Berigt
wegens
debyfonaere
gefteltenisder
huyfen
hier.
B E S ' C H R Y V I N C E V a n
woorden, of met werken, op arbitrale
cbfre&ie.
Aldus Geordomeerd xen Gefiatueerd, tot
Amboina , aan 7 Cafieel Victoria,
den z6. February, AK 169Z.
Accordeerd met zyn Principaal,
Ç. B E E R N ÏN K .
. Secretaris.
O p , en in gevölge van dè vöorfz;
Inftru&ie , wércf den vöorn. Idc Hane-
veld gelait , zondernader ordre , hfet
am£t van Roymcêfter waar te nemem *
Aclutn als vooren:
N. S C H A G E N ;
V IERDE HOOFDS TUK .
B:Erlebt voegens de byzondere geßeltenis der huifen hier. Het Cafteel Viftoriä;
Het Hoofd pas buyten 7 Gafteel, Teekening van 7 Caftepk g Jde, Markt. „De
Maleytfe Kerk. De Borger-Wagthuyfen. Het oud Sieken-Hpis. Sfldfaam ge*
val van een Misdadiger$ driemaal op een voormidddg gehangen. 7 Oud Siekenhui§,
of Raad-huis. Infcriptie voor 7 felve. H e tNieuw Sicken-Huis. Infcriptie
hier voor. Het Armen Wees-Huis. Infcriptie boven ider Poort. g Het Oud Huis
van den Landvoogd. Infcriptie ontrent de- brugby de Heer’s foagt, op de Rivier
Way Tomo. De Thuin van de Heer Landvoogd, De oude Hollandfche .Kerk,
De nieuvoe Hollandfche Kerk; , De Klecden-winkei. Brüggen. Rivieren. Steem-
bakkeryen. Wandei wegen, buyten de Stad.' PVonderlyke Spelonk by de Way
Nitoc» Menweet hier van Lallen, nog Schatcingen. Hoedanighet Land hier is.
Gorzdakvan de Heer Pädbrugge’s Lamhcid. De Sayiöenen , -of Getyden des
Jaars. Het Regen-Moeflbn. Met de madige aanmerkingen’er over, en debepaling
’eraf. fware Winden, en Aardbevingen hier. Het Droog Moeflon. . Sware
Donder, en Donder-Steenen. Het Wit Water. De Amboineefen , by de Ou-
den, onder de Menfchen-Eeters geßeld. Onnoofelheid der felve. Hg Uythunm ver~
dichte afkomß bewefen. Van de Afkomß van dezen engenen uyt eenEy ofvan Slan-
gen. JVare oorfprong van den Slangen-dienft. Bewyfen uyt de Ouden wegens de af?
komfi derMenfchen, uyt de aarde, boomen, & c ,gefprooten.,
O M aäri'ddn LeezeF nu^eenig ha- r
der denkbeeid van de Huifen,
die men hier heeft; te geven,
zo zal ik een der voomaanifte be-
fchryven.
Het huis , waar in ik woonde , was
Van vooren p i voeten breed , hebbende
een fchoöne Galdery van die zel-
ve lengte , en van agt voeten breed-
te met een fraeje balufter , of hek-
ken, van voren , door Welke Galdeiy
men in een voorhüys van z f voeten diep
en 30 lang , quam , 7 geen ter linkerhand
een zaal van 36 voeten , by na
vierkant* en ter rechter een zaal van 16
voet vierkant had, buiten deze drie
voorvertrekken waren ’er nog drie zul-
ke agter, dog war kleener, te weten,
een galdery , en aan wederzyden een
fraey vertrek. Uyt deze galdery quam
men op een groote plaats j daar men
behalven de kombuis, of kook-keuken,
en de vertrekken der flaven (die diep in
de 20 waren) nog twee vry groote bot-
teleryen , of voorraad-kamers , een
pcerae-ftal, en een zeer groote Thuin,
welvan iyo voeten in 7 vierkant had.
