aan wordt besteed, maar schilderachtig zijn de wild uitgegroeide
dennen en eiken, de woeste bosohpaden, hier en daar den grintweg
verlatend § de breede heidesporen, in de mastbosschen voerend.
Geheei en al ontbreken menschelijke woningen er niet en ont-
gonnen velden getuigen van arbeid en vlijt, — toch heeft de
landstreek een voorkomen van verlatenheid, dat ons naauwelijks
de nabijheid van een oud-adellijk huis zou doen vermoeden. Als
wij het einde hebben bereikt van de beukenlaan, wier donker
loof wij reeds eenigen tijd krachtig hadden zien afsteken tegen
het ligte groen van het hakhont. er om heen, dan zien wij het
witte huis van Dorth regt voor ons. Rijk aan hout blijkt het
landgoed, want aan beide zijden van den weg strekken zieh bosschen
uit, waarin zeker wel schoone, woeste partijen gevonden zullen
worden en waarin wij gaarne zouden doordringen, als wij ons
langer hier konden ophouden en ook het digte geboomte bij het
kasteel zou ons tot nader onderzoek uitlokken. Maar de zwerve-
ling in deze streek, die er eenigen tijd zou willen vertoeven,
mögt wel alle levensbehoeften met zieh voeren, tot zelfs een
tent toe, als hij er een’ nacht wilde overblijven. Er staan eenige
armoedige huizen aan den weg, een er van schijnt ook een her-
bergje, maar het inwendige zou al zeer in tegenspraak moeten
zijn met het uitwendige, als de vreemdeling er bevrediging zelfs
van de allerbescheidenste wenschen mögt verwachten. Een weelde-
rig ingerigt hotel zou in Dorth wel geen goede speculatie zijn,
maar als er een dragelijk onderkomen was te vinden, dan zou
het oord om zijn wilde, romantische schoonheid nog wel be-
zoekers trekken en vrienden winnen.
De heerlijkheid Dorth, oudtijds «de k r i n g van Do r t h ”
genaamd, was van groote uitgestrektheid en behoorde deels tot
Gelderland, deels tot Overijssel. Het kasteel was een open huis
des hertogs, maar over de grens lag een aanzienlijke hoeve,
de h o f te Do r t h , later als havezathe erkend, die van den
bisschop in leen werd gehouden. De Heeren van Dorth waren
dus leenmannen zoowel van Gelder als van het Oversticht, en dat
moest wel eens tot moeijelijkheden aanleidirig geven , bij de menig-
vuldige oorlogen tusschen twee zoo naijverige buren, als de hertog
en de kerkvorst. Niet zonder gevaar was des hertogs open huis,
vlak bij de grens, op slechts een paar uren afstand van Deventer,
terwijl een groot deel van het Overstichtsche gebied aan deze
zijde voor den vijand openlag. Niet zonder reden bouwde J a n
v an Ar k e l dan ook in 1360 den sterken Ar k e l s t e i n in de
naburige marke L o o , onder belofte aan de drie hoofdsteden,
dat de bürgt nooit zou worden vervreemd of verpand. De Drosten
van Salland hielden daar hun verblijf en zeker heeft het goede
diensten gedaan ter beveiliging van de grenzen, al werd het een
en ander maal door de Gelderschen genomen. Sedert 1531 ge-
raakte het kasteel in verval; eerläng werd de wal gesiecht; op
het einde der 16c,e eeuw was het voor den Drost niet meer be-
woonbaar. Tegen Gelder was trouwens destijds geen bescherming
meer noodig en in de laatste jaren der 18äe eeuw werd huis
en grond; verkocht. Thans is er niets meer van over dan de
naam, door de Ar k e l s t e i n s c h e b r u g over de Schipbeek
gedragen.
Ook in later tijd werden langdurige geschillen tusschen de
de Staten van Gelderland en Overijsel, of tusschen den Heer
van Dorth en de naburige auroriteiten veroorzaakt door vragen
als dezen: aan welke provincie de boeren onder Dorth schatting
verschuldigd waren, — of den Heer dezelfde regtsmagt over
zijn Overijselsche, als over zijn Geldersche onderzaten toekwam,
— hoever zieh zijn jagt- en vischregt uitstrekte, — wie de inge-
zeteneii tot den wapenhandel had op te roepen ,-44- in hoever
Deventer de Bathmensche meijers tot het uitdiepen van de Schipbeek
kon requireren. Overigens heeft de geschiedenis van het
kasteel niets belangrijks te verhalen en het schijnt, dat er zelfs
geen afbeelding van is bewaard; op het huis zelf moet niets
anders zijn, dan de teekening van een kapel, eertijds in de
heerlijkheid gelegen. In de beschrijving van Gelderland, door