
Ptryges
Galats.
Sabellius.
Apollinaris
errores.
Plurima mala
contendonis
íludium parir,
puritas , quasnominis honeftate multi tudi-
nem inefcat, &Phrygum adhuc vigens ini*
tiantium & initiatorum furor, ferè vete-
rum furori iìmilis , & Galatarum, im-
pietatis nominibus affluentium, dementi^,
& Sabellii contrario , & Arii divifio,
atque hinc naca Sophiftarum hujus tem-
poris fubdivifio, qui tantùm ab ilfis, quan-
tùm loquax lingua à tarda & inerti, dif-
erepant ? A t nos etiam adverfus nosipfos
penè contendimus, qui, quantùm ad caput
attinet, bellè valemus , ac prò iifdem , &
adverfus eofdem contendimus.
X I I I . D e fraterno ilio dlifidio , quod
nuper inter nos extitit, loquor, ex quo , &
Deus, & homo ignominia afficiuntur ; ille
vide lic e t, nec pro nobis quidem omninò
genitus, & cruci affixus , ac proindè nec
fepultus, nec à morte revocatus, quemad-
modùm nonnullis: Chriftum praepofterè
amantibus placuit ; verùm hic tantum ho-
noratus, ubi honor in dedecus & contemp-
tum recidit, atque ob earn caufam in duos
jfìlios diffe&us aut compofitus : hic autem
non perfèftè affumptus, aut honore affec-
tu s , fed maxima ex parte abje£tus & aba-
lienatus, fiquidem maximum quid in hominis
natura, eil divina imago, & mentis
facultas. Oportebat enim fc ilic e t, poftea-
quàm deitas unita e ffet, humanitatem dividi
, ac circa mentern homines , alioqui
fapientes , infipientes evadere , méque,
qui totus ce cid i, atque ob primi hominis
inobedientiam 6c Diaboli fraudem,
condemnatus fum, non ornili ex parte fa- J
lutem confequi, ut ita , & Dei benefichilo,
& nofira falus imminuatur. A d quam in-
dignitatem illud etiam accedit, quòd qui
a D eo falute donati fiimus , hominum
causa bellum gerimus, tantumque in nobis
contendendi lludium exuberat, ut ipfiim
quoque aliorum ambitionibus commode -
mus, ac pro alienis thronis proprias ini-
micitias fufcipiamus , in una re duo gra-
viflima peccata committentes, ehm nimirùm
& eorum ambitionem inflammemus', &
ipfi vitiofas noftrae affeftionis hoc admini- '
culum accipiamus , quemadmodùm, qui
( a ) Kiìt i tpfoyui 8 tc . E t Phrygum 8cc. In ea
r egione M o n ta n u s fuos errores ìp a r fit. Undè ejus
d ifcipuli Cataphryges funt appellati.
. (A) H TaXecrà» àvola. H icMarcellianos lignificare vi-
•detur, qui PerfonarumTrinitatem cum Sabellio nega-
bant. Marcellus autem erat Galata ; & alludit Gregorius
ad h * c Pauli verba ad Gal. n i . 1. 6 infenfati
Galata & c .
( c ) ~Zotpi<rlm. A dm a r g in em R e g i iC o d .h u . ponitur
HuvofAiaia,. Sic quidem E lia s ; B illio autem non placet.
C er tè Gregorius eos in te llig it, qui paulò minùs div i-
deb ant, quàm Arius. N o n enim per ¿'ia^tpo>ra> intel-
liguntur i i , qui Arianos fuperant, ut interpretatur
B illiu s , fed qui ab eis diferepant & diffident.
( d ) Zvyofut%Ur ¿icMpixiit. Intelligenda h s c de Apol-
Jinari, quem mitiùs traélat G re go riu s , quòd eum
eutsrpeyre/et Toug 7roXXoug d tX td ^ ou a a 3 a \ ^
tj (fr^uyeov u g i r i x a ) vüv fxuv'iu T gAouvreov
T i XO.) TiXoUfXiVCOV * fXtXppS . TO?? 7TU.Xa.to7c
■<s^cf.7rXtiata, a x a t b j? T u X a r m . avota. 7rXov~ b
r o jv r r n a? 7roXXo7g rü g d<Tt€tiag ovbuaat
teuf ij S a & A A tou auvatpi trtg , x a ) ij Apetou
Sfe ip e cn g 3 x a ) ij reov vtiv c Q o tp ia rm cvTevSep c
v^ro^ttapeatg , rotrovrov ¿fe-Qs^ovreov , nmp
yXacrtra, XctXog r « ? '¿^y oTipag ; ; .aAA5 t n
Kftj njueJg v s& g np a g eturovg r t
Jfe,<pepo/ueQct3 ot t o xety&Xettov vyia.ivovTsg
xeu v<argp Teov avreov , x a ) <z&&g rot»? aoroJ?
