
5 7 o s . g r e g o r i i t h e o l o g i
inter magnitudinem 6c humilitatem ; eun- A *?' dSuvanrov, oparov x) vofaevov
dem,fpiritum 6c camem ; fpiritum, propter
gratiam ; camem, ob fuperbiam : illud , ut
maneat , ac benefaètoris gloriam prædi-
cet ; hoc,ut vexetur, ac per vexationes ad*
moneatur , 6c ob magnitudinem glorians
erudiatur atque caftigetur ; animal hie gu-
bematum, atque alio demigrans, 6c, quod
myfterii extremum e ft, per animi ad Deum
propenfionem divinitatem confequens. Eo
enim mihi veritatis ille fplendor, quern
hîc exiguë haurimus, tendit, ut Dei clari-
(AeGOV fJLíy
e S o v g nçtj T u .7r e iv o T H T o ç " t o v a v T o v , v rv ev /A a
X/ QdpXM" TTViVfACL S f a T«V X * p i v s Q a p x a $ f a TJ1V
e v r a p G iv ' t o / t e v y ' i v a ¡uevH x, d o ç a Ç r i t o v e t ie p -
y e r n v * t o d e , 'iv a . y r a G y n , Xj a v r a G y a v tí?to- a
fAi/AVtiGXiiTcti xj 7TC L id ev tiT cti t x d /X e y e S e ï ° ^
A o T i/ x o v /A e v o g ’ Ç a o v c v T a v Q a o ix o v o /A o v ju e v o v ,&
d A A a y ß / l e ^ i ç a /A e v o v 9 x f y r e p a g t S /AVGÎnpiov
Tw 7Tp o ç (£ )e o v v e vG e i S e o v / i e v o v . e i g t o v t o y d p
¿ / a o ) < p ep et t o ¡ u eT p io v c v T a u d a t p e í y o g t h ç ÙAti-
Arbitrii libértate
donata
te m , & v id e a m , 6c fe n tiam , d ig n am e o , g S e i a g , A a /A c s r o o T H T a ® sa x, i d e i v v r a S e 7v ,
q u i, 6c c o iiftrin x it, 6c d iffo lv e t, a c ru r-
süm fu b lim iü s c o llig ab it.
X I I . Hunc arbitrii libértate donatum ,
( ut bonum non minus illius e ffe t, qui
elegiflet, quam ejus , qui femina prabuif-
fe t, ) in Paradifo ., quicunque tandem erat
Paradifus i l l e , collocavit , plantarum im-
niortalium cultorem , hoc eft, fortafsé di-
vinarum cogitationum, tarn fimpliciorum,
quam perfe£liorum , nudum, quantum ad
d% ia v t o v x) a v v d t i a c t v T o ç , x) c A vg o v to ç , m c
a v S i g a v v d t iG o v T o g v f a A o T e p o v .
i ß . T « ro v e S e T o f a v c v t& T T r a p a d e iG O ) , d
ô ç T IÇ 7T0T e tiv 0 <©Î]S$td eiGO Ç OVTOÇ 5 T e d a v -
T e% o v a iq > T i f a G a g , ’iv h Toy ¿ A o / t e v a t o d y a -
Sov ¿y htJov, h T8 'a^cf-oyovTog to, cWp-
fic L T c iy < p v $ $ d S a v a T a v y e a p y o v , S e i a v c v v o i a v
’i f f a g 3 T6 e t 7 r A s ç e p a>v tcov T e A e a T e p a v ,
y v / i v ò v T« ÙttA o t h it i x m t^con f a d T e y y c o ,
fimplicitatem 6c vitam arte 6c fuco ca- r . . . 0 bLs>5 hhu|i Hd |i y a 7r u v t o\ç e»T i x a A_v i/ A t t a T_o g x ç aH 7Hr p of -
rentem, atque omms integumenti 6c mu- ^ rr r
nimenti expertem. Talem enim eum effe
conveniebat , qui primùm effet creatus.
Lex, quali A c legem, quafi materiam , libero arbi-
materia , l i - t r j 0 tradit. L e x autem ilia præceptum
«adita,lrbÌCn° e r a t > quo præfcribebatur, tum quibus ar-
boribus ei utendum e ffe t, turn à qua ma-
nus abftinendæ. Ea porrò erat feientiæ
arbor, non ilia quidem, aut malè à principio
confita , aut per invidiam interdic
a , (ne illue linguas iuas D e i hoftes inji-
ciant, nec ferpentem imitentur, ) fed bona
quidem, tempeftivè percepta ; ( contem-
plationis enim , ut ipfe contemplando
affequor , hæc arbor e ra t , ad quam iis
folis tutus eft afeenfus, qui animi habitu
perfeCiori funt; ) haudquaquàm autem
bona fimplicioribus adhuc animis , atque
appetitu avidiori præditis ; quemadmodùm
nec perfeèhis ac iòlidus cibus iis conducit,
qui tenera adhuc iùnt ætate laCéque opus
habent. Poftquam autem Diaboli invidià,
6c mulieris injuriâ , quam 6c ut mollior
Primi parentis
lapfus.
