É É I É I I fanaus ma« y t in Cappadoriam,. quod aflerit Bafilius, & confirmat Gregorius, qui Spi-
140. ’ ” tum SanSum a b exteris regionibus viros pietate iiflìgnes zeloque flagrante? ad ungenÈaiì.
Ep. 48. dum Bafilium excitafle tèfiatuiv . , .
' x c i ? 7' , Quid plura?Cùm eorum numero epifcopörum, qui Bafilium erant proclamaturi unus
Baita elee-deeffet ad canonicam ele&ionem; Is'azianzi epìfcopus, nonfolàm feneäute f i d ’etiam
« a r fo y f« * * ; devo te animam agrns , iter aggredì non dqbitavit, ut calculo fuo elee-
pus, Grego-tionern juvaret-, Spiritus videlicet ope atque auxilio fretus. Proficifcenti patri Gregorius
operi“ “1’ “ «eras ad fan3 um Eufebium dedit, cujus ze lum, fudores, gratamque Deo B
Or.,t.n..}e. e«atem laudat, atque ei acceptam refert renovacam patris feneftutem, unde edam
Or.4j.oa.j7. rem. ex fententia fucceffuram fperat. SeneAus renovatur . morbus fuperatur, leAoaffeai
Ep.al. ap. exiliunt, infirmi potentia accinguntur. Quce res mihi conjeAuram affimnt. negotia nop-
tra ex animi fententia fuccejfura effe. A c patrem quidem, turn fuo , turn nofiro nomine
babes, pulchrum umverfie vita & veneranda canitiei finem impofiturum, nimirhtn pra-
fentem hanc proecclejia dimicationem. A t certum habeo fore , ut precibus Vefirisfquibus
foetus nemo non fibi quidvis polliceri debet, firmiorem eum vqfintioremque recipiamus;
Oi.4j.n°.37. Spes Gregorii irrita non fiiit. Fieri aliter nonpoterat, ut ipfe a it, quin Spiritus SanAus
-vincerei; atque adeò abundi vielt. Bafilius eledus fùit Cadarienfis epifeopus, ordinatus ■
& in throno collocatus. Quibus perailis, Gregorius qui profeflus fuerat, vehiculo non
IM- ficu s - a c mortuus feretro impofitus, juvenis redit, firmus ac valens, oculos ereAos habeas
, a manuum impofitione &• unAione , addo etìam, & ab illius, qui ungebaturf capite
roboratus. Hoc igitur ad prifeas narrationes accedat, quàd labor fanitatem affin &
animi alacritas mortuos excitat, & exilit feneAus Spiritu delibata. Sic Bafilius Gregorii
utriufque& fandiEufebiiSamofatenfis opera , ecclefiz Cadàrienfis epiicopatum fufee-
JÌTo8«. I 37° .’ ut multis argumends confirmat nofter Prudendus Maran poft Petavium
•P - 3- & 1 dlemontium : nec audiendi funt Bollandifta: & Baronius , qui Bafilium anno a io
ordinatum féribunt ; multò autem magis repellendo e llP a g iu s , qui ejus ordinarionem
ad annum ulque 371 differt. .
G w lL ' N r ni dlÌ iu,m fu it ’ i 1“ 11 Gregorius, qui eleaioni Bafilii non interfuerat , e le a o
nec eleiiioni srere^ure® Cadaream occurreret. Verùm ebriftiana; modeftia: confulens, atque horum
BaClii inrer-:temporum invidiam fugiens, repreflò amicum videndi defiderio, domi fe condnuit ’
poft “eicflia- q^. reterea literis quibus fe fummà perfufum istòria fhiffe fatetur, cùm lucernam
nem in*i£t, a opuitu òanMo vittore fupra candelabrum pofitam intellexit ; fimulque caufas cur
ftatlm ad *Pfum non advolaverit, exponit, ac ne id a fe expofeat precatur. Gregorii
gieflnm ref- orationes , leu excufationes non accepit Bafilius, feque ab eo parvipendi ac negligi
pondit. conqueftus eli. Balilii querelis fic percacutè refpondit : Si nobis proptereà fuccenies
fcp. al. 24. quod te mmiis, quàm tua virtus meretur , fufpicìmus & admiramur , omnibus quoaite
Ep. ai. 10. monaltbus fuccenfeas oportet. Neque enim alius quifquam fatis te laudavit, aut lauda-
turusefl praterie tuamque in dicendo fublimitatem ; f i quidem fieri pojfit ut quiibiam
Juas ipfe laxides jrradicaret, idque fermonum lex ferret. Quòd f i contemtum tufonobis
objicis , quin pnus infaniam ? A t quòd philofophamur indignaris ? Liceret mihi cum
