Nei
'quìdem co g itazione,
Deuni
cömprehen-
Pf. CXVili.
131.
T. Cor. 11 .
Deus cor
pus non eli.
tionis pehicillo uteunque defcripfmras. A ¡V) vooòt iy lm o , TÌg i ¿yrihi^g ; Ti5,
Quòd fi quis unquam cogitatione Deum otircog ùg toyttTov Qxp'ia-g afrero ; r'ig
q u o q u o m o d o c o m p r e h e n d i t , q u o n a m , o b - roaoJn u y a S,a-¡unog wo-ri ; T ¡5
fecr? ,_argyment0 • Pp'prnu^ unamm eo fapientise pervemt ? Ecquis unquam ttaain> W H H „ i cH S^vov Ug / ¡ I H ■^ ■
tam gratiam divinitùs confecutus eft ?Ec- tlXzutre Ilviupa, Iva r t fr a jravra epeweovrt
quis os mentis ita aperuit > ac Spiritimi at- Xa) ytvdazovn 3 za) rà fiad-tt roS ©sotf 3
tra x it y ut Spiritus > omnia perferutantis 3 Tivtupan 3 ®tòv zaraXaCn , za) pnziTi
atque edam D e i pfojunda cognofcentisopQ T0J> S i tirai3 rò Ì<rxetrov òpezròv
atque adjumento,Dei naturam comprehen- % ; m g HHj
derit, nec jam ulteriùs progredì neceffe h™ ^ 3 **> ^
habeat, utpotè qui extremum illud appeten- TroXirùa too v‘4 ìiAo<j **1 Sfavata. ;
dum jam habeat, ad quod omnis fublimium -g
virorum, & vita & cogitatio contendit ? , c ,N
V I I . Quid enim tandem Deum effe £ T/ ya? rrore u<sroA«4 »i ro &eiov ,
ceniebis, fi argumentis a ratione petitis
fidem omninò habes ? Aut quò tandem te
fubvehet hicc difputatio, fi accuratiùs exa-
minetur ! T e , inquam , appello , quiPhi-
lofophise ac Theo lo gix principatum tibi
vindicas, atque in immenfum gloriaris.
An corpus eum effe dices ? Quonam ergo
modo immenius , infinitus , figura expers
e ft, ac denique ejufmodi, ut nec tan g i,
nec oculis cerni queat ? An ha:c^ quoque
î in r tp a oA a i ç r a i ç A o y i z c û ç t t k t t îv u ç a
b i ( p i S o i ç ’3 n n r ç s ç r 'i erg 0 A o ^ o ç ¿ v u% y b
c ßaaavi^opivoq 3 a> QiXotrotyaiTari ou 5 za) c
® e o X o y i z d r a r e 3 z d ï z a v ^ c a / z iv i u ç T a
dpiTpa. 7T0T6Ç0V (TCtipO. j zd) 7T(àÇ TO U7TÎI-
pov 3 z a ) d o o io r o v 3 Jta) u<7%ii[zaTKrTov 3 za)
âva<peç 3 z a ) à ó o a r o v ; « z a ) r a v T a Q a -
fx a r a i%oi y a p auTti Q
in corpora caduntf^O licentiam ’.N o n enim C Qua/ç Qeafzdrm. ri <ra/za p h 3 ov%) ra u ra
N o n clrcum-
fcribitur.
Quomodò
Deus omnia
penetrar &
im plet.
Jcr. x x n i . 14.
Sap. I. 7 .
,h«ec corporum natura eft. An corpus qui-
dem effe ftatues ^ immenfum vero , atque
infinitum, caeteraque hujus generis effe ne-
gabis ? O craffitiem ! ut nulla re Deus nobis
praftet. Quid enim afferri poteft, cur
colatur atque adoretur , fi circumicriptus
eft ì A ut quid caufe effe dicemus, quin ex
elementis conflatus fit , atque in eadem de-
nuò redigatur, aut etiam prorsùs intereat ?
Compofitio quippè pugnae initium eft ,
pugna autem diifidii, diffidium folutionis :
folutio porrò nullo modo in Deum ac pri- j ) ^ s^araaig
mam illam naturam cadit. Quocirca nullum
diffidium admittendum e ft, ne folutio con-
fequatur : nec pugna, ne diffidium oriatur :
nec compofitio, ne pugna exiftat. A c pro-
indè ne corpus quidem e ft, ne alioqui com-
pofitum quidem eum neceffe fit. Sic ab ex tremis
ad prima recurrens Oratio infiftit.
