P ii B E S C H I Y V I N G È f a N
P»5 10 ° f ’30' Dali Y , op te brengen; I oude-tax, die pas 2 a 300 mannen uit-
0 2yn_ nu maarvierdeparc zoo fferk. leveide, vedibili, zoo dat dit niet dan
OS Kellbon Icon nnanlvlr izir>7.ip1pn Altöos Kelibon naaulyk 140 zielen,. TV«k«C» j r_i____
waar onder 74 weerbarc mannen, en 9
Dati’s,. en Kellimoeri, i8d zielen, waar
onder 48 weerbare mannen , en 10 Dat
i ’s , uit lcvercn.
Het zyn ftoute menfchcn, die zig en-
* ’ kelyk met den Sagoe-handel, en met het
verhandelen van Loeris, en Knkatoe-
wa ’s, geneeren, hoewel men ’er nu en
dan wel een.Caiùaris, en des zelfs eye-
ren, bekomt, dog Hoenders, nog Fi**
fang-boomen, vina men ’er niet, dat
zeldiàam is, wyl die by andere Ceram-
mers, of Ambomezeri, overvloedigzyn.
Zy plagten,in vorige tyden mede met
cenCoracora te fcheppen j dog dat doen
z y , àls het hun in ’t hootd fchiet,.
Zig nergens aaribindendej hoewel zy
uQor den tyd wathandelbaarder worden,
aangezien zy goed Maleits fpreken, dat
meri meer by de Mooren, gelyk zy ook
Zyn, dan by Heidenen, ofChriftenen,
pp Ceram beipeurt.
Jfcqji ' Van daar af na den Ooft-kant toe mag
H l p ,E; Maatfchappy wel gebieden, dog
volk hierdc Inländer luilte rt ’er zeer weinig na,
tätest.' en het komt ons niet gelegen geaurig
volk, en vaartuigen, aaar te zenden,
om hun te belegeren, dcwyl zy gemee-
nelyk, eer men ’er is, al in *t bofeh,-
en na ontoegankelyke bergen, met al
hunrie fneubèleh gevlugt zyn', : zoo dat
het beft is, hun maar zagt te behande-
len, en niet te ftreng te gebieden,wan-
neer men ’er nog iets van heeft j alzoo
zy .zich anders ten eerften door dc weer-
barilige Goeli Goeliersen Keffingers te-
gen ons laten opruyen.-
Íjeroí Wat geval de Koning van Kelibon
desKo- met eenen Naja Taroena gehad heeft,
Hetdon, ' 'Wanneer men zes myldn verder öp na
,Tobo. bc£ Weilen gaar“ ontmoet men na ’t
paiTeeren van het ftrand Zelour het dorp
Tobo, leggende .op. een. zeer fteile en
hooge rots, die men met een ladder be-
klimmen moet, en al .van verre in zee
Tobofe Rodomontados, en fnorkeryen M
van deze hoogmoedige Mooren z y n ,^ 2^
enkelyk, om de daar omherleggende vól- ¿en Sen-
keren, en landwaart in, een ichrik aan tefiadji.
jagen, uitgevönden.
Dat hy egter veel magtiger, is, danVcrdre
wel eer , fchynt eenigfins waar te zyn uit aanmer-
de eere, die hem Naja Taroena in ’tjaaf j“nsovcr
170p. Gezant des Koninks van Tidore, em’
bewees, met hem een vergulde ftoel te
zenden, om hem na Kernng, daar hy
toen was, te brengen, hoewel hy dat
Edelmoedig affloeg, verfchynende al-
daar met een troep van 400 wel gewa-
pende mannen, die alle met fchictge-
weer voorzien waren.
Hy kan wel 800 zielen, 700 gewa-' Man-
pende mannen, do Dati’s, u itle v e r en .fch ap . ,
Zy zyn gewoon de Höngi, met een
Coracora te volgenj dog hun Sengadji
is anders vry trots, en moedig, alzoo
Wel 17 a 16 Alfoereeze dorpen zedert
lange jaaren onder hemftonden, -’t geen;En ^aar
metter tyd merkelyktoegenomen heeft,gg¿[eJy
alzoo men ’er nu wel in de zo opnoemt, 1 ;
dat nogtans na onze gedagten zo breet
niet is.- ■
Zy waren in oude tyden zeer weer- ,.
barftig-,dog hoe zy in’t jäar 1 6 3 3 ^ 0 0 ^ ^
den Heer GyJJeh oveiwonnen, en onder door den
de magt der E. Mäatibhappy gebragt Hr. Gy-
Z y n , zullen wy onder de regeering van ^ sover*
dien Amboníehen Landvoogd breederwonnen'
aanhaalen.
Onder dit Tobo behoört ook het doipi- jiet ¿ore I
je Gificlau, dat in vorige tyden beooften Gifle»
Tobo- in de bogt lag, dog nu by Tobo huw.
gevoegt is.
