A M B O N S C H E
_ ,ï 6zç. Bandai berigt van een zware aardbeving,
Àardbe-^ dit jaar daar voorgeyallen, waar van
wy »©rider de Banda, ftoffe van Banda zullen hier. ijpreeken.
g fM en had de zelve ook hier, gevoeld i
HRqog zy n^oet hier zoo zwaar niet geval-
jj| len zyn, ^ngezien ik ’er niet byzonders
m van aangetçekent vind.
Vuilea • Zekere Kaitsjili Labatta, hier van
todeg Boeton met eenig volk gekpmen, regtte
^ * ^ s"in Àuguftus dezes jaars 162p een leelykc
t_ zamenrotting entrent het Kafteel^aan j
hebbende vérfcheide getrouwdevrouwen
en ilaven eerft heiraelyk verkogt, en
lien daar na verleid, om met hem weg
te vlugten,van welke eenige agterhaalt,
twee mannen opgeknoopt,entweeVrou-
wen gegeeflêld wierden.
Siegten De Prins AalLàie be vorens een Vloot van
ftaatvan 3 y Coracora’s had , kon ’er nu niet meer als
PrinS Aa-vier te voorfchyn brengen, die hy bêlait
had op Manipa en Kelang te vertimme-
ren, houdende zelf op Bonoa huis, daar
hy de beide KimelahcSs wel by zig hielt! 5
onder de naam van met hen teraadple-
gen, maar die ondertuflehen dagelyks
werk maakten, om zyn volk in ililte
Van hem te doen verloopen. Hy hieldze
meeil by hem, om hen te beletten hem
eenig quaad te doen \ maar zy wiften hem
wonderlyk te blindhokken, en in zyn
wêerwii,"hun oogwit te bereiken.
Ondertuflehen had Koning Hhamza,
van ailes, dat hy hier gedaan had, zeer
net berigt bekomen, dat hem noodzaak-
te Çalimbatta als gezant na Amboina tç
zenden, ; die, in of voor September hier
gekomen zynde , hem ’& Konings inis-
noegen over zyri gedrag deed weten. 11
Hy keerde aâar op na Manipa, en
zond, dewyl hy nu by zyn eigen Koning
zoo wel, als by ons, zieh Hinkende gemaakt
had , dezen Çalimbatta als gezant
na den Koning van Macaflàr, eiiehende*
van hem uit naam van zyn Koning de
Landen, die hy den zelven afgenomen
had,of bedreigde hem anderflnsdenoor-
log aan te doen.
Die vau Behalven dezen Çalimbatta zond Ko-
Manipa ning Hhamza nog eerien Sengadji Cajo
na Boerbpa Amboina,met mondeïmgen enfehrif-
vatrekt teiyk;en laft, om na ’t gedrag van den
Prins Aali onderzoek te doen, en zelf
om ’s Konings misnoegen daar over aan
den Heer Landvoogd Lucaffoon bekend
te maken. Hy quam hier den 24 November
, en niet lang daar na vertrok
Prins Aali \an Manipa na Boero, zettende
zieh op Waifamma neder, met
voorgeven vàn in ’t kort na Tomahoe,
en zoo verder na Bangay (dat de Terna-
taanen Gape noemen) te zullen vertrek-
ken, hoewel hy' riiet anders zocht, als
de Ämboineefen zoo lang hy kon, uit te
mergelenj zoo dat men geen giffing op
zyn verttek iriaakte, yoor dat de nagel- i*ij.
oegft voorby zou zyn, om de Ambon-
fqhe gans nog dezen fehoonen vpder uitr
den fteert te plukken.
, Sengadji Cajo bragt.ook de goedkeu-
ring des -Konings ©p het verhandelde en
ggeontrafteerde tpflehen den Prins Aali
CP den Heer Landvoogd mede.
Ook bragt hy mede een aftevan au- ILL '
thorifatie. voor Kimelaha Loehoe, om als Loehoe*
zesde Stadhouder in Leliato’s plaats jjeMsde
volgen,die zieh daar op te Loehoeples-ftadllou-
telyk voorftellen dede. ' s.i Konink
Dezc.Kimelaba toonde zieh in.’t ecrft °1Unss'
(ten minften in lehyn) een. vripnd van, ons
te wezen, duldende geen, vreemde han-
delaars meer op Loefioe,, en doende de
nagelen aan ons ook leyeren., Hy . zeide
ons,ook toe te zullen besorgen, .dat wy
een fteene Logic op Loehoe kregen ,
hoewel dit de Loehoeneeien niet alte wel
Behaagde.
