c e n t . i t . nuptiarum Nyffeni fundamentum, vidlrix eft opinio Centuriatorum, qüi eurif
Greg'. NyE perpetuò cmiibem vixiffe volunt, & laudant orationem Gregorii al. xx. in
c e n m t .p . j . t . BafiliuniMagnum.
NyEp. 117. Librum de virginitate fcripfit NyiTenus, in quo hsee font verba : Veluti
quodam terra: hiatu prohibemur , quominìis ad hanc virginitatem accedamiis ;
quae verba amiffie virginitatis quandam fofpicionem videntur injicere. Verum
hsec verba iplà, & comparationes quas adhibet fi perpendas, foipicio
evaneicet. Non enim virginitatem ipfam , fed illius vitae commoda , militates,
quietem deplorat. Non, inquam, nudam ac fimplicem virginitatem
in eo traifatu proponit NyiTenus ; fed vitam Deo devotam, liberam curis ac
coeleftem, cujus adjutrix inprimis & focia virginità?. Negotiis autem fsecula-
ribus diftradta primùm, dein epifcopali follicitudine Nyfleni vita cum foerit,
nihil mirum ab eo, qui tantis bonis carebat, fortem fuam deplorari. Qui vel
prologum legerit, ubi accuratum totius libri argumentum, rem inteliiget.
§■ I i I
De Vita monafiica quam profejjiis efl Gregorius.
M o n a s t i c s vitae profeffione adftridtum foifie Gregorium, necnon
Baiilium, Chryioftomum conftans eft omnium retro fseculorum ièntentia.
Cum id negari abiblutè non poffit, novam quandam opinionem, apud
antiquos inauditam prorfiis, docSius Thomaffinus invenit, ut monachum
non fuiife Gregorium , nec Baiilium oftenderet. Hujufinodi figmentum
EcSTmS arr^ t celeberrimo abbati Trapenii, monachorum ftudia impugnanti; ne ,
p . i7s. ft Gregorium , Baiilium, Chryfoftomum, &c. monachos fuiflè agnofceret ,
monachis fas effe ftudio incumbere , agnoicere cogeretur. Hsec Hieronymi
epiftolse ad Principiam verba, hujus novae opinionis fundamentum ftatuit
Thomaffinus : Suburbanus vobis ager pro monaflerio fu it, & rus eleclum pro
folitudine Quis hoc crederei, ut confulum pronepos (Pammachius) quem
pJlÌEÌmn Hieronymus appellat *px‘tpdnyov monachorum ) inter purpuras Senatorum
cap. 46. furva tunica pullatus incederei ? Hoc totum eft, ft fides Thomaffino,myfterium
monafticae profeffionis Gregorii, Bafilii, Chryfoftomi &c, nimirùm ferva
tunica pullatum incedere, rure verfari. Non aliam in his Sanctis vita.-: monafticae
profeifionem agnofcit Thomaffinus , iimulque negat, vere monachum ejfe,
nifi qui Je ad totum vita tempus aflringat , feque omnibus poffejjionibusfpoliet
ac nudet. « Verùm difficile non erit, inquit nofter Prudendus Maranus ,
» Thomaffinum refellens, utrumque de Baiilio adftruere ; & quod eruditus
» Thomaffinus ftatuit, ut eum monachum non fuiflè probet, id convertere
» in argumentum vera illius monafticae profeffionis ». Quod de Baiilio difficile
non eft, de Gregorio difficilius non erit, cujusfcripta amplam lègetem
feppeditant.
Vereor ne atìum agere videar, & fepervacaneo incumbere labori, fi de
Gregorio id probare aggrediar , quod de Baiilio probavit ejus epiftolarum
editor. Qui enim unius vitae monafticae profeffionem probat, utrumque monachum
foiffe oftendit. Aggrediar tarnen, fi quidem hanc provinciam nofter
Prudèntius Sodali operum Gregorii editionem elaboranti reliquit, nihil ipiè
in his qua ad fanclum Gregorium Naqianqenum fpeclant immoratus.
Ut quis verè & propriè monachus fit, requirit Thomaffinus ut fe ad totum
vita tempus aflringat, feque omnibus poffejfionibus fpoliet ac nudet. Utrumque
praftitiiTe Gregorium, Gregorius presbyter, ejus vitse fcriptor, diièrtis ver-
p. 8 & p. bis teftatur. « Ipie libi confelebat ut , quemadmodùm in vitae diicrimen
» adduéìus promiferat, Deo feie offerret, & a mundo fejundtus, cum eo
» qui
i> qui foius puriffimùs eft, vitæ confuetudine jungeretuf, ätque ex librorum
» factotum leclionc veritatis fplendorcin hauriret ». Idque edam per omnem
vitam facete non deftitit, Monachus effe potiìis habeiis quàm mundanus , 8C
pauper quam queeftuarius : /¿ovucèi ¿rr) not/iuS. Quidquid igitur Thomaffinus
requirit, ut quis propriè dicatur & verè fit monachus, id omne Gregorius
præftitit ; imo plura quàm poftulat.
