xl P RÆ F A T I O.
carmine autem de vita fiia : Poftquam , inquit, parentes exceffere'.'vitâ-, SC
ji8.fr fa. ' hòc ego calamitate liberfum relidus , datam equidem Safimenfem ecclefiam nuù
latenus atti f i .. . Paterna y ero .. . exiguo fané tempore , velut hofpes aliena
curam aliquam gejfi., non dijfitebor : idipfum ufque denuntians epijcopis, pofcens
infiar beneficii ex imo corde , ut urbi virum aliquem praficerent epifcopum. Hinc
illud quidem vere affirmons , nondum ullam a me acceptamfuiffe publicà renwi-
tiatione ( Ecclefiam .) . . , Cum autem non perfuaderem , aLium ut praficerent ;
quia hi quidem pra magno mei defiderio retinere volebant, illi vero forte defpi-
ihi. v. «4. Clel,ant i nulli autem cauiàbantur non effe liberum : primum Seleuciam fuga
me contuli , atque ibi in Parthenone celeberrima martyris Thecla non exiguo
tempore commoratus film»
Nec dicas Gregorium fateti ac fcribere, epifcopum Nazianzì fe renun*
Ep. a . ,,f. tiatum : Ego f i certe corpore quidem ita me haberem , ut ecclefia poffem Na~
ftanqena praeffe , cujus ab initio fum Pnefiil renuntiatus , minus autem
Safimorum , ut vob 'is hand recti nonnulli fuadent, non adeò fum &c. Scripfit
quidem Gregorius non femel fe Nazianzi epifcopum renuntiamm , fed de
publica renuntiatione non eft intelligendus» vere, inquit poft obitum patris,
ajfirmabam nondum ullam acceptam a me fuijfe publicà renuntiatione ecclefiam
: fcripfrt iterùm Ep. aliàs ccxxn. eà fe non teneri renuntiatione ,, qua
Nazianzi renuntiatum fefe Ep. aliàs ccxxv. fcribit , eà non ajbin fi, uti
rurfiis carm. de vita iùa, v. y 23»
P oftquam Conftantinopoli in patriam reveriùs eft Gregorius, Nazianzenam
iterùm adminiftrare ecclefiam, anarchià laborantem ab Apollinariftis miferè
laceratam , cleri populique preeibus & lacrymis coaólus eft ; fefe iterùm
adminiitrationi conceffit (fi), jugum fubiit (fi), vinci ac'vincici fe iterùm paflùs
eft, iìt?Ai-, flapmi ep*»,««). Verùm ficut priùs a patre vìèlus, ita tum, non
in plenario concilio renuntiatus ab epifcopis, fed a civibus tantùm amiciique
v coat^U5 > M > cujus folvi labor.es dolebat, èC eorum qui hoc a fé preeibus
v.,¡pi.it P. reverendam, ad breve tempus prafecturam qua.fi hofpes (c) aCcepit,
Isj aC veR f Perefi'lnus' Iterum , non proprias , proprius ut epifcopus, habenas ,
' fed aliénas film mi», fiifcepit; quippe qui eo ipfo loco alterius gregispedum,
Ep. ai.»,. ¿Ua Traina, fcilicet Gonftantinopolitani, lùfcepiffe fe fateatur. Unde ne id
quidem, nifi quandiu valeret, conceffit ; atque iterùm difeeffit quafi liber ,
Ep. ai. »8. recrudefeente paulo poft ægritudine : Conflnclum, inquit, me morbus tenet,
SC ab ecclefia gubernaculis celerihs abduxit.
Quod vero omnem tollit dubitationem, Eulalio tandem renuntiato publicè
& epifeopo Nazianzi canonicè ordinato, Nyflèno præiuli & iis qui canones
Ep. ai. 41. objiciebant, refpondet Gregorius : Quod f i quis eft, qui putet epifeopo vivente
alium. inftitui non debere, is feiat fe ne hòc quidem in parte nobis causa fu-
periorem effe. Apud omnes enim liquidò confiât, me noti Napanff., fed Safi*
morum andflitem propofitum effe ; id eft, ne Nazianzi quidem propofitum ,
nedum publicè ac canonicè renuntiatum effe epifcopum. Expirantis tamen
vit® reliquias, fi per valetudinem licuilfet, ipfi Ecclefi® Nazianzen® confe-
craturum fe Epift. ccxxv profitetur potiùs quàm Safimenfi, cui nunquam ,
inquiunt Bollandenfes, fe credidit obligatum , cui nullo unquam præconii
genere renuntiatus erat : quanquam id molefti® faceifend® grada quidam
invidi per calumniam & contendonem, ut ibidem loquitur, objiciebant.
Innocuum quo ludebat Gregorius cum adverlàrios, tum amicos,artificium
quis non miretur l Cùm ad Nazianzenam Ecclefiam tacita faltem objeilabatur
renundatio ; Safimenfem protinus defignarionem regerebat, ut Epift. c x l i i ,
(a) EmSïfu/ti. Ep. al. i l i .
(i>) Av%iv Carm. 7. 7. 80, s= ( c ) ng fW * Epift. al. 41.
eique
P R Æ F A T I O. x lj
eidüe ecclefiæ, à qua, vel impletâ vel aboliti fede , nihil penitus timebat,
plus illigatus quàm Nazianzo videri. volebat. Cùm autem ad Safima , ut
Epift- ccxxvy revocabatur, aut magis:contemtùs causa relegabatur; Nazianzenam
illieo renundatipfiem objicieb«,,- quâ fe teneri nihilominus non timeret.