, Halaene orideituflchen, die zieh toenHalaene’s
Hhoekom noemen liet, en Capitein
toe, hoc langer höe barier werdende,®6
zoö wierd de icheure tuflehen hem en ’t
nuis vjin Tanihitoemeflen, en dat van
Cajoan, anders OrangKaja Toeha ge-
naamd , hoe langer hoe grooter. Ter
dier tyd openbaarden de misfiöegden
Van Mamalo ons, dat zy beide hen, en
de 1 f Öoftelyke dorpen van Hitoe dwon-
gen, alle de nagelen aan hen beiden te
leyeren, die zy dan na Manipa en Boero
de vreemde Handelaars wiften ter
handl te ftellen. Ook beipeurden de.on-
zen -klgardat .zy dit niet alleen in
dq 1 f- ipoftelyke ,r maar'ook wel in de
i f om de Weft gelegene dorpen, gedaan
hadden. ;
Dat Halaene geen vriend vart ons was,
zagen wy niet alleen aan zyn trotfe
taal tegen ons, maar ook daar aan, dat
hy den OrangKaja van Larike, met ee-
mge der Zynen, wederöm na die van
Aflaloelo had doen verloopen; Menkreeg
hem daar gevangen j dog die OrangKaja
wierd op verzoek van den Landraad
kort daar aan weer op vrye voeten ge-
zetsD
ie van Ihamahoe zieh aan den eed,
A. 1621 gedaan, zeer weinig kreunen-
de, waren by de minfte yoorvailendege-
legenhcid de zelve, die zy te voren ge-
weeft -waren, dat is, groote fchelmerij
maar zoo ras zy door deze of gene be-
naaud wierden, wiften zy Wel fyntjes
den Landvoogd om zyne befcherming te
verzQekenjdog hy gaf ¿en, met de Hon-
gi in November dezes jaai^aldaar zynde,
tot antwoord , dat, zoo de Ternat^j-
nen hen wat geplaagd, zy dat lykelyk
aan ons door hunne ohtrouw verdieiw,
en hem reden genoeg gegeven hadden,
om zieh met hen in dat ftuk niet te be-
moejen,
xöfy.
yervangen.
Z A A
moejen, gewoon. zynde zyne vrienden,
maar. nfct zyné vyanden} en, meyneedi-
gen, t© helpen;
-Twecdt Men kteeg ondfttufibhen metrihaloe-
vergec6 pen , en vaartuigen berigt, dat de Soe-
beleg ées ^ehoenan Batavia in Auguftus weer Hàd
Socföc4' teegert, dog in Oftober weder varuchte-
vanBata-k»os opgebröken, qn däär. op gedwon-
via. gen was vredèmet oiK te maken.
De Heer dit zeîv© jaaç was de Heer Gpper-
fendvoogd Coen op Batavia den 20 Sep-
i6i$i - tember dverjtedpn, en den 23 dodr dön
door de jaques- Specx . als zevendc Oppers
Ta als landyooga van Nederkindfch India verievende
vangen. ?. . v -"f
Opper- ^-'De möfeke, die rhen in dit jaatmet
land- den Javaanfchen oorkjg gehad had, was
to0g oorzaak, dat men nu inet den aarivang
vari ’t jaar 1630 een flegt ontzet vandrie
lichte fcheepkéns met geen Volk, ©n wei-
riig voorraad kreeg. Een van de zelve
ftrandde nog o p ’t Eiland Cambayna, en
de twee andre quamen den 12 Januari in
Ambon. . ; -,
- : Met de zelve zond de Heer Speex Zyne
goedkeuring op het verhandelde met
den Prins Aali.
Afte van Approbatieöp ’t vctor-
gaande contraft verlcend by
de Ed. Heer Gcnpraal J arques
Speie, primo Maart Ä.
1Ò30.
