Vooreerst gaan wij van d e n Bos ch uit in tegenovergestelde
rigting, Z.O.waarts heen. De stoomtram maakt het mogelijk,
ons in betrekkelijk weinig tijd een uitstapje naar Hee s w i j k te
veroorloven. Heeswijk ligt drie uren van de hoofdstad. Met het
welaangename vervoermiddel, dat in de laatste jaren zoovele onzer
steden en dorpen toegankelijk maakte, kunnen wij er vroeg genoeg
zijn, om een paar uren op het kasteel te vertoeven en bij tijds
voor den middagtrein naar Roosendaal in den Bosch terug te komen.
Dat zou wandelend of zelfs met rijtuig ondoenlijk wezen. Boven-
dien heeft de tram het voordeel, dat wij even goed de gewone
wegen en de dorpen daarlangs leeren kennen. Niet als de hoog-
hartige en eenzelvige spoortrein zoekt hij zijn1 weg door heiden
en velden, ver van de woonplaatsen der menschen. Hij volgt de
wegen, hij rijdt door de dorpen, hij houdt op voor de herbergen,
hij staat stil, waar de reiziger het verlangt. De ruimegemakke-
lijke wagens geven door hun groote glazen en door hun balkons
gelegenheid tot onbelemmerd uitzien en van conducteur of mede-
passagier is onderweg nog wel het een en ander te vernemen om-
trent land en volk.
Aan het H i n t h ame r e in d, waar de stoomtram afrijdt, over-
zien wij uitgestrekte hooilanden, hier en daar van lange lanen
doorsneden en begrensd door verre boschjes, waarboven eenige
kerktorens uitsteken. Aan die läge velden, die gemakkelijk onder
water gezet konden worden, dankte ’s Hertogenbosch een geduchte
sterkte in den tijd, toen d.e stad nog een vesting was en het
geschut niet zoo ver droeg, als thans.
Tot H i n t h am houden wij hen nevens ons, aan beide zijden
van den regten keiweg, die naar Brabantschen tränt met iepen
beplant is en aan weerskanten een zandpad voor de karren heeft.
Op een dier zijpaden zijn de rails gelegd, zoodat het verkeer er
niet door gehinderd wordt en de tram in volle vaart er längs
snellen kan. In- de dorpen moet uatuurlijk langzaam gereden
worden.
Hintham is een vrij groote welvarende plaats, met goede
heerenhuizen. Zoolang ’s Hertogenbosch een vesting was, was het
bezit van deze post van groot belang. E r n s t Ca s imi r lag er
in 1629 met 50 vendelen en behield haar, ondanks den hevigen
aanval der belegerden. Later waren er werken ter verdediging van
de vesting aangelegd en was er bouwen en planten aan strenge
bepalingen onderworpen. Thans is alles vrij en het dorp breidt
zieh uit naar welgevallen en behoefte.
Na kort oponthoud gaat het weer voorwaarts. Lang en regt
blijft de weg, maar de grond wordt wat hooger. Er komen wat
meer bouwakkers en boerderijen. Vooral als wij het Station aan
den zijweg naar het overoude, reeds in 815 genoemde dorpje
Ro sma l e n achter ons hebben, wordt de landstreek boschrijk.
»Rosmalen is een ellendig land;
’s Winters in ’t water en ’s zomers in ’t zand;”
zegt het rijmpje. De grond is echter voor houtteelt zeer geschikt.
Het buitengoed aan den straatweg bij het Station is daarvan een
der bewijzen. Rosmalen zelf, met zijn groote kruiskerk, blijft
achter ’t geboomte verborgen, maar wij blijven nog geruimen tijd
op het grondgebied der gemeente, gelijk wij reeds te Hintham
daarop gekomen waren. Weldra verlaten wij den straatweg, en
slaan een’ zijweg in, te midden van een landschap vol hakhout,
weiden, boschjes en lanen, frisch en vrolijk en rijk aan kleur.
Wij vinden er een landhuis, dat de plaats beslaat van het voor-
malige Brigittenklooster C o u d ewa t e r , als een dubbel klooster
in 1434 door een Hollandsche weduwe, Ma r i a of Mi 11a van
Camp e n , gesticht op de piek, waar volgens de overlevering
de toenmalige eigenaar der hoeve, P e t e r de G o r t e r , uit zijn
bijenkorven een liefelijk gezang gehoord en in den korf een wonder-
baar kerkje en twee kloostertjes van was had gevonden. ’t Werd in
1566 door beeldstormers geplunderd en verbrand. De nonnen
keerden er echter in 1629 terug en bewoonden een nog tamelijk
bruikbaar deel van het gebouw tot 1712. Toen kwam ’t in handen
van bijzondere’ personen, die het deels sloopten, deels tot een
heerenhuizinge inrigtten.
Sedert eenige jaren is de naam van C o u d ewa t e r vooral be