G A ti/u c tT og . t o i S t o v y c t(> e i s f e 7r e v ' e iv c t i t o v
d j r ‘¿ ç y t j ç . f a d ' i d a x r i vo/AOV, vA tiv t c ù c t v T e -
^ o v a ' i a . o d e v o p c o g iiv crroAw 9 à v T e f t e T c t -
A t i p ì e o v a vTC ù qjyiJtT 9 x c ù ¿ f a 7 r p oG c t 7 r ìe o v .
t o d e v v t o %vA o v T t ig y v 6 > < rec og 3 x T e Q v t ì v -
& è v d y r ^ f y t i g x c t x a g 9 u t e d T r a y o p e v & e v
¿ p S - o v e p c o g ' fJLi\ TrefATreTcoGav . è t t e ! T a g yA c oG -
G a g o t <$■e o /A a y o i 9 /A tid e t o v o ty iv /u ifA e i& c oG u v ’
a A A a x a A o v f a v e v x a ip e o g /A e T a A a f a a v o /A i -
vov ’ 3'e c op i a y à p tiv t o ¿ b v T o v 9 eò g ti i f a S e c o -
p í a 9 tig (A o v o ig e n r i ^ a i v e i v a G t y u A e g T o ì g Ttiv
e %iv t e A e c o T e p o ig ’ d x a A o v d e t o 7ç a 7 r A a ç e p o i ç
e T i y x a ) T t iv e<peGiv A i y v o r e p o i g 9 c oG T rep o v d e
T p oQ ti T e A e i a A v G iT eA t ig TÓÌg U7r a A o 7g e T i Xj
d e o fjc e v o i g y a A a x T o g . é t r e ) d e ( p S o v c o S fa £ o A n 3
x à i y v v a i x b g ¿ y r t i p t i a 3 tiv T e e v r c t S e v ¿ g a i r a -
A c o t e p a , x a ) tiv 7r p o a t i y a . y e v c og y r i S a v c o T e p a •
(p ev T t ig e f a g d d s e v e i a g • e/Ati y a p v t o v v r p o -
paffa eft , 6c ut ad periuadendum accom- T r e tT o p o g • T t ig fAev c v t o A h ç e T r e A a S e T o r ü g
modatior, admovit; (6 infirmitatem meam!
meam enim duco primi parentis infimita-
tem ; ) accepti mandati memoriam abjecit,
E Paradifo öc ab acerba efea viCus eft : tum vero
expeiiitur. j]mul 6c ä ligno vitse, 6c a Paradifo , 6c
ab ipfo Deo propter peccatum expeiiitur,
be peUiceas tunicas induit, hoc e ft , for-
tafs^ crafliorem carnem , öc mortalem ac
renitentem ; fieque primüm fuam feedita-
tem agnofeit, Deoque fe abfeondit. II-
( a ) Septem C olb. ira%öt.
( b ) dnAonftiftuos. R eg .bm . C oisl. i . Or. i . Par. tpi-
Aariftüftviai.
( c ) AiraiTos. S ic plures R e g g .. 8c C o ib , Par. Comb«
8CC. In Ed. AvrarreS’
d o S e Í G t i g , x a ) h t I t iS t i t h ç y r i x p d g y e v G e e o g '
e o f a d e t o v t h ç £ e o tig % vA o v , x a ) t o v e
d e iG ü , x a ) t o v © g o ti, d i d t h v x a x i a v e f o -
P¡g1 o ç y í v e T a i , x a ) t o v g d e p /A U T iv o v ç a /A < pw -
v v T u i y i T c o v a g , ’¡Goog T t iv T r a y v T e ' p a v Q a p x a ,
)t a ) S vhthv , x a ) d v T ÍT V T r o v • x a ) t u t o ¿rpeoTOV
y iv c o G x e i T tiv i d í a v a iG y w n v , x a ) Ùtto © ^
x p V7ri\e T a i . x e p d a iv e i 1 /Aev T i x c tV T a v o a " tov
( d ) TSray. S ic tres Regg. novem Colb. Or. x. Par*
Comb. Mendosè in Ed. r 5t».
( e ) OftS St. S ic quinqué Regg. in E d . iftS n .