bona tua venta elicere, hoc unum doarind quoque tua & eruditione fublimius eß &
prafiantius. Ceflìt tandem Bafilius, & amici prudendam judicio fuo comprobavit ; auem-
fureoaum cum poftea Ca:faream veniflet Gregorius , atque oblatam' fibi ab amico
mligmorem inter Prelbyteros fedem repudiaffet, hoc faftum non accufavit fed
laudavit Bafilius. ’
dJ v lL e S “ o fin-en? condgifle , quod de patris zelo narrar Gregorius, qui
advenils e c - ™aSna anuni conftanua fife hareticis oppofuit, ehm illi una cum imperatoria im-
d e tam N ^.pietate expeditionem adversùs Nafiamenam ecclefiam fufieperunt . tanquam n o s
£p”= " T 6 - W m lnquil Gregorius , in poteftatem fuam redaAuri | aliifque jam fere omnibus
diente , nnàJervitu^ °PfTCjJis adjunäuri. Impemtoriani impietatem intelligit Valentem, q u i, compofità
ÌraS«por-ÌUm .Gothls ,Pa c e> ad ùnpugnandam CathoUcam fidem imperii vires con v e rdt, &
naeretico agmine cméhis in Cappadociam fe contulit. Intentus podflimum erat Valends
Or.18. n".J7. arcus in Bafilium ; fed Cafaream petens, exeunte anno 371 , vel inde forfan difeedens
anno fequenti, Nazianzo iter habuit , confeaumque fenio aggrelfus eli epifeopum
qui glonolum de eo triumphum reportavit. Magnam pròfeao in eo triumpho partem
nabuit Gregorius nofter ; quod quidem ipfe, vir licèt modeftiflimus, fateri coadus eli
1 . cum ait Gregorium pattern fuum magno adjumento fuifle decertantibus Nazianzenis adver-
sus ln3Pererenam impietatem, tumperfe ipfe, turn per nos etiam fortaffi, inquit Grego-
nus , de leiplo loquens, quos, velut non ignavos ac degeneres catulos, in illos Hairedcos
velut m Jcevifiimas firas immittebat, ad pietatem nimiràm hoc ratione nos exercens
XCIV. _;in egregio quoque Bafilii certamine adversùs, eumdem Imperatorem focius fuit
emndmVa- c j f f eluf<lu®. c °nfors in nobili triumpho quem de deviais & expugnatis Catholica:
Jentemcertan- ' noitiDus^ retulit exeunte anno 371 & ineunte anno 372. His certaminibus inter
« Basi» fo- luufe Gregorium ex ìpfo difeimus. Etenim fe in ecclefiam unà cum Bafilio ingreffum
teiìatur^
V I T A S A N C T I G R E G O R I I . cj
teftatur 7 ejufqué vòcés audiffe, quas Dei voces appellare non dubitata cùm alio-
queretur Imperatorem qui Temei & iterùm in earn fe contulerat, ut Bafilii colloquio
quod jam pridem expetebat, ftueretur. N e c vero tantùm Bafilii colloquiis cum Impé^
ratore , verùm etiam habitis anteà cum Praefe&o & Priepofito coquorum, qui artis fu®
gladios minabatur, atque ad ignem fib i congruentem tranfmijfus e f t , ut feftivè jocatur
Gregorius , concertationibus eum interfuiffe certum nobis videtur. Eum invitaverat
Bafilius, ut fibi adeffet ad propofitum certamen, venturum fe promiferat ; itaque eum
venifle pro certo habendum. Arbitratur Tillemontius matris Gregorii morbum attùliife
moras, & caufam fuifle cur a Bafilio vocatus flatim non venerit. Verùm, ut omittam
cariorem fuifle Gregorio ecclefise utilitatem , quàm u t , eà poflhabità, agrotanti matri
aflìderet, atque ad defendendam ecclefiam accurrere detre£laret ; certè in his literis,
quibus nititur Tillemontius, nihil legitur de graviflimis veniendi caufis , niliil de
Gregorii promiflìs, qui cùm pugnandi tempus adèflet , adfuturum fe pollicitus fuerat ;
fed tantùm defiderio videndi Bafilium fe teneri fìgnifìcat, - cui fatisfà£lurum fe a i t ,
fi fua mater Bafilii precibus-fanetur. Quare hac ad aliud tempus pertinet epiftola ; &
quacumque narrat Gregorius de Bafilii prolixa & acri cum Prafefto Modefto concerà
tatione, fuis ipfe auribus credendus eft haufifle.
