©eus acdpi-atur. Quid quòd & aliud tu , quod fcriptum non e ft, pariter profiteris , id e ff,
Deurn ex D e o , & lumen ex lumin® ? Quid ad hace dicis ? Aut totum mecum tene, aut
totum omitte. S i unius fubftantiæ vöcabulum ideò times dicere, quia fcriptum non e f t ,
Wms «*- tímete identidem debes > ©eu» ex D eo H & lumen ex lùmine profiteri. Sed ego prob o.
forni» rtfca- Bevuti de D eo , lumen de lumine, fic unius fubftantiæ vocabulum, in Scripturis (a) Domi- a
bais in Scrip- nicj. 6ontineti_ Cùlft enim ipfe Dei Filius,qui Deus eft,in Evangelio fuo dicat : Ego de Deo
nns comme- juré & meritò Deum de Deo profitemur ; quia de Deo Patre Filium D e i ,
/»a». XVI.C7. Beum vetum de Deo vero natum effe cognofeimus ; fed non eo g enere, ut nos D ii
m m ■ fumus appellati, vel ut Moyfes Phantoms Deus fit diñus ; ( i ) fed quia verus Filius de b
Exod tv. ij. -véro Patte natus, non feflus e f t , verè & confidenter Deus de Deo dicendus eft. Sic &
Lumen de lumen de lumine, quod fcriptum non e ft, mecum quidem dicis, fed mecum omninò
lumine W m S Ê Ë Ê M Et quia fctiptum e f t , de Patre Deo : í u x efl-, & de F ilio : l:c) Erat L u x c
gendmT' " v ita , onte illuminât ommm hominem veniemem in tmndum : fit, L u x luca in tenebns , id
Joan. i . p. Chriftus in fieculo , & tenebra eam non funt offe cuta ; ii feilieet homines, quorum
cor ignorantiæ tenebris obcæcatum, Chriftum (<f) verum D eum , & veruni D e i d
MH.vm.it. Filium «m a gn a v i« Sed ipfe Dominus : Egofam » inquit , lux mundi. Qui meficutus
fite tit, mrn ibit in tenebria, fed habebìt lamen vira:. Ergo quia lumen Pater, fit lumen
F iliu s , ireñé lumen de lumine (e)cfedimus. T u autem non lumen de lumine, fedlumen e
®x lat¿me ita affèris, quafi à Patre, qui verum lumen eft, aliud lumen fit ftñ um , quod
de ipfa Patris fubftantia non fit ; fed ficut aliud quodlibet lumen, quanquam à Deo fit
fa&um, longè tamen aliud fit ab t o , qui fecerit. E t ideò lumen e x lumme , non de
Hærctico- lamine dicis. Cùm ergo t a c quæ prælocutus funi, licèt mecum ita non intelligas, tamen
rum fenfòs à quòmodocunque ea ipfa pronuncias , ■cum fcripta non fin t, cur non & unius fubftanti«
rCÄ “ r vocabulum , quod in Scripturis non putas contineti, mecum pariter profita»! ; nifi quia
' ta ( / ) ¿ l i c habuifti, quomodò malignosfenfus tuos occultâ fraude in atraque contege- f
ïe s ut mecum hoc ipfum fono vocis exprimeras , & tamen longé di£M intelligentiam
fepararês f Sieut & iili Hætetici, qui refurreñionem carnis negant _, 6c _ ad decipiendas
animas fimpi-ices, n dicunt bis qui in carne non refùrgunt. Sed fi difeutias e o s , cur hoc
dixerint, cùmfcias iilos carnis refurreñionem omninò negare , dicent tibi : Væ illi
■etique erit, qui in carne baptizai-us non fu e r it, ut anima ipfius, dum in corpore eft,'
de morte deliñorum fiiorum, fit fepulchro criminum, per Baptifmum in eadem carne
(g) refurgat. ( h) Sicut ergo hi verbo tenus defenchmt; nam ipfius garnis faiutetn exclu- g B