Genuinum bunc effe Rpiftolarum fenfum, præter graviflìma qu® jam attu-
iimus momenta, probant eædem Epiftolæ xi.xi, l x v , l x x x i i i , cçxxv, in
quibus omnibus eps falsè ridétiqui, Ut ecclefiæ probarent alterutrj .yerè
addiébim , fruftra canpries opponebant. i .
Ad cumulum accedat jam palmaris locus, qui Safimenfem NazianZenümqüe
fimul epifeopatum G r e g o r i i . vel unus poflit ad fabulas amandare. Locum
ìllum exhiber carmen i. editum aTollio, v-P3- Ceterum pofteaquam àccef-
fiffem Conftantinopolim, reliclâ Cappadoçiâ , qua fidei propugnaculum effe
plerifquevidetur.'nequaquam deferto populo, eut aliquâ neceffitudme obltgatus
effem : i Mrfit xAt., r ii mUum (fin nam ilia funt hoflium meorum fig-
mertta, falfique fermones, invidia velamenta quadam ingeniöse excogitata.
A t , inquies, Gregorius fefatetut propriam habuiffe ecclefiam, aliam a
Çonftantinopoiitana, his. verbis : In gratiam porro cum ventate redeant, qui nos Oat.
alienam uxorem expedviffe aiunt, cum ne propriatn quidem habere voluenmus. °“°cî
Quæ Thomafftnus ad Safima trahit , quamvis Nazianzum perinde fpectare Map.,«,
poffmt. Sed Bafilius fcholiaftes h®c verba , alienam^ uxorem amobis expedtam^ s'.
Cjje9 île interpretatur : ilyoi é àuro tSto 3 àç <yvx.o<pavTtnrcivTav ohreov t£v èvctvTÎw n ¿'ta,
T tjv g J tJ tA w aW ]£.C0VÇ'a,vTiVii7rôteû>ç ix ,À t i7r le o v l l lO C e f t l i d i p J l l J T l p 6 F in iT ï llC O rW T L CÜr
lumniam objecium fuiße putandum eft9 veL finie de Ecclefia Confiantinopolitand
accipiendum. De ecclefia itaque dióta hæc etiam intelligantur; ecclefiæ tamen
alteri mancipatum unquam Gregorium inde non magis ièquitur,quam eundem
uxorem aliquando duxiife. quam reliquerit pofteà , ex interpretatione priori
fequatur. Sequitur tantum uxore ac ecclefiæ curâliberam folutamque vitam
& matrimonio antepofuiile & epiieopatui, priufquam ad Conftantinopolitanam
fedem eveheretur. Sunt veriùs nonnulli carminis 1. qui cum hoc loco quan-
dam habent affinitatem : A a a ’ 0Ôk i f c v y a ç T}? ß ta , y o w , a aT r e i'sa a^c tj Ttiv ^ I07.j,
atyia/Aov '¡ ¿ p v & t v , oç «JV Ttiv sv&sajuov vm y K a c r f ie v o ç ; quos verius Cardonus , apud
Bollandum , paraphrafticè SC folutâ oratione feliciùs fie reddit, quam Billius
ftriôbâ i Sed non. us ego .fibm monbus 3 ut violentitz ulh finale cedendum IX Mai»
exifiiitiem, aut occupandam cathedram, non rite SC ficut oportet collatam } p* 43P*
qui nulla ratione pufifius fium in ea me collocari 3 quam jure oequififiimo obtinere
poteram.
Legitìmam enìm illam, ut ita loquar, inthronfiationem, Iv^g/xov '¡¿pvatv, non
faólam, ied oblatàm; nontraditam, ut Billius reddit, fed tradendam uxorem
Gregorius-, fi fas eft dicere, dereliquit. Nec incerta res : illam probant
verius carminis de vita iua 541 êC fieq. Et certè nemini dubium eiïe poteft *
quin univerfi, non tantùm provinciæ fed orbis totius , quàm late patet,
præiules ad evehendum Gregorium ad epiieopatum, ièu Safimenièm , feu
Nazianzenum libenter conipiraiïent , fi ipfe Gonienfiiïet. Nec enim, inquit Ep. âi. 4»ï
de fe ipfo, adeò epificopis contemtui fiumus 3 ut alium manente me renuntiarent :
eo fenm ne propriam quidem uxorem , iedem-ve legitimam, habere voluiiîe
credendus eft. Leviora funt quæ objiciuntur , quod Gregorius fiuos ,ap-
pellat Nazianzenos : fiui profeéto erant, patria, habitatione , affeùtu, cura
acfollicitudine eorum, quam pluries fiifcepit, five dum pater iènio confeôlus
iuperftes eilet,five poll mortem ipfius,five poll abdicatam fedem Conilantino-
politanam, fed nunquam ut proprius eorum epifcopus. Sat de ^Safimenfi & Nà-<
zianzeno epifcopatibus diétum, atque etiam plura forian quam neceife erat.
Amotis Safimenfi 3c Nazianzeno epifcopatibus, quos nunquam a Gregorio
Tom. i. ^