Jaques Spex, Gouverneur Generaal
Wegens de doorlugtige Hoog Mo finde Heeren
Stateri Generaal der Vereenigde Ne*
derlanden , zyn Prineelyke Excellentie,
Fredrik Hendrik, by der grafie Gods,
Prince van Orangie' &ç. mitsgaders de
Ed. Heeren Bewindhebberen van de ge-
.nerale vereenigde geoStroyecrde Nederland-
fche Ooft-Indifche Compagnie in Indien
, allen den genen, die dezen zullen
rzien ofte -hooren lezen, faluit, doen tevoe-
ten,, | h H -
K Ï Ñ. 81
nen daar door niet alleènfyk een geruime
tyd in gnoot misvertrouwen ende oneemg-
heid 'hehben- geleefd, maar dat ook gefebar
pH ftonde, tot. ons en zyne Maje-
fteits leetwezen , de s^ake in termen van
hoftititeit te vet. vollen, welke voorfz. misr
ver ft anden , differentien, en oneenigheden
nog. by de fimelde onze Gouverneur, nog
by Zyne Majeftek, oft*zyneMajeftçits.Stad-
houders in dç gsmelde quqrtler.en van Amboina,
Alzoo V zödert eenige jaren berwaards
dujfchm de Heeren Gouverneurs wegens
de Hoog Mögende Heeren Staten Gene-
raal der Vereenigde Nederlanden, zyn
Prineelyke ExcçUentie, Fredrik Hendrik,
by der gratie Gods, Prince van
Orangie &c. en de Bewindhebberen der
Vereenigde geoStroyeerde Ooft * Indifche
Compagnie zoo inde Molupcòs , als in Am-
“boina ter eenre, ende de Stadhöuders als
Opperbóofdèn van de omieggende Eilanden
en dorpen van Amboina ?» Geraip , wegens
de Koninklyke Majefteit van Ter-
nate in de gemelde quartieren, en de Mo-
luccoS, ter andere ■zyße f verfebeide mis-
ver fanden ende differenten ontfiaan, en by
verlttop van tyd zodatüg teegenomen waren,
dat onze,en zyjfrf Majefteits onderda-
U . D e e l van A m b o in a .
en Cerano, in eenige jaren niet
hebben können geaftòpìeerd, ofte ter neder
gelegt werden , onaangezien dat ’er ver*
Jiheid'e confcrentien en ondèrlinge commué
nicatien wegens de gemelde rejpeilive Gouverneurs.,
en. Stadhöuders, tot dempinge
van de voorfz. oneenigheden, zoo in Amboina
ah Ternate , hier over gehouden
geweeft zyn, tot dat eindelyk de Herr
Gysbregt van Lodeftein, onze jegen-
woordige Gouverneur . in Ternate , en
zynen Raad, mitsgaders de Sultan A-
djal, Emier o l, Moemenin, Hhamza 3
Nafléron, Minalahisjah, Konink /»Ternate,
geaffifteerd met den ganfehen Ter-
nataanfehen Raad, mitsgaders den Heer
Philip Lucaszoon, onzen jegenwoordigen
Gouverneur in de quartieren van Am*
boina, geajßfteert met zyn Raaden, en de
naturelle leden uit den Land-raad aldaar,
mitsgaders Kaitsjili Aali, reprefenterendé
zyn Majèfteits perzoon àldaar, geaftlfteert
met zyn Maiefteits Stadhouder Leliato,
de LandVoogaen van Loehoe, Cambello,
Leflidi, en de Hoof den van de omtiggen-
de Eilanden en dorpen, Oelifiwa’s en Oeli-
lima’s, op onze, en zyn Majeftéits ap-
probatie alle queftien ende misverftandeh
ter nedergelégt, en op het minnelykfte met
den anderen overeen gekomèn, veraccordeert,
en bevredigi zyn, onder alzulke condition,
en artikuTen, als de origtneele contrasten
by de gemelde refpéïïive Gouverneurs eri
zyne Majefteit van Ternate, Kaitsjili
Aali, in den jare 162.9 gemaakt ende reciproque
getekend, breder is blykende.
Zoo is ’t dat wy geziert, geventileerd eri
overwogtn hebbende, de gemelde contrasten
en conditien , daar inne geftipuleerd, zulx
als ons de zeboe by1 onze gemelde rejpeStive
Gouverneurs van Amboina, ende de Mo*
luccos toegezonden zyn , de ZßlVe met ad-
vys van onze Rade naar bare forme en
inhoude gelaudcerd, geappobeerd engerati-
fieeerd hebben, geljk wy die laüderen, ap-
proberen, en ratificeren rnlts dezerft, belaßen,
en bevelcn derhalven. alle Gouverneurs,
Prefidenten, Commandeurs, en Öpper-
hoofídpn, die van wegen de Hoog Mögende
Heeren Staten Gpneraal, der Vereenigde
Nederlanden^- zyn Prinqd.yfc¡e 'Excellentie,
ende de Bewindhcbbers der gcoStro-
\yeerde Ooft-Indiiche Compagnicuit onzen
name jegenwoordig in de quartieren van Amboina
3 ende T emate gouverner en en com