40 HET ONDEEZOEK.
vers hebben hen trouw beschermd. Voorzigtig tusschen hooi ge-
pakt in een mand, die anders het edele druivennat der wijnbergen
van Champagne pleegt te bevatten, worden zij meegevoerd naar
huis. En na den maaltijd, door den gullen gastheer bereid, worden
zij zorgvuldig onderzocht, geledigd, opgemeten.
De gezellige lamp verspreidt haar stralen over de groote tafel,
waarop de gevonden overblijfsels uit overoude tijden staan. Het
gansche gezin is er om heen geschaard en een der dochterkens des
huizes leent als meetster haar diensten. Hoe vast is in den loop
der eeuwen de inhoud der urnen zamengepakt. Hoe zijn er de
wortels der planten dooreen gegroeid; soms zijn zij door ’t om-
kleedsel heengedrongen. ’t Vereischt groote zorg, om niets te
beschädigen. Zonderling, — als eindelijk de groote kei uit de
eerst gevonden urn kan worden verwijderd, blijkt het, dat hij
gansch vergaan is. In kleine stukken valt hij uit elkander, ter-
wijl de grove gebakken klei veel beter weerstand heeft geboden.
De urn, ,—r 30 c.m. hoog, aan den rand 24 c.m. in doorsnede,
op het dikste gedeelte 94 c.m., aan den voet 39 c.m. in omtrek
— is goed bewaard, ruw gevormd en alleen aan den rand met
een’ kring van kunstelooze indruksels versierd. Op den bodem
waren twee kleine urnen schuin tegen elkander geplaatst. Zij zijn
door de kei ingedrukt en gebroken, maar overigens nog in hun
geheel terug te vinden. De oudheidkundige verzameling te Arnhem
zal voor deze merkwaardige urn een geschikte bewaarplaats zijn.
Twee andere potten zijn wat kleiner, zwarter van kleur en slechts
een er van is aan den rand een weinig versierd. De eene is 19
hoog, 23 in doorsnede, op ’t dikst 71 en aan den voet 35 in
omtrek; de andere heeft nagenoeg dezelfde afmetingen. Voorzoover
de fragmenten van een paar andere urnen te meten zijn, blijkt
h e t, dat zij iets grooter moeten zijn geweest. De kleine urn,
wat fraaijer van vorm en met regelmatig schuin geplaatste streepjes
versierd, is 51 hoog, aan den rand 8 in doorsnede eu 28i op
het dikste. Zij werd gevonden in een urn, die aan den voet 42
c.m. in omtrek had, maar niet behouden kon worden. Van de
vazen, uit de groote te voorscliijn gebragt, meet de eene, zeer
RAADSELEN. 41
gebroken, 26 i aan den voet; de andere, beter bewaard, is 8
hoog, de mond is 10, de voet 9 in doorsnede.' Werd bij een
vroegere gelegenheid ook eenig brons gevonden, in dezen hebben
wij enkel beenderen, asch en houtskool aangetroffen, maar
geen enkel voorwerp van kunstvlijt.
Van welken volksstam zijn zij afkomstig? ’t Zou voorbarig
zijn, daarop een antwoord te willen geven. Vermoedelijk mögen
zij geacht worden, ujt de eerste eeuw onzer jaartelling te dag-
teekenen. De ruwe bewerking der met de hand gevormde en
ligt gebakken urnen wijst op een’ lagen trap van ontwikkeling,
het groote aantal op een min of meer geregelde nederzetting.
Woonde het volk, dat hier zijn dooden bijzette||aan de grens
der oude Rozendaalsche marke, ’t gemis van grafheuvels schijnt
hen van de gewone markenbewoners te onderscheiden. De lig-
ging nabij een’ ouden grooten handelsweg en de overeenkomst
met urnen, bij Hilversum, te Alphen en Deurne in N. Brabant,
in Limburg en längs den Rijn gevonden, kan welligt volgens
Dr. P l e y t e doen denken aan de voorvaderen der Hessen, die
langen tijd met hun „Hessenkarren” längs de „Hessenwegen”
door Nederland trokken. Maar vooralsnog is behoedzaamheid m
’t besluiten aan te bevelen, en er blijven nog meer vragen te
doen, ook omtrent de bestemming der kleine urnen, in de grooten
gevonden. Mogelijk waren het vaasjes voor reukwerk, dat op
het lijk werd uitgestort en die met de asch en de beenderen
van den brandstapel in de lijkbus werden geplaatst. De vondst
van twee dergelijke urnen, zorgvuldig in een groote gelegd,
schijnt ongewoon. Misschien zijn ook de zoogenaamde „dekseltjes
als reukwerkschaaltjes te beschouwen.
’t Was een aangename en belangwekkende to g t, waarop wij
1 In het Museum te Leiden zag ik later de Delensche urnen. De mees-
ten zijn van denzelfden aard ais de twee grove, donkere nrnen. Eén heeft
een’ uitgeschulpten raud en een eenvoudig versiersel. Twee zijn veel grooter
en meten ± 39 in doorsnede op het dikst. Kleine nrnen zag ik er niet,
wél een goed bewaard dekseltje met knop.