Quidquid objicitùr a Thomaffinó , addudlum crederes ad probandum
monafticam vitam profeilùm foiffe Gregorium. Opponit tarnen vir doâus,
Gregorio fontem & hortum foiffe, adeòque ipfom foorum fibi refervaffe
partem bonorum, & proptereà verè & propriè monachum non foiffe.
Hsec Gregorii verba font in carmine poft abdicatàm Gonftantinopolita-
nam fedem condito ( quod quidem obfervarè plurimùm intereft ) in
quo fe monachum appellat , quod diffimulat Thomaffinus : Nuper qui*
dam„ inqait, fiultus ,. deliciis perdíais , dives atque infolens i delicias mihi
VÎtaque mollitiem objeclabat, cum alia multa dicens , tum edam illud; me
divitem êCcopiofum e fe , ut qui & hortum, <SC otium, ¿C mediocrem fontem
habeam. Hinc concludit Thomaffinus, Gregorium non omnia bona abjeciffe,
adeòque non propriè monachum foifle. An fèrio , an jocose & ridere volens
hoc dixerit vir dodus, dubitari poffet : mirum enim virum dodum talibuâ
ttiomentis, fi momenta licet appellare, rem tam apertam impugnare. Grego-
ìius hortum habuit & parvum fontem ; quse quilibet, ut quotidie videmus ,
habet Eremita : quis inde feriò colligat , Gregorium foonim fibi partem
honorum refervaffe 1 Idem etiam poflèt dicere cum fluito deliciifque perdito,
Gregorium divitem & copiofiim foiffe. Quem Gregorius fie refeUit : S i fón- mi. v.tr,
lem, vel hortulum, vèl umbrojìim nemufculutn....poflideamus, id delicias inter- ^ A’*
pretamini, magnam noftrorum nobis pattem bonorum refervaffe arbitramini.
Quid vero, inquam, 6 mìjir, lacrymajne taces, SCventris fanum, SCgenuum
vulnera, iioclefque ihfomnes, quibus monachi fua corpora confidentes enecant ?
Hsec Gregorius : quem omnia abjeciflè, feque omnibus poflèffionibus fpoliafìe
ac nudaffe, quod requirit Thomaffinus ut quis verè monachus dici & elle
poffit, certum eft ipfiufmet verbis. Omnia dimifit, nihil fibi fervans, etiam
facundiæ labores : Omnia eì qui me in fortem accepit, & fervavit dono dedi , Orac.i.p.so.
pofefiones, ¡mira &c Ï eadem paffim repetit Gregorius in orationibus & in
carminibus.
Quod autem Gregorii teftamenturn fpedlat, nihil in eo rejserias , quod
noftræ adverfetur fententise, imo nihil quod non faveat. Ut enim omittatn
tunc temporis non tantùm teftari, fed etiam hsereditates adire monachis licitimi
foifle , legibuique c o n c c ilùm ; bonorum , de quibus in teftamento
flatuit, non dominus, fed procurator tantùm & adminifter fiait. Hæc enim
omnia jam dudum abjecerat : OmnemqUe tneam fubflandam catholica Naqianqi
Ecclefia confectavi , inquit, adpauperum, qui fub eadem funt ecclefia, minif-
terium ; atque ita omnia àbjecit, ut la de caufa tres alendis pauperíbus cu-*
rotores inftituerit. Non de rebus fois, quæ nuÜæ erant, quippe omriia abjecerat
, teftamento foo ftatuit; fed confirmât, quod jam pridem deilinave-
rat, lanciorumque parentum voluntad obfequitur. Veniam fibi dari poftulat,
quod nihil poffit dare Alypianæ dulciffimse filiæ ; rationem hanc addit :
Quippe qui omnia jam pauperíbus deflinavi, qut potïks beatifimis parentibus,
qui ita polliciti erant, obfecutus fum , quorum voluntatem irritam reddere, ne£
fanclum , nec tutum arbitrar.
Hæredem foum hoc teftamento inftituit Gregorium monachum : Marcs
meus ¿fio Gregorius monachus; additque- poftea ira quidem ut ipfé medni
omnem fubßandam, mobilem òG immobilem , fattela catholica Noqianji Ecclefia
Tom. ï. h