dunt; ita fic hi per verifimilem confèffionem,innocentium mentes occultâ fraudefeducunt :
■fic utfolet iethale poculum, mellis dulcedine temperatura, fuavitate fallente , peri-
mere ; fic fic hoc malum per blandimenta aurium, audientium feniùs quàdam labe conta—
minans , eontagione ( f) adhærentes tnficit. _ . ì
Hxreùd V i l i . Deniqùe 6e crune potuiffent '.(¿aohnor , ficuti fie cætera verbo tenus nomi-
ìdeò vocem n a te , fi habuiffent, quomodò illud.ad aliam intelligentiam fævo fsnfu petvetterent. Sed
ir * " * "P?; cùm vidèrent fe in ho c verbo concludi, nullam omninò mentionem hujus rei fieri vo-
. “ “ h m lu e ru n t, n e , aut profitendo c r ed e re« , aut credentes profeffi viderentur ; fubtìli ingenio
fenfu deEor- exculantes, quòd aut fcriptum non effet', aut Deum in fubftantia dici noti oporteret,
H | ne corporeus credere«« Deus etenim,. inquhmt, e ffic it, ut .fit fubftantia, non tamen
ut ipfe Deus in fubftantia deputetur. Quippè aiunt, cùm omnis fubftantia contraria re-
cipiat ; Deus vero -, qui nihil diverfum admittete poteft , fubftantia dici non debet.
Ignofcerem cibi, fi hoc fimpliciter díceres, fi (k) rationem rei velles feire , fi rudis ad t
hanc quxftionem accéderas, fi non ipfe effes, qui femper, v e l de alia fubftantia, v e ld e
nullis exflantibus, D e i F i l i u m affereres. A t cùm idem ipfe fis-, qui hinc fæpè conviñus,
fæpè confeffus , fæpè ( i ) negando , fæpiùs ut aliter immutando damnatus fis, qui etiam 1
nunc v i , anibitione fic potentiâ (m) Regum exagites ,• ac turbes omnia , quomodò me m
putas ignofeere tibi poffe, frequenciùs eadem retrañanti ? Sed ne videatur hæc perver-
- fitas præjudicata magis quàm examinata damnari, breviter tibi de hac oppofitione ref-
pondeam. Prohibes itaque in Deo fubftantiam nominari, quafi omne quod fubftantia
dicitur, ras ipfa unius generis habeatur. An ignoras aliter coeléftia , aliter etiam terrena
confiare, fed 8c in ipfis coeleftibus atque mundanis rebus magnam differentiam
intereffe ? Aliter enim Angeli , aliter fingulæ quæque virtutes conftitutionum fuarum
( a ) Domimcîs. S ic T e l l . C o d . & B i l l . ed . D e e f t in
A m b r . ed .
( b ) Sèd. quia verus 8 cc. 'In A m b r . S ed quia verus ejl
F i l iu s , de vero Pâtre natus ejl ;.y erè &cc.
’( c ) E ra t lux'vera quee *8cc. S ic A m b r . I n 'B i l l . e d .
hoc verum lumen, q u o i & c .
(_d) Verum D eum. S ic Am b r . D e e f t verum in B i ll. ed .
( e ) ’ Credimus. T u autém non lumen de lumine. Hæc
-d e fu n t in -À m b r .
{ / ) lllie . S i c Am b r . I n B i l l . e d . in illis fuie,' I
( g ) Refurgat. S i c A m b r . In B i ll. ed . refurretlionem
negat. H B
( h ) S icu t ergo & c . H æ c in A m b r . ed . I i c le g u n tu r :
So liu s enim anima per lavacri vitalis gratiufn , refurrcc-
tionem in carne defendunt;, nam O ipfius carnis faiutetn
excludunt. E t hi per verifimilem confejfionem 8cc;
.( i ) Adhærentes. A m b r . V it iì adharentis.
-( ¡e) Rationem rei. S i ç Am b r . D e e f t rei in B i l l , ed •
( l ) Negando. A m b r . negafti.