V I I I . Jam vero quomodò illud tueri
poterimus, quod ait Scriptum, Deum omnia
pervadere atque implere, juxta illud :
Nonne ccelum & terroni ego impleo 3 dicit
Dominus ? E t , Spiritùs Domini replevit or-
S i ; d> r «ç 7r a y y r t iT o ç * 'iva [xi\S ìv ttà ìo v
rtfxcùv Ì x * t o 3 -û o v . e 7 r a ç y à ( > c r tfs r ìo v , e
ù a r i ç i y o a & f l o v 3 t i 7r a > ç ¿ p i u i j i T a i t o ’ c a
C T O /x ^ e o v a u y z i l c r d - a i 3 z a ) i i ç a v T a T raX iv
d v a X v i < r S a i 3 ri z a ) oXeo ç X v iG & a i , O’vvS'to iç
yd^ 3 "¿^X^ V-b-MS ’ ^ » Sjg.<TTUcriû)ç •
« S i 3 À u a iC à ç • Av a i ç cTg a X X o T ç i o v 7 fa vT ì\
©gocf, z a ) T t iç <aT&ÔTtiç t y v a iC ù ç . 0 0 z ovv
S j ^ a T a e r i ç , 'Iv a p i i Av a i ç • o v S t p a y j n , /v a
• o v S ì o v v & i< r i ç 3 i v a p it
p d x n ‘ $ 0 T o v T o o v S ì ■ ( r a p a 3 !i v a p n
a u v S i c r t ç . c a T a v T tX iV T a ' i a v ì t t ) T a nx r^ sp ra
0 X o y o ç a v i a v 3 o v T a ç ci < r T a r a i .
V. TLaç cfg za ) QaStto iT ai t o S 0 7ravrav
Sitizeiv 3 za ) TrÀyçovv T a TrdvTa ® ìo v ,
za T a t o ’ ovx) tov ov^avov za i Ttiv ytiv tyut
7rX noa , x iy e i Ktiç/oç » T im p a
hem terrarum ; fi Deus partim circumfcri- E K v£iov 7ri7rXr\pazi Ttiv oizovpivyv , d r°
b a t, partim circumfcribatur ? Aut enim per
p i V
vacuam Univerfitatem graffabitur, & res
omnes nobis peribunt, ut fic Deus contumelia
afficiatur, nimirùm & qui corpus fit,
& iis , qua procreavit careat : aut corpus in
corporibus e r it , id quod fieri non poteft :
aut implicabitur, &opp onetur, quemad-
modùm e a , quit liquiditaté pradita funt ,
( a ) oxcttç. Goisl. ?. 8c Or. i . ix a s> omninò.
( i ) E tpoiiis. C o is l. 1 • of fiats.
( C) Bae-attfyfiHOs. C o isl. z . ßtaCfifia ts.
( d ) SI T$S i%grias . . . . â r Ss ir*%vr ijroy. Sic Coisl.
Dceil a in £d^
<srepiypd(poi 3 t o J [ i ^re^/y^d^po/To;
« yd p $ 0 ziVoS x * >Pti<rel TC^ t t^ t o ç >
za ) T a ird v T a o/^wcrgTa; rtpìv 3 'iv u fy rd n
©goç 3 no ) (ra p a yiv o p ivo ç 3 z a ) ovz ^XaV
ocra 7Ti7ro'ir\Ziv • ri <rap.a cv trapao’iv t< rra i,
o<srep dSvvarov ’ « 7rXazn<riTai zat avti-
( e ) n S f y ùp n ifi il 8cc. Quomodò ,eum .colaT l-* ß . circumfcrii/i poteft ? A u t quomodò ¿concedere detre
mus , eum ex elementis conflatum ejfe , atque in e
àenuò redigendum, denique prorsùs interiturum.
