Vaä
Speubs
Tcrdrc
vtaridi-
m®co.
41 ^ Ä ' M B O
ft.1618. beäugten ftaat zy haar eerlang Weder om ztih
JufcpjBPp* in wMken gfvalle de bo-
vengmelde Heeren, onze onderdanen9 ende
;jp^afibcieerden, gezamenderband beloven,
f"i,ende zweereu, aandenLuitenant Gouverneur
voorfz. vpde eerße aanfüagie hem te
aflifteeren met alle bare wagt, omtne die
*dm Boano, ofte de Gentraventeurs van
dezen geheel te deftrueeyen , ende uit te
toejen* zßdus gedaan, en beßoten op de
ßrand wa* Boano. Datum ut fupra.
. Op btdden den zo November 1618
Z09 isyn ten beroepe van den Luitenant
Gouverneur, nevens onze ondcrdaanen 3 en
geailocieerden voorfz. ter eenre gecompa-
?eerd op de ßrand van Saoedi, de Orang
Kaja’s ¿krzelvtr negtjy mitsgaders Latoe
Coli, ex Kipati Naro, tfZ; middelaars, de
weih als complicen van die van Boano
in de rooving bebben gcreßituecrd alle bet
volk9 dat izy voor haar quote badden ge-
hegen , te weten 7 perzoonen, betalende
¿eueren boven eene a m e n d e , boete van
fbie bonderdpetoolen, nevens een Goracör-
rc van vier Gnajdjo’s , hebbende haar daar .
benevcns ondenvorpen de bovengemelde pon- *
diden y die zy Heden op baren Moshhäf
bebben bezworen. Aldus gedaan ter beverh
gpneldt plaatzs. Datum ut fupra.
Op bidden den 2$ December 1618
Comparecrde ten beroepe van de bovengemelde
Heeren in de Logie van Cambello
de Orang Kaja’s van Hatepoetehi» Ke-
lang , die welke mede /¿huldig in de rooving
met die van Boano zy* bevonden, de weite
reßitaeerden een perfoon , ofte gevangen,
009 zy voor hunUeden quote badden ¿ernten
^ betalende daarenboven voor een boete
ofte amende, drie bonderdpetokn 9haarfub-
mitterende zoodanige Afticulen, als met die
van Boano waren beraamd, bebbende V
zelve beveßigt op baren Moshhäf. Aldus
gedaan ter bovengemelde plaatze. Datum
Ut liipra.
. Na dezen tyd heeft de Heer*rw» Speult
00k gelaft , en jaarlyks vervolgt , om
met. de Hongi in ’t kenteren van het
Moeffon de vifite na de buiten-Eilanden
te doen, om ider in zyn pligt, en alles
yoortaan in ruft te houden.
. pe^ voomoemde boetens deeldehyon-
der ’t gemeene volk uitj dog de tyd
heeft geleerd , dat men den Amboinees
geen zwareboeten opleggen, maar veel
liever tot dezen o f gcnen arbeid gebrui-
ken mpet, alzoo zy door ’t eerfte byna
bedprven, en dan baloorig werden.
Zeker ongeluk in ’t Kafteel veroor-
Zaakte daarbrand in ’t einde van ditjaar,
waar door het huis van den Landvoogd,
ftaande na de Zeekant, verteerde. Hy
bpuwde weer een nieuw, dat ypor eerlt
maar weer met atap; dog in ’t volgcnde
jaar met paanen gedekt wierd.
m s ; e h e •
" j ^ i5î5> 4rFebruarî-quam c-oetf.
de Opperlandvoogd van Indien, de Heer komft À
J an Pieterszoon Coen9bicr met^fcbepenvr?
op de Reede. Hy, tôt zyn leedwezen
fezien hebbende* hoê'de Raptammos
em ontrent den dbandei pkagden , ièn
hoe zy met de Engelfchen zamenfpan-
den, om de Hollanders uit Indien ¿te
verdryven, was wel van daar na Jakatra
verhiufty hebbende zich beooften deRi-
vier nedergeflagen 5 maar, niet in, ft^t
zynde, om de Engelfchen, die zig daar
tegens over hen geplaatft, een ,-groote
VToot in Zee, en zoo veel pnderftand
nog van de Bantanlmers hadden , met
zyn kleenemagt te wederftaan, zoo ftelde
-hy daar vooreerft de noodige ordre aan
land j-en zeilde met deze fchepen na de
Ooft en de Moluccos, om van daar
meer magt van fchepen by een te zame-
len.H
y vond hier ailes wel in niftj maar
ondertuflehen by de komft der vreemdc
handelaars in deze geweften (dat men
nog zoo niet beletten kon) een zeer lee-
lyk geiucht w^ens de flegte en ziefco-
gende magt der Hollanders veripreid,
waar by men noçh gevoegt had, dat,
als zy uit Indien zouden gedreven zyn
(dat nu wel haaft ftond te gefchieden)de
Portugeelèn zich dan weaer in de Mo-
luccos,de Engelfchen in Amboina, ende
Franfchen op Bantam, zouden vaihàia*
ken, en voortaan hun verblyf houden.
