»exiffimö; quippe «Juae & Indis & Britannis ex diametro inter fe oppofitis æquè in-
»clärtferit » . ■ v > » . 'i '
Quamvis autern Ifidorus tam malè jieCappadocibus, fetìfèrit & fcripferit, in altera
Lib. i. Ep. tamen epiftola, poftquam Prifcum Càppadocem fie allocutus eft : « Vereor ne tü illius
i j 8 .p . 64. ^ Cappadocum partis fis, quæ -onini vitiorum genere injùfta eft* ; hæc addit : « Altera enim
»rurfum Cappadocum pars eft quam optimà, Travàfifloç, ex qua illi extiterunt , qui vitæ
» fuæ-açrpræceptorum luce orbis terrarum finibus præluxerunt, A*foux*tr*vTtç. Quibus
verbis non alios cërtè quùm Gregorium magnumque Bafilium lignificare voluit Ifido^.
Ibid. p. 114. rus j ut & iftis in epiftola c c c l i i : « Ego vero Santtos illos è Cappadocia extitiffe af-
»fentior. Atque hoc pötiifimum iftorum improbitatis argumentum eft » ; nempe Cappadocum
, quorum mores indigni veterum Sandorum Patrum virtute tune decantabantur,
Gregorius tamen Cappadociæ non illibenter meminit, eamque, ut fefe dat occafio,
laudibus eifert. D e Georgio Cappadoce, qui Àthanafio infenfiflimum fe præbueràt ,' vérba
Or.zi.n0. faciens, fie ait : Atque hîc mihi cariffimum folurn 3 patriam 3 inquam , vieam 3 omni cri-
14« mine folutam velim : improbitas enim , non patrioe 3fed iis 3 qui animi induäione, ìpfam
elegerunt} aßignanda eft. lila enim facra, & apud omnes pietatis laude clara & illuflris eft.
Or. 43.n°. 3. Alibi Cappadociam , venerandam patriam fuam v o c a t , nec minus juvenum, quam
Carm. equorum bonam nutricem. E t in fine carminis ad Nemefium, Cappadoces fuos dicit,
& hoc nomine fe gloriari profitetur.
III. Parentibus ortum effe , nobilibus Gregorium afferit ejus vitæ Scriptor ; quod quidem
Parentes incertum eft de patre ipfius Gregorio ; nifi quis inde illud colligere velit , quòd
OrTtf n° Gregorius nofter in Oratione, qua defundi patris laudes profequitur, his verbis in-
r* *“ ■** cipiat : Ille igitur 3 ut patriam , genus 3 corporis dotes 3 externum fplendorem , &
a lia , ob quæ homines magnifica de fe fentiunt 3 ad encomiorum leges remittam , ; &c.
Dum enim ait Gregorius fe genus patris, corporis dotes, externum fplendorem ad
encomiorum leges remittere , nonne indicare videtur fibi ifta in laudibus parentis
ponere licuiffe ; adeoque eum & genere, & corporis dotibus, & externo fplendore , &
a liis , ob quæ homines magnificè de fe fentiunt, præftitiffe? Nifi enim iis præftitiffet,
Orator certè tali exordio rifum moviffet.
I V. Hypfiftariorum fedam profitebatur Gregorius pater ; quæ feda E x gentili erróre 3
Hærefis inquit nofter Gregorius , & legali vanìtate confata erat ; quarum utriufque partes quaf-
Hypfiftano- ¿am ftigiens , ex quibujdam partibus confata & conftituta eft. Etenim illius quidem
Or 18 n fimulacra & facrificia re fidente s ,. ignem & lucernam colunt : hujus autem Jabbatum &
* jejunam quandam a nonnullis cibis abftinentiam venerantes, circumcifionem afpernantur.
Ex his patet Gregorium non fuiffe omnino Idololatram , quamvis Gregorius , carmine
de rebus fuis3 hunc fub idolis vixiffe fcripferit. Qua quidem voce non deorum aut ani-
malium fimulacra, ut Joanni Clerico viiùm e f t , fed ignis aut lucernarum dementa
Pag. 32?. Gregorium intellexiffe, in monito ad Orationem x vm oftendimus ; idque ex relatis
Gregorii verbis apertè declaratur. Quòd autem Hypfiftariorum nomen fpedat, græco
fonte cad it, nempe voce ¿4^05, quæ altijjìmum fonat ; fibique Hypfiftariorum nomen
vindicant, quòd folum Altiflimum adorent. D e hac hærefi nihil legitur apud
Epiphanium , Auguftinum, ceterofque qui de hærefibus fcripfere. Confimilia tamen ferè
de Euphèmitis , feu Maffalianis, narrat Epiphanius Hærefi lx x x : ait enim illos ex gen-
tilibus , nec Judaifmo, nec Chriftianifmo attendentes, deos quidem dicere ; nullum
autem adorare, fed unum folum venerari., quem omnipotentem vocant. Quandam
etiam fimilitudinem habent Hypfiftarii cum fubortis pofteà Coelicolis Àfricæ, de quibus
Auguftinus, epiftolà c lx i i i ; Codex Theodofianus, lib. x li i i de Hæreticis, & lib. x ix
de Judæis Coelicoîis & Samaritanis.