Beooften en Beweften de rivier van1 Het I
Tobo Heeft men mede een rif, dat by^abe:
na tot Hatoemeten lo o p t, en ’t Mabekoe- Koe I
rif genaamdword. • . -
. Gelyk nu het Deel, onder den Ko-Het dcr_
ning van Kelibon, Kottaroewa genaamt de deel, I
word, alzoo voerd dit , van Kellimoeri tot Selan Bi- I
aan het dorp Werinama, den naam vannauwer>
Selap Binauwer, een oude bekende
Ennieu
.Tobo.
w 7 r V'*»' omauwer,uitlleekt. Waar door het wel een eiland | landftreek , gelyk ons dat blvken zal uit
gelyke, remecr, alzoo het van de zeeI de eerfte beginzelen, dat Amboina op-
by na rondom bekabbeld woid. Het gekomen, of bekent geweell is.
plagt zig van ouds, als een fterke vefting Een groote myl van Tobo na het We- Dar?
te vertoonen, dog de Heer Cojett heeft ften (hoewelzig dezekuft vanKelbmoeriHatoc-
de inwoonders belaft om laag aan ftrand af wat meer na ’t Noord-Wellen buietlmet^-’
S i ““ 1 daar zy > een dorp, nieuw heeft. men het. dorp Hatoemeten,
w m A r S ervry wd uitziet, een zand-ftrand, dat wat fteenagtig iSiiHaiiboy
m m m t m 1 M Ü bet IS een Oeli.’ ofgefpanfchap va„gdri¿'“ oü'
Zy flaan onder een Sengadji, of Her- dorpen, alzoo Riboet, enHakibov met
tog, die, na de gedagten van zommige, Hatoemeten , dat Oeli uitmaken, zy
r wrHb0n’ '/ggen dicht bf een een geborgte^
L idmzyngebrnd wel tot Waroe’s dog Hakiboy in ’t midden, könnende
bv°S eitilreckt, meinende, dat hy nu die twee dorpen zamen wel voo:zielen,
w e l4000 mannen van wapenen zou kon- 180 weerbaare mannen, en io Dati’s
nen opbrengen, dat zeer veel yan zyn opbrengen. ’
Dog
' a A M ; B
Dog Hatoemeten atleen heeft 35*0 zie-
ichapf1* len; izo weerbare mannen, en yo Da-
tï’S;
Veel Het land hier ontrent geeft zeer veel
Sagoc.engagoe, die de Baridanezeft, fterk hier
oc^^e-Van ^aan kaalen 5 ook plagten hier Na-
cCTyen, gei-en Nooten-boomen te vallen, die
hier. uitgeroeit zyn.
Dczc ln oude: tyden ftond dit dorp onder
dorpen die van Hi toe, die ’tc eens by Käpitein
door wie Teptîo1 tyd afgeloopen hebben j maar de
verovert, jfrtus Gy&eh, heeft zè wédcrdnonder
, 5 _ ^ ;¡>i
wie vf der onze magt gebragt,
na ftaan. Tot ' Hatoemeten bczuiden Ceram,
gelyk Benoorden tot Waroe toe-, ftaan
al deze1 dorpen onder den Koning vari
Tidore.
Het dorp 'Drie mylen van Hatoemeten , legt
Werina- het magtig Moorich dorp Werinama,
ma, daar een van de voornaamfte hier onrient ,
nau^^’ met het welke de landftreke, Selan Bi-
afleheid. nauwer cindigt.
Het legt op den Ooft-hoek van Ha-
ja ’s, grooten dog vlakken iribqgt, een
quart myl gaans van ftrand op een heu-
vel die zeer fterk gemaakt, van een
dikke borftweering voorzien, en met een
groot rif, wel een myl na het Oòftèn
bezet is.- ,
Des zelfe S W worden beheerfcht van eenen Kó-1
Soa’s, ning, tiie over twee Soa’s ’t oppérgfe- 1
“ Man- biçd voert, waar van ’t eerfte, Nama, |
ap‘ op ftrand, en ’ t ander, Tanafbra, OpI
cen berg of grooten hetivel, gelegen is,
fterk zynde 3dl zielen, 107 weeibare
mannen, cn y8 Dati’s.