Dit gerugt maakte de Hitoeëièn, ça
Hpewamoheleièn, te ftouter in *c ver*
koopen van hunne nagelen aan de vreem-
delingen., tôt zoo verre, dat zy byna
geen ontzag meer hadden. Het is waar,
dat men die handelaars eindelyk wel van
die kuften verdreefj maar wat hiélp dit
dog, alzoo wy egter dé nagelen niet in
handen kregen, en zy wiften te maken,
^ t deze vreemdelingen, die zich dan na
Boero, o f Amblauw, zoo lang bege-
ven hadden, dezelve in weerwil van 'om
bequamen.
Het. noodige in Amboina verricht
hebbende vertrok de Heer Coen na de
Moluccos , alwaar hy een fchoone Vloot
verzamclde,met welhe hy ten eerftenna
Java liep,gelyk wy dat breederdriderdie
ftoftè vertoonen.
In dît zelve jaar 161& wierd <fc Heer Van
vatn Speult 00k volftrekt Landvoogd, ’ én Speult A.
beitierder van -deze Landvoogdy, en d a a r - r’ vd*
enboven Raad van Indien, met een nieuw j£dverband
gemaakt. Volgens de ,ordre,;voogd
bevorens beraamd, was-hy weer in di^ercn
zelve jaar met de Coracora Vloot na vatt
wamohel geweeft, om die vreemde. baii^genwatî.
delaars niet alleen van daar te verdtyypn,
maar om die van Loehoe en Cambêllo,
Qok te dreigen, dat hy, in geyafte zy
de zelve aanhielden, en nngelgn> da&' aaq^
» •• . .yçr-
. ¿. alle hunne nagplbppmen
oöfFverre kappen, eprde boftçh^a.in de
-• t gtonft bederven zou.' Hy won: hier niet
: anders- dan: goedé fchyn-beloftpu mede ,
flly.oo . gy de yoeemdelingenf wel- belaftr
'ten t te: vertrekken , dog onde^uftêhen
nia' rnalaeteii, hunne nagelen aan dezel-
ven Qvet te doen geven dp zulke plaat-
fcn, daar men, hen ipeç nagaan^ noch
pntdekken! kon. Dat hen. wd ’tLmeeft
daar toebewoog, was , dât de vreemdelingen
, en vooial de Engelfchen, hen
80: en 100 Ryxdaalders voor een Bahaar
nagelen gaven.
::»Zy verzogten- dierhalven y an. o.ns 00k
denage- meer geld, àppi wy gewopn waren vollen
A. gens cpntraét te geven , waar over na
idzoge: Batavia, en 00k aan den Koning van
; Temate y gefçhrevçn wierd. . 0£Ze ftel-
den dit A. 1620, by hun antwoord aan
dèn Landvoogd j en de Qrang Kaja’s ,
zoo als zy met den anderen beit daar in
zouden können overeen. komen. - Men
iprak dierhalven nader ovèr dit ftuk met
;. Kimélaha Sabadyn, en met de Qrang
Kaja’s van Hoe wamohel | nevens Capir
^ ’ tein Hitoe, en alle, de andere Orang Kaja’s
van : Amboina, en men wierd het op, 67
Ryxdaalders voor de bahara eens, waar
I ontrent Ridjali in zyn 22 Alkitft.-nog
verfèheide omftandigheden aanhaalt >■. die
wy'' in : het aangctogpptinftj zynv^werk:
können îiazien, cüc hict/nog by yoegen-^
de, dar deze prys;iiadèrhând by de Heer
Goens tweede komft,A.! 1621 in.Am.bar-:
m tot op 60 Spaanfcbe matten, ; of/yô.