( f ) Mí» ti. S ic feptem Regg. tres C olb. Coisl. i*
8c c. In Ed. fû t rot,
SaVUTOV , Xj TO SfaxOTTHVai THV d/A U pT Îa v,'tva l
/ah a& a vu T ov A to xa xo v * x a l y ív e T a i fp iA a v -
a SpooTTia h Ti/ieopta. o vtco y d o a e’ycô 7reiS o -
[A a i xoA uÇ eiv ©soV.
l y - DoAAo/ç d e 7T u i d e v 3 e ) g T r p o T e p o v ,
u v t ) tto A A co v tc o v a /A a p T H ju a T c o v , cóv tj t h ç
x a x i a ç p iÇ a e& A u d JH G e x a T a S f a p ó p a g u i t Î u ç
b x a ) y p o v o v ç , b A . o y ç ) , N o/aço , Y l p o f a r a i g ,
e v e p y e G t a i g , a 7r e iA a 7g , 7r A n y a 7g , v d a G i v ,
e/ï®f>HG[Ao7g , TToAe/AOiç , v i x a i g 9 t i r l a i g :
G t i / i e io i g e% o v p a v o v 9 GH /u eíó ig ¿% d é p o g , I
o u y t i g y cm S a A a T Î n ç y d v d p c o v 9 y r oA e c o v ,
c e’S v m d v e A 7 r i d ] o i ç c / u e r a C o A a 7g , v p ’ ¿ v
cM T p i& H v a i t h v x a x i a v t o G < z t r o v d a ^ ó ¡u ev o v
HV. T eA o g iG y v p o T e p a d e lT c t f ( p a p / x a x o v ¿ 7 r )
d d e i v o r e p o i g to 7 ç d p p a a Î i/A U G iV y d d A A n A o -
e ip o v i a / ç y /A o i y e i u i ç , e e 7r l o p x i a i ç , d v d p o / u a v i a i ç -,
t o 7T u vT (d v e o y a T o v tc o v x a x c o v x) <GrÇçpTOV y
■ eid caAo A m t p e i a i ç , x } t h / l e T u S e G e i t tiç i5 r ç $ G -
xv vH G ec og t o v 7r e 7r o iH X ¿ T o g eV) T a x t i g -
/ A o r a . T u v T a e w e i d n ju e í ^ o v o g è d é i T o t o v C
ß o n S n / t a T o g , / l e í ^ o v o g x a i T v í y d v e i . T o HV
f a v T o g o ^ t o v ©socT A . o y o g , o T r p p a ic o v io g , ó
d o ç a r o ç y ¿ d<zfeÁAH7r ¡ o g 3 ¿ U G e ó /A aT o g ; h cm
t h ç ^ y t i g ^ y d , to' cm t o v < j)c oT og < p c o g 3 jj
v r n y n T t ig Ç m ç x ,a ) T t ig d S u v u G Í a g , t o ¿ x -
g /x u y e i o v t o v ^ y e T V T r o v 8 x u A A o v g , h f a x i -
vov/AevH G c p p a y ig , h m t ^ ^ ^ A A m x t o ç e ìx c ò v 9 o
t o v T ï a T ç o ç o ç o ç x a ) A o y o g * ¿ 7 r ) th v i d í a v
¿ i x o v a y a p e ! , Ç à p x u < p o ç e7 s f a T tiv Q x p x a ,
x a ) 4v x t i v o e ç a s f a th v ¿ f a v 4u f a v /A Í y v v T a i3 ]
T ç f 0/AOIG) TO 0 (AOlOV UVUXaSaipCOV. x c t i TTCtVTa
^ y i y v e T a i y 7tAhv t h ç a /A u p T iu g y a v S p c o G r o g *
x v n S e ) g f t e v cm T t ig y r a p S e ' v o v , x ) ^ v y t t v x a )
Q a p x a 'S A Ç ^xa S a ^S eiG H g r e f Y iv e v ju a T i * e d e i
i yM ç x a ) yevvH G iv T iju n S tiv a f , x a ) 1 y ra p S e v ia v
‘& & ti/a h 3 h v o i • 7T(>oeA3 &>v d e ©goç / t e T a th ç
k TTQOGAH'^ecog , ev cm d v o tco v cvavT icov , ^ &ap-
x o g x a ) U v e v /ia r o g • a v , to' f a v ¿ S e a a e , to'
c/[e e S e coSh. g> t h ç xa iv tig fa i^eca g • à t h ç T ra -
q u doÇ yi xpuGeaog • o' a v y ív e T a i , x a ) ¿ I
m x tig J o ç x t Í Q T a i , <& o d y á ^ H T o g y a p e i T u i 9
S fa / t e GH g 4 vy tig voepag /teG iTevH G H ç S e o T H T i,
Jid iQ a ç x o ç T ra y v T H T i. x a ) ¿ t t A h t Î ^ g v , 7r } a -
X t v e i • 7 r ja y e v e i y d ç t h v ¿ f a v Q à p x a , '¡v ¿ y à
TrA ü T H G a t h v a v r o v S eO T H T u . x a ) o 7 tA h p h ç y
X ivo d retf • x e v o S r o f y d ç t h ç ¿ a v T o v do%HÇ
(a ) Ey<¿. Deeft in quinqué Regg.