(m j 1Regum, -Deeft -in Am b r .
fubftantias aeceperunt, ficuti Apoftolus ait : A lia claritas folis 3 alla claritas tuna , alia AC0r.xv.4t
claritasfiellarum. Sic & in hoc mundo, ut diverfa.genera funt rerum, ita & diverfa
scorpora animantium. (0) E t omnia fui cujufque generis fubftantia nofeuntur . ficut
Apoftolus dicit : Non omnis caro una. atque eaxlem caro. ihid. xv. w¿
IX . Si ergo ea , qu« à Deo fa£ta funt, diverfas qualitates fubftantiarum fuarum ha- Dei fubftao-
b en t, tu putas in Deo talem effe fubftantiam, qualem habet aliquid horum, quod omn!PbomeeS
fa£tum eft , ut poifit contraria recipere ? Abfit. Qu« eft enim fubftantia D e i , nifi ipfum nere perfec-
quod Deus e f t , fimplex , fingulare, purum , nulla concretione permixtum, limpidum, lus*
bonum , perfe&um, beatum , integrum, fan äum , totum ? An tu putas inane aliquid
eilè & vacuum, quod D eus eft ? Hoc enim d ic i, blafphemia eft, ut inane putetur, per
quem cunäa confiftunt, qui omnia verbo edidit, ratione compofuit, virtute perfecit;
c b cujus nutu & imperio univerfa ( b ) geruntur, cuntìa deferviunt. ( c ) Et benè quod de
Deo in lege ieriptum eft.: Ego fum , qui fum. E t , Qui eft3 mifttme. E t ipfe Salvator Exod- J4*
Dominus: Hcec eft, inquit, vita ceterna, ut cognofcant te foluni verum Deum, & quem Joan. xvm.
d mififti Jefum Chriftum. Eft ergo fi/) in fubftantia effentia fuá Deus , cujus co gnitio ,
vita «terna eft ; qui tantus e f t , quantus dici non poteft ; qui tune dignè «ftimatur t
cùm in«ftimabilis dicitur. Eft utique, velis ac nolis. Ergo ipfum quod e ft, hoc erit
e fubftantia hujus r e i, qu« effe defenditur. Quod tamen, ut jam di£tum e ft, ( e ) quantum
& quale fit , nec mente concipi, nec fenfu «ftimari, nec animo definiri poteft, dum-
f modo conftet effe quod effe creditur, ut de eo ipfo quod Deus e f t , indè fit F ilius, ( f ) &
verus fit Filius, & verus fit Pater in F ilio , & Filius in Patre. Hoc erit ò/xo*<nov, id eft ,
8 unius (g ) ejfentice cum Pa tre, ficut ipfe Dominus ait : Ego in Patre , & Pater in me.
E t , Ego & Pater unum fumus. E t , Ego de Deo Patre ex ivi. E t , Qui me videt y videt
& Patrem : non immeritò, quia Filius Dei de Deo Patre natus e f t , & ideò de unitate
fubftanti«, & de majeftate Divinitatis unum funt, ficuti & Jeremias Propheta ait : Quis Jer. xn. 21.-
ftabit in fubftantia Domini? Et. iterùm apud eundem : E t f i ftetiftent in fubftantia mea , S4p.xv1.2r.
avertijfem eos ab Jludiis eorum peftìmis. E t apud Salomonem : Subftantia mea, dulcedo
mea eft.
X . Cùm ergo hanc unitatem fubftanti« in Patre & F ilio, non folùm Propheticà, fed & Subftantia
Evangelica au£loritate cognofcas, quomodò dicis in divinis Scripturis ò/xovnov, non J?Patfe&Fx-
inveniri, quafi aliud fit ó^oouW, quàm quod dicit : Ego de Deo Patre exivi. E t ,
Ego & Pater unum fumus : vel quod Prophet« ex aperto fubftantiam Dei intimarunt ?