(rratria^ovreg.
t y . A .iy co o t i t i j v iv a y y o q {\fxiv i7rava^o.aaj/
^ <^vyo/uayiav aJ'iXtytxriv , 1% «? xa ) ©so? d
^ a T i f x a ^ i r a i x a ) a v ^ a v r o g ’ 0 fxiv ouj's e
yevvy&i)g vtire^ m/xeov oXag , ovcTs ttJ 1 aravpa
<©e?c'«Aa>-3‘g/?, aftXov <f[% o r t o v re Ta<pg/?}
o v t s a vatrrag , 0 Ttcr)v g cTo^g tcÜv f xaxa»? £
( p tX o y p irw j a A A 5 c v T a u & a fxovov Tifxu/xivog,
oi5 t o Ttjg Tt/xijg a/rt/xta S x a S ia T y x z ,.x a ) g
to Ü to eig «Ato viovg Tt/xvo/xtvog , tj'- vuvti-
&e/xevog: 0 <JV ov reXecog 'ZO^po'Xa/xCavofxsvog,
il Ttfxa/xevoq , a X X a 7z f fXiyitJTG) <s^ef.ppi7r-
rov/xevog x a ) d.7ro%evou/xivog , g/<2srsp-fxiyiarov
cv av&ftcoTrov qjocrgi t o x u t u x o v a 3 x} ij Tocf
vS ¿'vvafxtg. e%(>tiv ¿TrsjJ'n S e om g .^yvceTOj, li
<^tipg?c8‘it/ Ttjv dv^pon7Tox\\ra 3 x a ) -rov vovv
avotiraive/v r o v g T aX X a Qo<poug} ty /xn oXov ¡¿i
Qa>£e&ai 3 oXov 7r}aicravTa xa ) xu T a xp t& en c i
C4C Ttjg Tocf * ‘ZfffXpT07TÄG.0-T0V 'Id^y.XOijg, V.ttl ‘
xXo7Ttjg tocT dvT ixii/x iv ov 3 cog iX a r lo v & a i raf
fxiv ®e<£> Ttjv ya p tv 3 y/x7v JV Ttiv Qcortt^iav. oü
fxovov cTg 3 aA A ’ OTt jy v<zs-ip a v ^ to T r a v v/x7v 0
TToXt/xog t o 7? '¡¡¿fecfi-QeoS <re<ra>afxevoig, v-°)
roaouTo v t o <z$Etov v/x7v r o S a ra ateod ou c ,
a><jTi x a ) r a 7q Teov aXXeov Q iX oT ifx ta ig touto
¿ y ^ a a / x iv 3 ^ ty v<Grtp aXXoT^teov •S^oWt' tef'/ag k
ey& p ag avatQov/xe&a 3 ¿'vo T a [xiytGTU «fe«
iv i%ajxapTctvovTiq 3 cae/veov T i t ö ty'iXapyov
v e sn x xa 'to v n g 3 x a l a vT o) t o u o ix a o ir vraSovg
i^atr/xa t o u t o X afxC av ov n g , xa&atttrifi ot
äliquando ad faniorem mentem rediturum fperaret.
( e ) ATifta'^iTctt. Plures Regg. & Or. 1. ittfArm.
( f ) KcucHf <pi\o%p!<r}af 3 ¿xs ¿trauS-ct 8cc. Sic defignan-
tur Apollinariftse, qui con tendeb ant, Chriftum ä Ca-
tho lic is in duos filios d iv id i, quod duas naturas, divi-
nam fcilice t & humanam , integras in eo admitterent.
(g ) K«.9-£ir7<j»f. Dccft in Reg. bm. & Or. 1. _
(h ) Hraircti. Elias interpretatur : unita eß carni. Reck*
quidem , liefet aliter fentiat Billius. Hic enim Grego-
rius exagitat Apollinariftas , qui animam ä Chriito
afiumptam non fuifle , atque Verbum animee vices
fupplevifle v o le b a n t ; quod T heologus appellat, x<i‘
rat »Sv &i»trrtunn , circa, mentem infanire.
• ( i ) npartnrXci<r%. Reg. hu. Or. 1. Jef.
