i iv y r la v n r a p a i 'e i x v v v r a
* rtig. y e v v y r y g Q v c e e o g , x a ) d-S-Aov e v a eC e ia g
m v fx e r a G o A y v ring n t & c y y o p i a g A a / xG a v e ii
V -eT o v o fx a c& e lg 3 d v r ) I a x ca € , I c f t a y A ,
r o v r o «fij to' f x e y a x a ) r i f x io v o v o fx a • c a g ivo
A -, o o T g a v r o g 9 o v r e n g v n r ep a v r ò v
& X % i cy fx ep p v c x a v y y c a r o r d v ¿ c o d 'e x a
tyvAcav y d v Y l a r y p yv 3 o r i © g o c f & v c i v 3 y
e 0y.1v oA yv e iy d p y c e v .
1 6» H A /a «fg', o v r e T rv ev /xa ß ia i o v >
otJr e TTVp y o v r e cv a s e ic / u o g 3 d g r y g t c r o d t a g
( ° ) 'B.irntaXurS-M. V o cem hanc in a tìiv a fignifica-
none accepit Billius. A l i i , poft Theodoretum , in
Päiiiya accip iunt, 8c vertunt : Speravit fore ut Domi-
nujinv°caretur.
Savil. 8c Comb. <h«<pvyo'»r«. In a liis ,
c {L y o “‘ °‘K°S Domus Dei. Regg. a . bm. duo 5' . * & O r . i . tïi'cs QiS, facies Dei. Fatetur Billius in
tis fe ¡n priori editione fic vertiffe au£toritate c o -
neque hanc ledtionem improbandam judicat.
ln lecunda ed. prsetulit c um E lia , thus ©is »
Tom, I,
domus D e i t quod Gregorii verba, de lnci nuncupation ,
Jacobi cum Angelo luflam prtecedant. Si leftion em olxos
©e2 prsetuleris, lege Gen. x x vm . i z . 17. & ip . Sin
alteram «<5W ®tS, lege Gen. x x x n . 24. 30. Si aperien-
dum fit quid hac de re fentiamas , aptior nobis v ide tur
leitio facies D e i , quam domus D e it quia hie pras-.
cipue de v ifione De i aifputatur.
(d ) r£»vi,T?f. Reg. C yp r. yturrZs.
( e ) Ex^fvft*. N o n bene Bill, oculij ufurpajfe ; nee
melius L e u v. afpiciendo percepifle , quafi natura di*
vina res eflet oculis 8c ajpeBui fubje&a.
N n n n n n