- gemeene Ryxdaalders- gebragt, en ver-
mindert is. r..- . _ ~r,
Hout- ~ In dit zelve jaar 1610 verfeheeri de
mans Heer Fredrik Houtman, die wel uitdrukkomft
kelyk herwaards quam om de groote ty- 4ing van de Heer Coens veroveringen
hier , en in de Moluccos, te brengen, en
daar door aan de onzen weer een nieuwen
moed te geven, en vooral om dentrotfeit;
ïnlandér daar door in te teugelen.
îc Hy voerde, ajzoohy omèr Raad ,vânr
Indien wasj’t gezag boyen den Heer van
Speult y en vond" goed’hét oiidecontraft
met dë'Hitoeëfen, die met ons in eenige
g^fchillen geraakt waren, te vcrnieuwen ,
en by de vorige nog een nieuw artikel
, tçÿpegen. ' ■ ""'M
Ver- Wy können dit in *t contra# zelf, den
lùeuwing t Juli yernieuwd, en hier by gevoegd,
contraâ zi6” 'r
metdic^-“ ;
van Hi- r: (?-
toe A._' -
ifaa • ■
K n - N . 4 J
r: gemaakt-, door dpu
■ v ^ Qapitein,. en ppk de Hopf%i
m decLVan Hitpe, en den Ad*
miraal Stpven van der Hagen*
den s> Augufti i^pp. cn gp*
renoveerd: b y , de Heeren
Gouverneurs, Frqdgrifc ffoujh-
man, en Herman van Speqit^ .
- in den jare i<i2p ady primo
Juiy- ’
^ Lzoo de Holländers met de kulpeGofe^.
als narftentlyk den Heer Ädmiraal Ste-
ven y^n dep Hagen, ende zytwtraad van
de fcheepen-i ons-yerlofi bebben uit de handen:
van de Ppitugepfen, onzevyandenße yj.eteny[
0»jCapiteinHitp,e,e» alle hopf denken imaoonr1
ders van HitPS j ende a)le de Steeden, daar
\ ontrent gej§gen9 ja dat meer itydftf §p Ifel-
landers, alle, .onze Landen en Süden weder
in handen gegeven bebben 9en laten bezitten9 .
om welke weldaad wy Capitejn Hitoe,;
en alle de Hoof den, ende omleggende Latideny
beloven ende zweeren de Staten Ge-
neraal van de vereenigde Nederlanddn, zyn
Princelyke Excellentie, ende den Gouyer-
neur van Amboina, gehouw pn getroyw *9
zyn9 tpo lange als wy kven- In den eezßethy.
i zop.zweeren wy Hpofden al te zaxffl.erk.detk^
l Gouverneur te afßfieeren tegen allß vyatpy.
| denj diedet^togexhein^ende:
den willen attpnMeren y zji Je W&ttr of
lande.
• . Van gdyfaft, zrneren- wy yoott$;9(jaf wy
; aan niemant zullen eenigen nagelen yer/toppen
, als aan( de Holländers,, ten zy met
: voorweeten van den Gouverneur.
; STen anderen, zal een ider by zyn geloove%
’| geene hem Ged in ’t -hert ßierd, waar.
door/hy meent zalig te worden, blyven, cn
dat niemant den anderen zal moleßeren , nog
overlaß doen.
Ende zoo ket geviel9 dat eenige Hollan-
, ders weg liepen mar Hitoe, ende diequar-
: üeren, zoo beloven wy den Gouverneur,
fzynen verzoeke , .dß zelven weder in han-
den t.e leveren, en of daar imant weg liep
van ILtöe .i'y ’i Kafteel , zoo &al dp#
Gouvzin&sx^gchoudcn wezen, aan die vj0
Hitpef de zelvp w^trom te leveren. ■
O f,het 00k geviely dat de Hollanders
eenige royeriafi deden9 of onbehoorlyk in de
hiäzen van de inwoonderen liepen, zoo zal
den Gouverneur gehouden zyn flraffe daar
oyer te doen. Ook zullen de Inwoonderp
niet gehouden zyn de mgelen aan ’/ Kafteel
te brengen.
- Ende of de Gouverneur pns tot eenige
werken dede roepen, zoo zullen wy gehouden
zyn die van O e lifiv a ende die
van Qelilimä helpen, yan gflyken die
van Oeliliina, aan die van OUfiva. O-
ver welke belüften zoo.; beloove ik Gouver-
I neur van wegen de Heeren Staten Ge-
4 E i ncraaj