In dit'Kui7 verWdonde ik*io Ryxdaal-
ders ’smaands , dat in 7 jaar ontrent 300
gulden beloopt -, hoedanige fraeje eii
zeer geiùakkelyke huizen , höewel alle
juill mlet geën thuyrifen ,r ’er rfieer zyn 5
waar uyt men dan afnemen kan, dat het
-hier wel in die huizen te woonen , en
00k zeer koel in de zelve is , daar over
men zieh moet verwonderen, om dat
zy alle maar een verdieping , en geen
boven-vertrekken bebben 3 die om dö
veelvuldige aardbevingen, agtér gelaten
worden.
Ook worden deze huizen niet van
ftee’nV darf boritweerings hoogte ,_maar
van hout ,• 7 geen men verwt of vemift
zeer hegt , en met fteilen en carbêelen,
even als een ichip in een getimmert, öp
dat zy tegen defelfteaardbevingen mog-
ten beftandig zyn 5 waar voor men darf
ganfeh geen vreefe' Heeft.
Men plagt oök die huiien, op dat de
daken“ door deaardbeving te minder zou-
den lyden , met Atap , by rfa gelyk 7
riet der boeren, hoewelbreeder,en dik-
ker, te dekken j dog zedeit- de fware
brand in den jaaren i<58ö. en 1087. ont-
ftaen,
k et KilVlei&
d o- '
rH. ■
A M B O I N A. i î9
iftaen j heeft men dieobkmetpannenge-i van binnen boven op de gordynen na
dekt, gelyk zy nu meeft daar van yoor-
zien zyn i uitgenomen die der Amboi-
peefen, en weinig andre agter af llgande,
die zy maar met Atap gedekt hebben.. 1
• De Venilers van dit myn huis, en van!
weinige andere, waren van glas j dbg'de
T^amen van Rotang, zeer Zie^lyk als de |
Haagfe Spaanfe Stqelen gevlogterf, .maar
veel luchter, gelyk ook in ’t gemeen de
yenfters van die huizen van zulke Ro-
tang-raamen, in plaats van glaafen 5 voor-
zien zyn.,
Uyt deze körte befchryving van dit
eene huis kan men zieh Zeer licht de
andre verbeelden.
Behalven zoo yeel byzondere gebou-
wen, zoo hepft men’er ook verlche.ide
openbare.. . Onder deze telt men het
Kafteel Viitoria, de Paflar, of Markt 3
de Maleydche K,erk ^ twee Borgers-
.Wacht-huifen | het oud Siekcnhuis,
Jiet nieu w Siekenhuis $ het Armen-huis 3
het huys van den Landvoogd 3 de oude
Höllandiche Kerk 3 en de meuwe,mits-
gaders de Comp*. Kleeden-winkel.
Het Kafteel , dat wel het grootfte
publyk gebouw is 3 geven wy dierhal-
yen den voorrang. Het legt (gelyk
ook de Stad) op 3|grad$nZuider breed-
te,ontrent, middenin7 Ngorderdeel der
Stad, aan Iftrand , daar de Way.Tomo
in Zee uytwateit, tuflehen de Mardy-
ker-Jlraat en de Princen-ftraat. DePor-
tugeelen,’ door die van Hatij/e hier eerit
?^|ragt zynde, haddqn eerft een kleene
Vefting leer nab'y den Rooden berg
(die pas .ten Ooften .van 7,dorp Halong,
en even buyten 7 Moorfch dorp daar aan
legt) gebou wt, dog, näderhand zieh qua-
lyk daar van gedient vindende, hebben j
zy,.ontrent if8o, dit land ontrent .het
ftrand, Honiboppo. genaamt, en een
Moeralfig Sagoe-oofch zynde, fehoon
gemaakt, opgeruymt^ en hier eenheg^-
te fteene Vefting yan los op den anderen
gelegde fteenen gebouw t , die wel
met vier punten, vobrzjen was, dog waar
van.de twee landelykfte alleen gemet-
^eld waren. Dit Kaiieel (Kota Laha
by den inlander genaamd , ’t geen de
Vefting des inhams beteekent) had lleg-
te houte wooningen van binnen j dog
na datrwy ’t in den jaare i<5oy. verovert
hadden s is hdt van tyd tot tyd al fter-
ker gemaakt, en de onkoften, die £aar
aan door de Landvoogden gedaan wier-
den, zyn in ’t vervolg zo.groot geworden,
dat men’er wel een heerlyk nieuw
kafteel, tweemaal zo groot, voor bou-
Wen zoude. Gelyk ons hier en daar
blyken zal.