Idem etiam dicendum de variis Bafilii praliis cum ceteris ab Imperatore pramiflìs,
five exjudicum clajje 3 five ex militari ordine 3 five e x gynceceo. In his omnibus Bafilii
focius Fuit Gregorius V‘ qui hetus & aìacer viftoris latus cingebat, ftrenuè commiflas
fibi a Bafilio partes agens. Hanc namque, propter temporis anguftias rationem inierat
Bafilius, ut ipfe quidem fibi verbi difpenfationem vinaicaret ; Gregorio aùtem , quem
ob nominis o b fcu r ita tem ( ' fic loquitur vir modeftus. ) nemo eflet accufaturus & in
exilìum eje£turus, loquendi libertatem committeret. Atque ita , inquit ì-,; Evangelium
noftrum firmum validumque erat, auxilio utriufque fuffultum. E x his intueri licet quantos
labòres j quàm difficilia ac periculofa onera fuftinuerit Gregorius , cùm adverfarios co -
minus adórtus manufque cum illis conferens,acriùs illorum in fe odium excitavit. Plura de
his dicere fupervacaneum fue rit, cùm nullus penè fit fcriptor antiquus , qui preclara hsec
Bafilii certamina j egregiamque ipfi a Gregorio preftitam in his certaminibus operam,non
longiùs profequatur. Verùm le&orem monitum volumus,recentiores, in diiponenda harum
rerum fe r ie , nonnunquam aberrare. N e Tillemontius quidem, quo non alter cautior
a c diligentior, ab omni errore immunis eft. Locus quidam Gregorii noftri minùs redè
intelledus in maximas anguftias virum dodum conjecit. Poftquam Gregorius retulit
Valentem Bafilii admiratione perculfum, vetuifle ne vis ei inferretur,& dum dona offerret
mirum in modum titubafle, cùmque rurfus in ecclefiam venifle t, intra velum divinas
Bafilii voces audivifle; poftquam , inquam, hasc narravit Grègorius , fic profequitur :
AÙt» yivrrxi r tk ¡ìcttrtXÌws mpi tipictf <ptXwQpa7TÌa.i dp%>) , - Karu^ettrii npuTn , tS to rò X»/x/j.cl 4 rore
ì'ioyx^inì? tTiHpticts to nXitgov > Sunttp ti piu/xa. S'tixxjtnv. H oc ex titi t Imperato rice erga nos humanitatis
& dementia, prìncipìum ; hcec prima rerum Jedatio3 hcec occafio maximam imprejfionis illius3
qua. tubi vexàbdmur, partèhi3 non fecùs ac fluclus qùofdam 3 fr eg it.ac dijfolvit. Hasc ad fe-
cundum Valentis in eccléfiàm ingreffum refert Tillemontius, indeque colligit Bafilium ac
omnes etiam Cappadociiè ecclefias reliquo V alentisImperatoris tempore, vel faltem diu
fatis poft Valentis cum Bafilio- colloquium, pacem retinuiffe. Verùm pax illa nequaquam
conciliari poteft Cum pèrfécutione, quam poft feeundum Valentis in ecclefiam ingreffum
confecutam effe audor eft ^Gfegórius. Conjeduris Tillemontius hanc difficultatem
folvere nititun Sed quid cò'njeduris opus e f t , -cùm res perfe plana.fit fit expedita ? H ì e c
enim verba Gregórii : Hoc fiìit Imperatoris- erga nos humanitatis initium 3 hcec prima
rerum fedatio 3 non ad Valentis intra velum cum Bafilio colloquium , fed ad illam
Bafilii virtutis admirationem, qua perculfus Valens vetuit ei vim afferri, referenda funt :
quOd quidem-ex;tota rerum ferie patet. Etenim Gregorius ait Valentem, auditis. quse
■gèfferàt Bafilius ¿ in tantam illius virtutis : admirationem venifle , ut vim ei inferri
vetuérit, ' eique fàtisfaciendi caùsà in ecclefiam venerit , ubi ad folum Bafilii conf-
pedum contremuit, ac poftea rediens longum videndi Bafilium defiderium exple-
vit. Quod' ergo- ftatim addita Gregorius , hanc primam fuiffè tempeftatis fedationem,
referri debet ad juffum Valentis , qui miratus fummam Bafilii conftantiam in certamine
adversùs P re fedùm , qus ipfi a Prefedo narrata fuerat, ne vis illi inferretur vetuit ,
atque in ecclefiam fe conferre & cum ipfò colloqui ftàtuit. Pretereà idem probant
phaeC verbà G re go r ii, kdr'à^A&i? irpùr» , hcec prima Jedatio'^ quae Billius non reddidit.
-Gértum namqué e ft, tunc primùm fedatam fuifle tempeftatem , . cùm Valens vetuit ne
vis Bafilio inferretur, quod profedò vetuit priufquam in .ecclefiam f e . conferret. Haec
mOnuiflTe fat èft. Qui plura v o l e t , legat-'.vitam Bafilii novàs operum. fandi Dqdoris
■editioni prefixam'j Gàp. XXi p. 104. n°. v ili. ; -c
Illic etiam legere licebit egregiè tradata in capite x x i i l , quxeumque/pedant orta.,
poft Valentàs-difeeffum, inter fandum Bafilium & Anthimum Tyanenfem epifeopum 0 Tom. /. " ' cc
cìus e ft G r e gorius.
Or.43.h\yj;
ìb id . n ° , 4if i
Ep. 4.
Ori43 .n°.4Ì.
b j e q . 1
X C V .
In aliis Bafilii
prxliis partes
iuas agit G re gorius.
Ìbid\ n° . 47»
Or.43.n0.J3.-
. XCVI.3
)peram fuàm
Ver* Bafilio