..
16 ’t monument.
den vijver en voor den wandelaar toegankelijkj staat een groote,
tamelijk verroeste ijzeren plaat, van klimop en wilde rozen om-
lijst Men lieeft er een heerlijk uitzigt over den straatweg met
ziin trotsch geboomte en over de smaakvol aangelegde plaats voor
h«t heerenhuis. Ge r a r d van Ha s s e l t heeft dit gedenkteeken
opgerigt. • Aan
d e n jo n g e n h e l d
W il l e m F. G. L. p r .
v . O r a n ie
e n a l l e z i jn e b r a -
AVE WAPENb
r o e d e r e n in 1 8 1 5
t o e g ew .
Aldus luidt bet opschrift, dat de bestemming van het een-
voudige monument genoegzaam aanwijst en getuigenis geeft van
de blijdschap, die het vaderlandlievende hart van den stichter
in het werkwaardige jaar van Qu a t r e B r a s en Wa t e r l o o
vervulde. .
Langs een’ breeden zandweg, tusschen rasters mgesloten en
door het ontluikend groen overwelfd, zouden wij, achter Daal-
huizen om, Rozendaal kunnen bereiken. Wij houden echter nog
een’ körten tijd den straatweg, W n s hooge iepen him’ luchtigen
ligtgroenen sluijer dragen en die ons weldra längs e.emge villas
en het uitgestrekte, met groen geboomte begroeide terrem van
S c h o o n e n b e r g , a a n de eerstehuizen van de Velpsche dorpstraat
brengen. Yooralsnog vergenoegen wij ons met een’ enkelen blik
daarin, om het zijpad naar de Rozendaalsche laan m te slaan.
De fraaije allee met vier rijen iepen loopt te midden van een
vriendelijk landschap längs weiden, akkers, begroeide koogten,
dwarslanen, villa’s en tuinen, naar het dorp en het kasteel? Wi]
komen het landhuis K l e i n -Roz e nd a al voorbij, waar gedurende
eenigen tijd een aantal edele jagthonden te zien was enwaar,bij
den opbouw van het huis, diep in den grond een Romemsche
molensteen moet gevonden zijn. De landstreek is boschnjk en
heuvelachtig, vol liefelijke en stonte partijen en ’t verwondert
ons nie t, dat reeds van overoude tijden dit oord een geliefkoosde
verblijfplaats der Geldersche vorsten was, gelijk het later en tot
onzen tijd de woonplaats van adellijke geslachten is gebleven.
Rozendaal is een aanzienlijke bezitting van groote uitgestrektheid,
en tot aan de groote revolutie heeft zij alle regten eener hooge
heerlijkheid gehad. Nog maakt zij eene afzonderlijke gemeente
uit. Heerlijk is de ligging van het huis te midden van een prächtig
park, met vijvers, fouteinen, watervallen, breede rij- en wandel-
wegen, gras- en bloemperken en trotsch geboomte, ’t Is een
hoog, wit, vierkant gebouw, door een’ lageren zijvleugel met
veranda aan den stal verbonden, dat in zijn’ tegenwoordigen
vorm de kenteekenen van zijn’ hoogen ouderdom grootendeels
heeft verloren. Maar de zware toren van rooden baksteen aan
den achtergevel bleef gespaard, ofschoon hij merkelijk werd ver-
laagd en zijn trans, waaruit eertijds de kap en een drietal zware
schoorsteenen oprezen, door een onbevallig dak werd vervangen.
De bliksemafleider daarboven heeft de merkwaardigheid, dat hij
de eerste is, die hier te lande geplaatst werd. Die kolossale toren
geeft aan het huis iets ■ eigenaardigs en hoijdt de herinnering
levendig aan het grijs verleden, dat anders te midden van den
tegenwoordigen luister wel kon worden vergeten. Door dat verleden
heeft Rozendaal een dubbele aantrekkelijkheid. Het heeft
een geschiedenis, zoo rijk en zöö merkwaardig, dat het verhaal
er van een boekdeel zon vullen - - een geschiedenis, met die
van het Geldersche vorstenhuis innig zaamgeweven. Rozendaal
heeft hen gezien op het toppunt hunner grootheid en in de diepte
hunner vernedering. Van hun weelde en hun eilende is het de
getuige geweest. Belangrijke staatsstukken zijn er uit.gevaardigd.
Booze hartstogten hebben er gewoed. De beker der vreugde werd
er menigmaal geledigd. De beker der smart is er jaren lang
gedronken. Telkens komt zijn naam in de geschiedboeken van
Gelder voor, en Gelderlands gesehiedvorscher Gé r a r d van Has s
e l t heeft tal van bescheiden en rekeningen verzameld, die ons
als van dag tot dag het leven op Rozendaal leeren kennen,
VII 2