Specery- In oude tyden quamen de Javahen, [
Handel en Maeaflàren, om N agelen en N oóten i
vaLien, °P Keffing ten handel, die de Keffin-
Macafla- gers, en die van Ceram-laoet, hier van
ren op daan ,• en van Hatoemeten, en daariom
K«fflng. Jireeks, met een böfph, dat kng onbe-
fcend gebleven 'is,' plagten te halen-, ’t
Specery-geen egter maaf tot in bt jaar 164$. if -
Bpffchen neh gang g^aan heeft, watìneerdiovah
ílier i“ ’t- Wermama ons eindelyk, na veel verzoe-
ontdekt. ken, vier íchOone Nooten-boíTchen aan
^èwezen en toege ftaan hebben, dezel^e
wel ten getale van 40Ö0 Noten of Nagel
boomen, om te hakken, ’t geen
ons lange jaaren daar na, en zelf nü nog,
gedagten gegeven hçeft, dat in die bof-
lchen, die groot en bhtöegankelykvoor
ötts zyrt, meer Spccbry-boomen, Verboten
mochten zyn, alzoo die van Keffing
door hünne vaait, ons daar zebr in
verfterken.
Af en aan Kelibon, of tuflehen Kelibon
, - en W eriiiamá ’s wal, leggen vlak
in .’t Zuiden der eilanden van Banda, van
waar men deze gebergten, die zig k e e r
blaeu vertoonen, gemakkelyk Zien kan,
alzoo zy ’er pas 14 a 17 mylen, de eene
Wal van de andere gerekénd afleggenj
hoewel het land van Werinama zig nog;
o Ì N A. 63
wat verder van ’t eiland N iena öpdoet.
Van Werinama af, na de bqgt van Het
Haja, die even om den hodk ®a ^ wes- vierde
ten begiñt ; b^ifitook heç deel van C e - ^ ^ ^
ram , dat Selan , genaamt en na *t cenan,
zeggen van den Inländer, het aíoudc en Selan- 1
redite Gcrttm iS , daàr ’t ganfehe eiland genaamt.
na genoCmtword;
Pas den hoek òm heeft men deíchoo- _hiviçr
ne rivier Beiroe, voor welke een kleefi ^ td o J p
eilandekeh is, ' tWeè myîén van < ftrand j Hatteha-
hier ontrent, legt Hattehahoeeen dorp, hoe, ea
dat al îedélyk àùagtig is, kreidende zigg a"fc'
uit aan db voòmoemde rivier. Het lé- leùat)*
vert 330 ziách^ i<5o weeffeire mannen,
en 73 Dati’s uit3 dog ’t zou zbo vee-
mogerit hfet zyñ, zoo nibt verfcheide
Âlfoeieeiçhe dorpen daar yan afhingen , -
die hier en daar láíidWaart?, bÿ ènkêle
hüizen, en gdîügtien , ' zonder cenig
hoofil, verftfooit léggen, ftrëfcfcendezig
tot digt ágter Hotè uit^ gclyk zy ook
den naatti van Hàttihûhoé1’« Alfbereeíche
¡dorpen dragbnj hoewel mCn längs die
bogt landwaaart in nog veel andre dorp1-
kéns hèéft.
Ontrent éeñ myl van Werinama,daar R¡evicr
de vlakké fe^gt ; na deze- infehietíng Van Walaja,
’ t land ria \ N pofd^'W étìèn, éerft regt o f Jan
begint, heefi: mèn de fivief Walaja,Com"
ook wel Jaii Gompàans rivier by 'abuis
genaamt, om dat zeker Attìbóineés Vty-
man, Jan tiè Ruìttr, dog ili onde tyden,
wd Jan Gottipòan (by wienmen wii
dat hy in Zyñ reùgd gevareri ZOu feeb-
wel
ker-plaats in eeh bogtje, TehórO genaamt.
Tuflehen deze en de andere fi vier, Rieviet
Bemoc , vertoont zig het land met ecnBemoe*
fraejen hoek , dog zig zoo Ver niet uit-
ftrékkende, ais die vari Werinama.
Een groote. myl weftelyker ohtmoet Magtìg
men', na hbg drìe ïpruitkens gepaflcert
te ^yh, het dorp Tolòeti, het eerfte in S ,.- ;
dezen bogt, .die vande rivieT Wälaja at
tot Way ila méeft recht Weft âan ftrékt. 3
Dit dorp ¡egt een quaW mylgââhs van M j
ftrand op eeh heuvel, die vry hôdg k,fchapî*
waar op dit tróts :volk vari' Toeloeti
zeer ftout is ; behalven dat hët 'ôôk tal-
ryk van volk is,alfoo zy 1003-ziele ri ,409
weerbare mannen , ' en 5)0 Dati *s können
uitbfengen.'
Wat meer na ’t Ooften; , tegén het ^j.
gebergte aan, heeft men verfbhCidedor- Hatoe-
pen, dog eet men daar by koirit j -heeft poeteh,
mén midderi in de bogt-^amLayrhoe,^11..
ontrent; twee bylen vanToltetieen klip, S j r
Hatoepoetèh’ genaariit, die te gelyk ook
dient om de- fdi'eidifig tüdchbn hetge-
bied van Haja, cn die vari Hattihahöe ,
aan te wyfen. ■ Het
Een quart triÿl verder, Weft op ,dorpTe-
heeft hoewa.