(/) ntfiytiptt. Reg. a. ,
rsrapaTi&tl&tT&i >
Grd,peiTiSn(TiTai 3 a atras-ip oca Tav vyçav A ^n^er miicentur ; atque alia fecabit, & ab
fx'iyvuTai *• za) ptv Tipvet 3 v <aro S ì ro S
aliis rursùs fecabitur, quod ipfis etiam Epi-
t o rpt\SÌ<riTat 3 0 za) Tav Ewizovpeiav drópav
curi atomis ablurdius & anilius eft ; ficque no-
bis collabetur, nec corpus , nec folidi quid-
b ¿Torrdripóv t ì za) ■ yçaaSitrTiçov' za) oùra
quam habebit hiEC difputatio , qua corpus
àtomo u t ai rtplv 3 za) oapa ovx *%u3 ovSì
Deo tribuere conamur. Quòd fi eum corpus
c T’iva c o «argçl toS QâpaToç 7nprsrìov xéyoç. it
Sì aiiXov (fyrtoopiv 3 11 piv to 3
i d ¿ç Tiotv iSoçi 3 za) Ttiv zvzXa <po(>av
Qiçôpivov -, toja pìv avXov t i za) ttìprofiov
capa 3 ù ßovXovTai Si 3 za) doapaTov,
materia: expers effe contenderint, fi
quidem quintum illud, ut nonnulli cenfue-
runt, & in orbem volubile f Sit fané corpus
quoddam quintum, & à materia femotum,
atque etiam, fi ipfis ita collibuerit, incor-
poreum ; quandoquidem ita fermone com-
H ü l l a ärinfm M I B B Paratj iunt v u tPr0 arbitrio: in oranem par-
' . * tPm rplAtrPrfpnt or» mildmo offiniron. • mlill
iteti dvaorXaoiv ’ o v S ìv yao vuv «argçl t o u t o u
e e Sio'ioopat. z a r a r ) J[e Tav ztvoupivav
errai za t tyipopivav j ' )va pn X iy a th v
vCpiv j ù Ta. avTa Tcffç 7ri7roinpiVOiç 0
7ri7rotttzoeç zivn$rtoiTar3 za ) t o I ç (fyiçopivoiç
f ó ¿pépav a i i y i za) t o u t o Sdoouoi ; ^ t 'i Sa)
r i roüro 7raXiv zivoüv, t 'i S i t o rrav ztvoüv ;
I tdzuvo-T'r, za) t'i rraXiv cmuvo ; z a ) touto
eiç arrupov. 7raç S o l oùz ¿v Toira rra v ra ç ,
tem fefeverfent, ac quidvis effingant; nihil
enim hac de re in prafentia cum illis alter-
cabor. C^terüm quo tandem in genere erit Deus,
earum rerum, qua: motu cientur & agitan- rum creati
tur , ut interim taceam, quam gravis fit movetur.n<
contumeliiE, afferere, Creatorem eodem,
quo res ab eo creatas, motu incitari, atque
eum, cujus vi ac numine res condira vol-
vuntur, fi tarnen hoc etiam daturi funt,
eodem modo cum iis volvi ac circumferri ?
Quasro etiam, quidnam fit quod Univerfum
^ -, / , ' . \. ^ / \ \ hi iuovc mxiiouvvcedaLt 5? Qwuuiiudinicatmin vveerröo tqiuuoudu vviiccimffiimm
„y s ; « ..f r . «AAo r . ro G Ulud moveat , ac rursùmà quo illud momprs
iov tynoouoiv 3 i i p ìv d y y iX iz o v
I 6 iro&iV oTi S A y y iX o i Cd p a r a 3 za ) Ttva
! I* t aura ; z a ) rròoov vnrìp A y y iX o v un
I ©îoç , où XiiToupyoç A y y iX o ç 3 g/ S i v&np
rouira 3 rraX iv l i o n x Q a p a r a v io p o ç
I âXoyarroç j zcà QXvap'iaq ßvSoq 3 ovSapoo
tTriplai Suvapivoç.
I î 0. O i r a p ì v * oùv, o ù o d p a n p i v 0 ®goç.
I où Si. -y bd'n t ) ç t o u t o t c o v S io ir v iu o ra v 3 .
| 11 U7TÌV 3 n 7T a p i S ig a r o 3 ^ ou S ì rn ç n p iT iç a ç
î nvXnç 0 Xoyoç ’ Xi't7TiTai S n doa p a Tov
vvroXapGavitv. dXX* i i do a p a T o v 3 ourra
I piv oùSi t o u t o Ttiç oùo'iaç n ra ^ a oT an zo v
1 rg z d l 1 nriç tiZ Tizô v 3 d o n n p oùSì ro
I ayivvtiTOV 3 z a ) t o dvapxov 3 z a ) r o dvaXXoiarov
3 z a ) r o drpSaprov 3 z a ) 00a n r iç )
© ©soif, ii n n £ i ®goV iìv a i x î y i r a i . m r i y d ç
(a) sinrtf. Sic duo Regg. très C o lb . C ois l. 1. Or. r.'