h H«c eft autem (A) omnis ratio in Patre & F ilio , ut unitatem fubftanti« credas , licèt
rem ipfam, qu« eft inenarrabilis, definire non poflìs ; u t, fi ve lumen de lumine dicas , •
* ( ì ) five virtutem de virtute, five fpiritum de fpiritu , five Deum de Deo., quodeunque
de Deo dixeris, unius tamen effenti« Patrem & Filium credas, id e f t , de eo ipfo quod
k Pater e f t , Filium ( k ) natum intelligas. Nam fi aliquam comparationem de his rebus
qu« videntur, in eo facías, ipsà diflimilitudine rerum , non rationem oftendes , fed
1 altercationem diíj^utationis induces, (/ ) ut cujus voce deferiptum eft : Cui me compa-
m rabitis ? A c proindè D eus , cui affimilari nihil poteft, fufficiat credi (772) quod effe ienr
n titu r, quia ipfe credi fe voluit, non indicari, (n ) nec examinari. Denique, de hoc
ipfo quod mecum profiteris , fi aliquam fimilitudinem velis in Deo conferre , nefeio
• an quod comparaveris, poflìs exprefliùs definire; ut putà cùm.dicis : Lumen ex lumine.
Si ad explanandum illud fcrupulosà narratione cogaris, qu«ro, quomodò lumen
< ex lumine credas ? Utrùm quafi lucernam ex lucerna, vel quafi folem ex fole ; ut aut
duas lucernas , aut duos foles , quafi duos Deos fub hoc exemplo inducas ? Aut
fplendorem luminis ejufdem de lumine, v e l claritatem folis de eodem fole fulgentem ,
lumen de lumine cònfignes, ut in matrice luminis Patris figuram aflìmiles ; Filium
vero in fplendorem ejufdem claritatis oftendas , quòd de eo Propheta dixerit : Apud te Pp xxxv.io.
eft fons vitee , & in lumine tuo vidèbimus lumen. V e l Salomon cùm dicit : Candor eft lucis Sap. vn. 16.
ceternce, & fpeculum fine macula, Dei majeftas & imago bonitatis illius. V e l Apoftolus hinc
pr«dicavèrit, Salvatorem noftrum imaginem effe invifibilis D e i , eò quòd & imago folis colof.i. ij.-
lux fua fit , qu« de eodem fole proceait. Sed quanta ad h«c refponderi poffunt , qu«
(<i) E t omnia 8tc. In Ambr. ile legitur : &* omnibus (/) E t verus f i t F iliu s . Ambr. ut verus f i t F iliu s .
fu i cujufque generis fubftantia , f ic u t Apoftolus 8cc. ( g ) Ejfentieè. Ambr. Subftantia.
( b ) Geruntur. Ambr. reguntur. («) óm n is ratio. Ambr. nominis ratio.
( c ) E t benè 8cc. In Ambr. E t benè de D e o legis (i ) S iv e virtutem de v ir tu te . . . . f i v e D eum de D e ó ,
fcriptum. . ' ' . IX , quodeunque de D eo &c. Ambr. Siv e Verbum de Verbo..*
'(Ü ) In fubftantia ejfentid fu á . Sic Ambr. Annotant f iv e Dominum de Domino, quodeunque de eo dixeris.
Editores nane effe le&icmem omnium ed. & Cod. ( k ) Natum. Deeft in Ambr.
Lat. Vigil. Ed.‘réfecliit Effendi fu á , pro quibusTell. ( l ) Ut cujus voce deferiptum eft. Sic Codd. ac plures
Cod. fubftituit • fententìà fuá.- In Bill. ed. deeft fu b - Ed. In Bill. & Vigil. Ed. E t quia e x voce D e i fcriptum
fla n tia. Caiterùpi recepta leftio idem iignificat , ac eft.
fi fcribatur : in ordine fulftandee per effendam filóni'. (m) Quod effe fentitur 8cc. Ambr. Quod ipfe fen titu r^
: ( e,) Quantum. & quale' f i t , Sic Ambr. In Bill, ed, quem ipfe 8cc.
quantus 0* qualis f i t , * ; • (.n ) N e c examinari, Deeft in Ambr.