(k) Kai iirip 8cc. H ic d e fig n a t G r e g o r iu s Antio clien a
federn , de qua contendebant Meletius 8c Paulinus.
«Muvt$fxivoi, tä ? 7rXner/ov 7rtTpaq , « t £ v A pt^ceps feruntrur , propinquas petras
' v . t / aut firmiores frudees.
3-á/xvcov T a g cr r sp pO T sqa g . .
X IV . Verum nobis potiùs curandum Qui in dif-
erat, ut eos per quietem noftram imbécil- fidiis medias
liores reddéremus. Sic enim refliùs ipfis, a^uuifque *
quàm pro ipfis dimicantes, confuleremus. mal^ mul'^a"
À t nunc alii, meà quidem fententia, per- tur‘
quàm miferè fe belli focios aliis adjun-
gunt, & viciifim belli focios accipiunt,
adeo ut mundus, qui diuturno labore vix
tandem 6c paulatina, nec fine multorum
fanguine colle&us ' „ . ■ c, ‘ v , / languiuv. lfuuewraait ,, iiun udiy,iaaas tjuarmn
//. Aeoi' x p k . i t vovg t t o iu v S fa Ttjg ea u r e o v
¿ ^ y f x o a ú v v g u v S m a T i^ o u g . o u r ea y a ( ¡ àv
pctXXov a v TÓ ig 3 ti T T oX ifX Q v v n q um z p a u x eo v
a i ^ t t f f X i S a . v v v d ì ot fx ìv ^ a v f x fx a x p v a t x a )
av /x/ xa^ou v ra t x 'ta v è X a t v c o g , eóg y o u v i fx o )
d o x i t y eoGTi x a ) ù g . d u o fxo't^aq ¿ v T ¡ 7r a Xoug
¡¡dii r o v x oa /x o v d 7 r o x p / 3 ‘Ìjvat 3 x a ) t o u t o truv
TTOveo f x ó y t g , Jy x a T a fx tx p o v a u v a % S íV T u x a )
ToXXeov atfxaatv ’ oaov <¡>1 e upmxov rg xat tí contrarias partes divifus fit : quicunque
ptiffov u<t¡r a jxqoTtpcov 7ra<jyst xaxcoq 3 V
iictratppovou/xevav, it x a ) TroXi/xov/xivov. eov xa )
{¡¡xt7g ovTtg anfxipov 01 T a u T a xaTnyoQovv-
Ttg 3 xa ) S jg . t o u t o Ttjv x a& ed p a v TauTuv
di^pfxivot , Ttjv íTr'tfxayov x a ) I t t 'i^ o v o v 3
&uufxa<TTov otjdív 3 t i urn a /x tp on ^m cm tq i-
ùltifxiv 3 xa ) crra'iiifxiv cm t o u fxíaou j x í t u
rovg 7ToXXoug ¡dpéoTag x a ) 7Tovag3 W l íy u & iv
ÍÁX\]Xoug ß aX X e o a t, x a ) 7 ra vr ) v d SUfxép ,
¡J.t\díVOq OVTOg ZM fXitTCO
xcoXufxaroq. t a u r a ovv boterai x a ) g t í íg u i 3
ptaXiffTa fxìv ©goti Totf TravTa auvdíovTog*
b i7TttTa d ì x a ) ávS'^cottcov 3 oaotg T o xaXov
d u a fsrou d aa ra t 3 xa ) t o Ttjg ofxovotaq a y a S o v
c yveopí^íTat • s¿vro /xtv T i¡g x ( t ia d o g Cm¿^%a[Xivov3
jj? ovdìv ouTcog id tov eóg t o ív t « Q u crn 3 ty
®gp? iavTiiv iipwvcCiov ' fxiTaXti<pS-iv d i Cairo
Teov à y yiX tx é o v xctì &i'teov dvva/xícov 3 a i
xa.) TB&g ©gov > ty rs^sg aXXtiXag itptivtxcog
autem paci lludent, mediófque fe profi-
tentur, ab utrifque male mulöantur , ut-
poté qui v e l contemptui f in t , vel etiam
bello lacefíantur. A qua parte cüm nos
quoque hodierno die ílemus , qui hazc
reprehendimus , ac propterea cathedram
certaminis & invidiíe plenam accipimus ,
haud mirandum e r it , fi ab utrifque conte-
ramur, ac poíl inultos labores & fudores
de medio íubmoveamur ; ut íiiblato intermedio
pariete atque omni impedimento
.TíiyiajxaTog xa) C cominiis jam atque omni animorum ímpetu
