1216 worden genoemd, en J o h a n van We l l e , in 1263 ge-
tuige van graaf Otto van Gelre. Het kasteel heet h e t h ui s te
Malsen en verschillende personen met den naam van Malsen,
in de archieven van Ammerzode en elders voorkomende, zullen
naar dit huis zieh genoemd hebben. Maar de oude heerlijkheid
Ma l s e n , die vermoedelijk haar’ naam aan een edel en wijd
vertakt geslacht en ook wel aan dit kasteel heeft geleend, lag in de
Betuwe, aan weerskanten van de Linge en werd later in Gelder -
en B n u rma l s em gesplitst. Meer dan enkele verspreide en
onzekere berigten schijnen vooralsnog omtrent het dorp en het
huis niet te viiiden. Over enkele bijzonderheden zou het archief
van Ammerzode, voor zoover het niet verbrand is, waarschijnlijk
meer licht verspreiden, als het geraadpleegd kon worden.
Wij naderen de digte, van een dijkje omringde boschpartij,
waarin zieh het kasteel l i e d e r h eme r t nog verschuilt, terwijl
het kerktorentje en de huizen van het dorp zieh daarnevens
beginnen te vertoonen.
Hadden wij dezen togt een drietal eeuwen vroeger gedaan,
dan zouden wij achter den grooten rivierdijk de geblakerde puinen
der abdij van Ber n gezien hebben. Voor 1579 hadden wij het
trotsche gesticht nog in zijn’ vollen luister kunnen aanschouwen.
En waren wij nog een eeuw vroeger met een scheepje den Maas-
stroom afgevaren, dan konden wij reeds den korteren weg door
het grondgebied van Nederhemert nemen; maar weinig jaren te
voren, voor 1481, zouden wij nog den loop der rivier längs dien
Bernschen dijk en de stad Heusden hebben moeten volgen en
het Geldersche dorp en kasteel hadden wij aan onze regterhand
gehouden. Thans zet de boot ons af aan het veer op den oever
tegenover het kasteel.
Daar ligt ook een dorpje met kerk en school, dat den naam
N e d e r h em e r t N. zi jde draagt, gelijk het andere N e d e r h
eme r t Z. zi jde heet, maar burgerlijk en kerkelijk vormen
zij eene gemeente en behooren zij tot dezelfde heerlijkheid.
De Z. zijde wordt ook h e t e i l a n d N e d e r h em e r t genoemd,
hoewel die naam er tegenwoordig niet meer op toepassehjk is.
De rivierbedding tusschen het kasteel en den grooten dijk is
geheel en al verjand en dit gedeelte der heerlijkheid wel aan drie
zijden door water omringd, maar aan de vierde, ten O., aan
het vaste land van Brabant verbonden.
De veerpont brengt ons over, en een dijkje leidt ons eerst door
den breeden uiterwaard, dan door een iepenlaan längs het bosch,
nog door een watering van ons gescheiden, voorts onder de
statige gewelven eener laan van eiken, voorbij de tuinen van
het kasteel, waaruit de muren en daken van het deftige gebouw
allengs te voorschijn komen. Straks staan wij tegenover het front,
dat door eene opening in het hout het uitzigt heeft op de rivier
en het torentje van A a l b u r g , en met zijn torens en trapgevels,
zijn voorplein, zijn stallen, zijn brug, zijn buitengracht, zijn
geschoren taxisboomen en zijn’ bloemhof, den ernst eener oud
adellijke huizinge en de vriendelijkheid eener aanzienlijke woon-
stede naar de behoeften van dezen tijd vereenigt.
,Het kasteel bleef in den loop der eeuwen niet onveranderd.
De oude „nederhof” verloor zijn poorten en muren en werd een
tuin met groene hagen, heesters en bloemen, stalling en oran-
jerie, terwijl de brug vervangen werd door een dijkje, dat in-
tusschen eerlang welligt weer door een beter bij het gebouw
voegende brug zal worden opgevolgd. De gracht om het huis
is sedert lang gedempt en de voorgevel vooral is herhaaldelijk
verbouwd. Voor eenige jaren werd het stijve, onbehagelijke front,
dat uit het begin dezer eeuw dagteekende, door zijn lijnen en
versierselen meer in overeenstemming gebragt met de oude
trapgevels, daken en torenkappen, terwijl balkons, veranda en
groote spiegelruiten, hoewel niet volkomen in den stijl, toch den
indruk van het geheel niet schaden. En ’t is zeker vrij wat
vrolijker en aangenamer ter bewoning geworden, dan het was
volgens de afbeeldingen, op het kasteel bewaard, toen het nög
den Stempel van een’ ouden, stroeven ridderburgt droeg.
Wij worden op het huis verwacht en gastvrij ontvangen. De