Aoy». Sermone , alloquio, b infitâ nobis ratione.
ûie exponit Nicetas, i rWr .
(e ) MtTctGoActìf. Par. ItnSoAn7s.
(d ) AìA„Aotpottccis. Sic Codd. in Ed. ¿».tiAoiptitluiç.
\ e) ZviofKiuii. Sic Codd. Mendosè in Ed. rw/wW,
E S IM A -O C T A V A . 67 i
V lie tamen aliquidefocratur-, 6c ipfum ali-
qm J , ipfa mors e li, ac peccati præcifio, ne
malum immortale effet. Ita poena ipfa in
mifericordiam cefïït. Sic enim Deum fup-
pücia inferre perfuafum habeo.
X I I I . Muftis autem prius modis ; ob
multa peccata, quæ ex vitii radice pullu-
larunt, fecundùm diyerfas caufas 6c tempora
caftigatus, Sermone , L e g e , Pro-
phetis, beneficiis, comminationibus , pla-
g is , aquis, incendiis, bellis , vièloriis ,
cladibus, fignis è cc elo , iìgnis ex aere ,
] ex terra , ex mari, hominum , urbium ,
gentium^ infperatis mutationibus ; quæ
omnia eo tendebant, ut malitia contere-
retur. Validiori tamen medicamento prop-
ter graviores morbos opus habere coepit y
nimirum ob mutuas cædes , adulteria,
periuria, furiofos mafeulorum amores, 6c,
quod omnium malorum extremum ac pri-
mum e ft, idolorum cultum, atque adora-
tionis a Creatore ad creaturas tranílatio-
nem. Quæ quoniam majus auxilium re-
quirebant, majus etiam acceperunt. Iftud
(autem erat ipfe_ D e i F iliu s, ille fæculis
‘ antiquior, ille invifibilis, iüe incompre-
henfibilis, ille incorporeus, illud ex principio
principium , illud ex lumine lumen
, ille fons vitæ 6c immortalitatis , illa
archetypi exprellio, illud immotum figli—
lum , illa per omnia íimilis imago , ille
Patris terminus 6c ratio ; ille , inquam, ad
imaginem fuam fe confert, 6c carnem ob
carnem gerit, 6c cum intelleauali anima
propter animam meam jungitur, ut fimile
per fimile repurget. Atque humana om-
Ria excepto peccato fufeipit ; conceptus
) quidem ex V irg in e , animo 6c corpore à
Spiritu præpurgatâ ; ( nam ôc generationem
honore affici , 6c virginitatem præferri
oportebat ; ) progreffus autem Deus cum
humanitate , unum ex duobus inter fe
contrariis, carne nimirùm Ôc Spiritu ;
quorum alterum deificavit, alterum deifi-
catum eft. O novam mixtionem ! ô ad-
mirandam temperationem ! Qui eft, fit:
qui creatus non e f t , creatur : qui nullo
loco contineri poteft , per interventum
animæ intelleèhialis, inter divinitatem ôc
; carnis craffitiem, continetur. Qui locu-
pletes alios ditat , paupertate afficitur :
carnis enim meæ paupertatem fu b i t , ut
ego divinitatis ipfius opes confequar. Qui
plenus e ft, exinanitur : fuá enim gloria
non nihil exinanitur, ut ego plenitudi-
nis ipfius particeps efficiar. Quænam hæ
bonitatis divitiæ f Quodnam me circum-
ftatmyfterium f Divinam imaginem acqepi,
(/ ) T 5 ®tS Alyos. Dei Verbum.
(g-) k «»ks-. Deeft in pluribus Codicibus.
(« ) vlynra.1. Tres Regg. y ItiTM.
( i ) IJxpâ-ttiitr. O r . I . trufS-tttlat.
( k) SttfKof xtc) n nip»™!. Humanitate Ô* Deitate.
H om o , ob
pec catum, leg
e , Prophetis
caftigatus,majori
auxilio
indigebat.
Majus illud
auxilium fuit
ipfe D e i F ilius
»
D e i F ilius,
è Virgine
conceptus ,
humana omnia
, excepto
peccato,iù ic i-
pic.
Hebr. iv . i J .
N o v a m ix -
tip , a c mirabilis
temperano
in Chrifti
Nativitate
agnofeenda.