fele mutuo convuhierent. Enimvero Dei pro-
híEC fedare atque comprimere , máxime ^"compíi-
quidem D e i fuerít ,. qui omnia tanquam mere,
vinculis quibuídam conílringit ; deindé
autem etiam hominum eorum, qui honef-
tatem colunt , atque concordias bonum
cognitum & perfpeflum habent: illud quidem
bonum a Trinitate exorditur, cui nihil
a qué proprium e i l , ac naturx unitas ,
& in feipfa concordia ; cujus boni participes
funt A n g e lí, & divinas Poteílates,
8B d . q.v i _ > /__E -p^ Quae & cum Deo , & fecum pacificé fe í y a a t ' a a¡ro o iXd -o v f x i y o t 7raertig t j j ? X T tcn eo g 3 J j ^ .. J , r
» , ’ . . \ . .v gerunt ; progreditur etiam ad res omnes
ìli. xòer/xog t o áaTaaiacrrov. ' cv Vfxtv d i
e e TToXmuadfxivov 3 x a r a fx ìv ^uytiv T tj <í$f
igereov dvT axoX ou Sttcm x a ) xotveovta • x a T a
d í aeofxa, tm t c o v fxiXeov h rcov aTotyi'teov
aXXtiXa íu ap/xoaT ia x a ) a v[x fx iT^ ta s eóv
to fxiv xaXXog.3 t o d t u y n ta í c t t i t í xa )
ovojua^iTat.
f - a . *HL7TatVGo d i íy í y e o y s i 3 x a ) i
t o t o S
ìboXofXùùVTOq
e¿afsrip 7TavTÌ (SF£$ty/xaTi :
creatas, quarum ornamentum in concordia
fitum eft ; apud nos denique veriatur,
quoad animam quidem , per mutuum vir-
tutum comitatum & focietatem ; quoad
corpus autem, per membrorum aut ele-
mentorum inter fe concinnitatem atque
proportionem, quarum altera pulchritudo,
altera fanitas, & eft, & appellatur.
X V . Quanquam autem illud quoque Concordia
Salomonis prasdicem, qui, ut aliis omnibus | |H | f p^_
’i r\ , / v a 1 i n i _ rebus, ita bello etiam ac paci tempus ftatuit ; miiis.
oureo d i x a t ttoX iìxcù x a t n a tiv a v o tx o iJ tT o v v T o g E i j* * • • r n ‘ , " ; ^ , hoc unum tamen adjiciam , utriulque qui- Eccle. m. 8,
v 3 CMiìvo <Gr£$G&voco fxovov 3 d fxQ oTtpeo v
f l i v TOV xatpov TfipVTiOV 3 i 7T i ld t 1 XO.) TTOXifXitV
S tv r t t t o t ì 8 xaXcoq 3 x a r a t o v cm u v o u vofxov
}y Xo y o v • Ir»? d i ' à v í%rí 3 airg$q t ì i v iìp tiw v
P-aXXov d7roxXiTÌov ' t o u t o yà(> C"lt¡XoTí(>ov
T i x a ì & io a d i< T T iQ O V . eóg ì o t i v a T 07r ov 3 id 't u
dem rei tempus obfervandum effe, ( quan-
doquidem, juxta illius legem & fermonem,
honeftè interdùm bellum geri potefl ; )
quandiù autem lic e t, propenfiores ad pa-
cem effe debeinus, hoc enim fublimius eft
& divinius. Abfurdum quippè fuerit exif-
timare, concordiàm privathn quidem op-
( CL) '2,vfipia%Ìjo-t >(dj <rv/>i/x,a%$VTui. B il li us : fiumi pug—
nant. > b jìm u l oppugnati tur. N o n reótè quidem. Etemm
Vocis Gr«cie ìlice eft vera no tio : g-v/*fca%io, arma
confido , fum in belli fodetate ; 8c aypt/Mtpfiftiei , belli
Jocios habeo. Hcec ad Antiochenum Schifma referri v i- dentur.
( b ) o c-ois. Regg. C yp . 8c hu, als,
( c ) Ap^iftttay. Reg. Cypr. ¿p%0fctv.a»,
( d ) iJpo(*9-c>. Reg. hu. addit. ¿í.
( e ) no a iTtvrùftmv. Reg. hu. 8c Or. x > jroAnW/uvw
( f ) EorcoivÒi, Reg. llU. ’cxaivSi.
( g ) K«A«?. Deeft in Reg. bm.