Het legt na de land-kant in zyne
gragten , en is in zyne .gordynen en
pupten van een fraeje hoogte j zynde
H. Deel.
de Noord-kant van een groote! Ver-
gaderfaal, en aan wederzyden der zelve
van een zeer groote huizing voor
den Heer Landvoogd voprzien , en aan
de Weftkant van een wooning voor den
Opperkoopman en Capiteyn^ en verder
van Wooningen voor de Soldaaten , en
aan de twee andre kanten, gelyk ook
beneden, van yerfcheide groote Pakhui-
zen, om daai- in allerley waaren der E'.
Maatlchappy je Bergen;
Deze Hoofd-Vefting , zedert de ver-. Het
overing, door den Zeevoogd, Steven van Hoofd
der Hagen , Vi&oria, genaamt, ..heeft
een Land-en een Water-poort, ais me- kIapp]:
de een beneden middelpleyn , dat yier-
kant, dog, tot een . HoofdTVefting 3
veel te kleen is , alzo ’t niet boven de
30 of 40 fchreeden in 7 yierkant beloopt.
Het heeft buiten de Water-poort een
fehoon lang en breed hoofd , tegen 7
weike de Ichepen op een goede harde
zandgrond op zo vadem waters leggen 3
en loflcrf können. Dit hoofd is ten groo-
ten deele een vafte weg .van aard en
fware klippen, dog ten deele , nji de
zeekant toe, van planken, hebbende in
de qüade Moeflon ve.el aanftoot te lyden.
In de tyd van de Heer Gyfels quamen
’er eerft aan de wallen agter de ftpene
gordynen 5en buyten o'm grachten, hoe-
danig het tot het jaar i6^y. gebleven is;
warfneer men de zeepunten deeduytleg-
gen, en andre aanmerkerfsweerdige ver-
grootingen tot verdere verfterking aarf-
Icggcn.'. ............
Het-is van behoorlyk gefchut vpor^
zien , hebbende op ider punt ettelyke
8 of 1 z ponders, en in 7 geheel eeri ge-
poegzaam getal ftukken Gefchut öp de
Zee-gordyn , de werf, en nu de ring-
muur, welke maar voor het ikgelyK-
ze in tyden van Vrede , doch in ty*
den van oprlog zeer rykelyk van’t zelve
voorzien is. Het heeft ook een behoor-
lyke bezetting, zo in V rede als in Oor-
logstyderi 3 ftaande onder een Capitein;
Luitenant,- en Vaandrigv
Buyten om deze Vefting is in.de latere
tyd ook een ringmuurgemaakt,die
ontrent 10 of i.z voeten hoog en rede-
lyk breed is , die naderhand met aarde
wallen waar op men mede gefchut gebragt
heeft, aangevult,' en met een b’ui-
ten-gracht gefterkt is.
Men heeft op een van de punten een
klok-toren, nevens twee klokken (de
eenigfte in de Stad), die door een fchild-
wagt* alle uur,en alle half uur, geflagen
werden. ' ^ ;
Ter zyden het Kafteel , binnen de
Ring-muur, aan de Noord-Ooft-zyde
gaat men na de werf , daar de Baas qf
Equipagie-meefter woont , die op de
R; vaar