V . Longo Gregorius pater, tempore in Hypfiftariorum errore, nimirum ad quadragefimum
Mores Gre-quintum fermé ætatis. fuæ annum, veriatus eft. Verumtamen priufquam religionem
gorii Patns. djj-iftianan-] profiteretur , moribus erat Chriftianus. Ille enim,3 inquit Gregorius nof-
pr. 18. n°. 6. ter ? ante etiam quàm ad noftram caulam fe contuliffet, nofter erat. Mores quippe ipjum
nobis afcifcebant. Ut enim multi ex noftris nobifcum non funt 3 quos fcilicet a communi
corpore vita removet ; fie contra multi exterorum ad nos fpeâant 3 quicumque nimirumfidem
moribus antevertunt y ac f i lo nomine carent, cüm- rem ipfam teneant. Quo
in numero meus quoque pater erat ; ramus quidem ille alienus, ctterhm vita & moribus
ad nospropendens. Pudicitiæ laude excellebat Gregorius ; idem fimul amabiliifimus &
caftiffimus, quæ duo baud facilè in unum concurrunt. Juftitiæ tam tenax fu i t , ut in
magnis reipublicæ munerib.us verfatus , ne teruncio quidem facultates fuas auxerit. Sed
his omiffis , ad annum, quo Chrifto nomen dedit, ac Chriftianam religionem profeffus
verafque virtu tes eft affecutus, veniamus. Is fuit annus, quo habita eft Synodus N i-
cæna, poft Virginis partum 32J. Etenim ab epifcopis , qui illuc contendebant ut Arii
furoribus obfifterent, præcipuè vero a L eo n tio , qui tum Metropolim gubernabat, cùm
fponte fuâ defiderium fuum confeffus fùiffet, communifque falutis auxiftum popofciffet,
catechefis fermonibus imbutus, baptifmum fufcepit. Anno
Anno isitur 3 2 ; baptizatus eft Gregorius , aut aliquanto.poft tempofe ; fi quidem, K g fe fc
tefte Gregorio noftro , A i lavacrum aeceffit, cum fe pro vmbus fmspriùs purgajfet ; pater faplir.
otaue turn animo , turn corpore , multò magis , quàm qui olim a Mqyfe tabulas accep- mum fift ipU
tari étant, puriûcaffeu E x his patet Gregorium tempus aliquod impendifle , ut fordes g g M
elueret priufquam aquisàfeaptiiìni purgaretur, quò purgano p r xm purgatioms dono ÜBSM
firmitatem affereret feu gratiam in turo poneret. Egreffum ex aqua lumen circum-
fu l f i f quo miraculo perculfus epifeopus, Gregorium fibi in epifeopatu fucceffurum
nalam ac publicè clamavit. Id argumento eft eum Nazianzi ab ejus Ecclefiæ epifeopo
baptifma fufeepiffe, non vero a Leontio Gæfarienfi , utputat Baromus, quem lequituf
Papebrochius. Quod cùm mater ejus , fiaorum numinum cultui a d d ic a , indirne; ferret,
V I I .
Pafriam fu-
patriam fugere coadus e ft , Patris coelejhs ac vera hoereditam.causa ,&m a tr e ,& faeuha- j ü
libus aliquandiu carere fuftinens, atque hanc ignommiam. oequius ù facilius quam ala. jum-^ k a t a m a t r e .
, * MBM Or. 18. n°. <• mos honores tuiit. _ . . • v t t t
Ouod de Gregorio è lavacro afeendente prænuntiatum fuerat, contigit. Creatus
eft epifeopus anno 329 , v e l 32B , ut placet Gothofrido Hermant, annos natus creatur.