1 In Ed. S Htnriç.
I 1 ( î ) Vfuaiè'itflifov. Coisl. I. addit , ¿s 01 irtft ratira
“ 'X.oXctKtTiç ixifpiio-a». Anilius ' etiam iis deliramehtis, qua
oomines in-.hac disciplina verfati finxerunt. Hæc tamen
défunt in plerifque Codd. 8c Ed. Elias autem agnofeit.
, . ( c l - a irtfiTti TUftaros Xoyoç. HajC juilgit LeUV. CUm
** I^Periotibus v e rb is , ¡ad «r« ¿iuirun7rui ifclv, ficque
reddit ; Atque hoc modo r a t i o qua Deo corpus attribuii,
Juojftere nobis nequit ; adéoque nec corpus, nec compagem
w m habebit. 1 - - ’ /
(d) Qf rm , Ex his fu it Ariftoteles, qu i præter
quatuor rerum principia , feu e lem e n ta , quæ funt
“îu“ , terra , ignis &• aer , quintum , nempè ccelum,
©ateria quadam efformatum, admittebat.
î e) àùltroftut. Reg. a. hoirofwt
Deus in -
corporeus eflr.
veatur f Eodémque modo in infinitum pro-
grediar. Qui etiam fieri poteft , ut omninò
non fit in lo c o , fi quidem fertur, ac motu
incitatur ? Jam fi aliud quoddam corpus,
prater quintum illud, Deum effe ftatuant,
fiquidem angelicum , undè probabunt Angelos
corpore conftare, 6c quo tandem cor-
pore ? Quantum autem, fi res ita fe habeat,
Deus Angelum , quo miniftro utitur, ante-
cellet ? S i corpus quoddam his fiiblimius
effe' dixerint, rursùs corporum examen ra-
D tionis expers inducetur,ac nugarum gurges
adeò profundus, ut nufquam pes figi poffit.
IX . Atque hinc conftat, Deum corpus
non effe. Neque enim adhuc quifquam eo-
rum, qui divinitùs affiati funt , hoc vel
dix it, vel ab aliis di£lum comprobavit,
nec noftri ovilis eft hiee do£trina. Super-
eft igitur, ut incorppreum effe Deum exif-
timemus. Verùm, uteunque incorporeum _ Qua; de
dicamus , nondùm tamen.hoc naturam il- ca deum di-
lius effentiamque comple£titur òedeelarat; cunmr, ipfius
quemadmodùm nec ingenitum , nec anar- n°n
chum, id eft, principii expers nec immutabile
, nec incorruptibile, czeteràque om-
( f ) r i ¿'ut -ti 8cc.Reg. bm. 8c Or. i. r i¿ \ ri. Totum
hunc lo.cum fic v er tit L eu v. A t enim , obfecro, quod-
nam erit d quo Univerfum hoc mòvebitur ? Quidnam il-
lud vicijjìm movebit ? Quid item illud ? Jdque adeò in infinitum.
S ic G ra ca videtur legifle : r i S) *»r *»2» ; r i $
r 2ro iruXtv KttSv } ¡$ r » iruXti ; r a r o tt; uirttfoy.
(g)-. AtfiXoi. Reg. a. « Àrfixoi.
( A l néro». Duo C o lb . & Or. i . ad d un t, «».
( i ) o«v. Deeft in Reg. bm. 8c Or. i .
(ib) où^é ri? miT tfui 8cc. B ill. Atque db hujufmodìfer-
mone fides Ecclefia àbhorret.
( I ) ntfiexrixóv. Deeft in nonnullis Godd.
(m) Tt yùf '¿in 8cc. B ill. Primùm enim , huic quidem
certè , qui Dei mentem verè habeat, atque in contempla-
tione perfebtior J it, eonfiderandum O'expendendumoccurrit,
quid Deus naturà fuà &* fubftantiifit : ac poftef hoc ddjh