fermé quinquaginta; cumque Nazianzenam Ecclefiam per quadraginta qumque annos
fapientiflìmè adminiftraffet, exadis penè centum annis, plenus dierum, fanaiffime obnt
anno 373 exeunte, vel ineunte 374. , ^
Ipfi non diu fuperftes fuit piiffima conjux Nonna ; tali digna fponfo e r a t , ut ìple Nonna* ^
tali dignus fponsa; atque, ut pii filii verbis utar. Si quis abultimisterrarum fimbus3 atque ter G r e g o r i i,
exuniverfo hominum genere3præftantiJJimum conjugiutn conciliare ftuduijfet, nullum ufquam a
hoc proeftantius aptiufque reperiri potuijfet. Ita 3 enim viro rum ac mulierum optima y Or. i8,n°. 7*
vroeclarijjinia quæque in unum coìifluxerant • ut hoc matrimonium , non minus vir-
tutis , quàm corporum , nexus effet. Habuit N o n n a , quod ex editis a doftiflimo
Muratorio epigrammatibus difcimus, patrem nomine Philtatium 5 matri nomen fuit
Gorgonia, fratti Amphilochius, ex quo ortus magnus ille Amphilochius lconii epiico-
pus. Nonna ex radice fanfta prodiit j acceptamque a parentibus virtutis hæreditatem
ita pietate fuâ & præclaris a£tionibus auxit, ut fi lìngula percurrere animus effet, de illis
volumen impleretur. Sed ea fuaviùs le g e t , & ex ipfo fonte hauriet le& o r , verfans
Gregorii noftri fcripta, in quibus fæpius Nonnæ fit mentio. Legenda inprimis Oratio
x vm . quæ tota de Gregorio patre , & de Nonna ; carmina 1 & 11. & c . Unum duntaxat
referam, quod prætermittere nefas effet. Nonnæ adferibenda eft fui ab Hypfiftariorum
fetta fponfi ad chriftianam religionem tranfitio , quam affiduis ad Deum pre-
cìb u s , dies ac nottes cum lachrymis & jejuniis obfecrando , impetravit : Sanclifìcatus eft l.C o r .vii.mx
vir infidelis per mulierem fidelem. Nonnæ adferibendi funt abundantes ipfius in epifeopatu
fruttus ; Nonnæ adferibenda eft natorum pietas, quos enixa non minus fpiritu
quàm ca rne, Deum unum timere & amare docuit ; quos tam egregiis moribus ac
præceptis infòrmavit atque imbuit , ut fingulos , afpirante gratia , ardens ad fiderà
virtus erexerit, atque inter Santtos ipfi numerentur cum fanttis parentibus ; mmi-,
rum Gorgonia, quæ forfan natu maxima fùit j Gregorius, de cujus v ita , rebus geftis ,
& fcriptis ditturi fumus, & Cæfârius. _ t .
Hifce ergo parentibus natus eft Gregorius , Atque ad Deum a vulva ipfa projeaus 3 q uo *anno
& ex materna pollicitatione ipfi donatus. Etenim N on n a, cupiens mafculam prolem, natus fit G recùm
earn crebris precibus a Deo impetraffet, ut olim Anna Samuelem, voti com- gorius. ^
pos fatta pia mater, filium fibi dono D e i conceffum illi a quo acceperat:, Annam Or* n • 77«
æmulata, confecravit. Quo anno id contigerit gravis eft difficultas, & certant inter
le Scriptores. Quamvis noftrum non fit tantas lites componere ,^ quid tamen fen-
tiamus diffimulare lex operis non finit : fed priùs diverfarum opinionum expendenda
funt momenta. Dottiffimus ac piiifimus Tillemontius, cum aliis pluribus, Gregorium
nec cititis nec feriùs anno ter centefimo vigefimo nono natüm effe ftatuit ex pluribus
Gregorii ipfius verbis , quo certè non eft alius ætatis fuæ teftis locupletior.
Palmaria inprimis videntur hæc Gregorii patris verba filium ad fufeipiendum munus
paftoritium impellentis : ^arm de
Ouïra TonvTOV (ìtov, fua y. y I ».
Otroç S'/ntât Svwuv î/aoi ^pii'Of.
N ondum to t annos v ita percurrit tua
Q u o t mi in fa c r is jam fu n t peracii viclimis.
His duobus verficulis manifeftum eft Gregorium Nazianzenüitt natüm èffe 9 cùm jam Deo
ejus pater vittimas offerret ; five vittimas eas intellexeris quas quilibet Chriftianus ex corde
puro offert, five quas folius eft facerdotis àut epifeopi, ut miniftri, offerre. Cùm autem
Gregorius non ante annum 328 creatüs fit facerdôs & epifeopus , neceffe eft ut Gregorius
filius ex patre epifeopo fit procreatus, fi vittimas quas o b tu lit, priufquam
nafeeretur filius, eas effe credideris , quas foli facerdoti offerre competit, adeoquè
non ante annum 32 8 àut 32^ , quo creatus eft epifeopus.
Tom. I, X