Con-
7 4 A fü r B o
De Opperköopman de Jüoÿ, mietzyri
ZQQO- (jnaderhand Becretapsvvan Juftitic
alhi|r)iQ’tVadêrland gekomenzynde,zei-
de inet deze zaak ganich niet te doen te
hebben, alzoo hy niet in de dood dezer En-
geliçjien geilemthad, gelyk hy ook viy-
gekend y en weer als Opperkoopman uit
’t Vaderland na Amboina gezonden, en
met zyn zoon hier gekomen is, dog zyn
fchip kreeg .voor tien hoek van Noeflà-
nivel, door onvoorzigtigheid der iiuur-
licden , „ een ramp , zoo dat het voor
den hoek van Alangbleef, hoewel hy’en
andre gered wieiden.: Hy is naderhand
vryman. geworden y en heeft. in veci ruft
zedert nog lang geleefd. Daar heeft ook
zeker Capitein, Jan dè Vogel, en Pieter
Janfzen van de S anden, die. op Loehoe
gelegen had, over gezeten f» dìe zoo uit
de papieren der Engelfchen blyktj in
hun faveur zyn ftem gegeven, en be-
werkt had, dat een der vcrwezène, E-
duard Coüyns oenaamd, dobr ’t lot vry
geraakt, is j, ook heeft omtrent Laurens
de Marfchalk (gelyk ook ontrent deHeer
Coen) den Heer Ambaflàdeur Carleton A;
l6 z f wel uitdnikkelyk uyt naam vari
den Koning een eifch gedaan, dat zy
niet weer na India zouden mögen gaan.
Niet lang ym dit voorval is de Heer
van Speult als Commi flàris der drie Oo-
fterfche Landvoogdyen,met den Fiicaal,
Ifaac de Bruin, na Banda vertrokken,
om onderzoek na ’t gedrag van den
Landvoogd aldaar, Doctor MartynSonk,
te doen, en den zelven, des noods,op te
zenden,. en een ander in zyn plaats tot
rnder,ordre te zetten3 o f wel om, na
dat hy de. zaaken gefteld vond j de nood
le ! ordres daar op te ftellen ; hoewel
de Engelfchen dit eèù geheel andren
naam gaven,en öordedden dat dit alleen
gefchied zy, om té vemçmen, of hun
Agent in Banda ook geen kennis van dit
verraad had} Een zaak, zonder eenige
grond ter wereld,* alzoo geèn der genügen
, en. ook geen der befchuldigden, oit
iets ten lafte van de hunnèn in Banda jo f
elders, gèzegt had. .
Deze Heer van Speult vond A. 1^24
ook goed, die van Ooft-Ceram en van I
Goram, die veele der gevlugte Banda-
nefen toegang gegeven, en door hun
oprokkenen de onzen zeer veel quaad gedaan,
en ook verfchcide menichen ge-
rooft hadden, te gaan beteugelen, dwin-
gende hen door geweld van wapenen*
óm zieh onder de E. Maatfchappye te
vemederen; waar'op dan die van Goram
Ceram-Laoet, Keffing, Goeli-Goeli,
Oerong en Kelliwari, op den 25 December
een contraéc van den volgenden in-
houd met de E. Maatfchappy aangegaan
hadden.
Op buiden dezen 2} December^. 1624
N s e H E
comparcerden in V Kafteel van Ambdina trait va.
voor den E. Heer Herman van Speult , Heer
Raad van India, r a * ’Gouverneur‘^ c “ Î
Amboina, *
Mogpnde Heeren Staten Generaal,- i*»var.ct.
Heere Mauritius ,-by der gratie Gods'-*ram~
Prince van Orangie enz. ende dé E.
ren Bewindhebberen der vereenigde -O o f t io S ’
Indifche Compagnie, ende die van ¿Speli *
Raade 5 Orang Kaja Sobo , • wegens
van Ceram-Laoet 4 en Grang Kaja S^&f0«3,
mon Bal, uit den naam, en van wegend% i6ͱ.
van Heralieu, Keffing, Goram-, Göeli
Goeli, Oerong en Coac, met volkomen
map, en. aathoriteit, omme haar niet den
gemelden Heer Gouverneur /rreconcilie-
ren, alzoo de Vorige hofiiliteiten, en'onge-
vollen yerklaaren ontßaan te wezen door
infiigatie der Bandanefen : om met den anderen
in goede, vaße$ fincere en öhverbr'ekely-■
ke vriendfehap te treden., ter prefentie en
overfiaan van Capitein Hitoe, nevens de
boafden en Orang Kaja’s van de Oelifiva’s
en Oehlima’s , als intercejfeurs engetumn
op nttarvolgende conditiem
ir f ,
Eerftelyk , dat de onderdanen van de
Ed. gefnelde Hoog Mögende Heeren Sta-
ten Generaal vry ende vrank hareßranden
zonder verhinderingé zullen mogén frequenteren
, V -zy om té bandélen , ververfìngé
oße water te halen.
z.
Item , ten tweeden , dat gemelde O-
rang Kaja’s niet en zullen vermögen eenige
alüantien, oße verbanden , te maken met
Spaniards, Tidorefen, Macaflaren, Ban-*
danefen, Engelfchen y Deenen, Fran-
lchen , oße andere naden , bui ten exprès
confent f en voorweten van gemelde Gouverneur,
oße zyne Succeflèure.“ :
Dat gemelde Orang Kaja’s , ofte hare
gneommitteerdèn , het zy dat zy waaren of
geene en hebben om te handelen, jaarlyx ten
mmfien eens in V laatfte van 'twefieï Moéf-
fon aan 't Kafteel zullen gehouden wezen
te komen, omme met gemelde Httr Gouver-
neur, de Oelifîva’s , en Oelilima’s tepitsja-
ren, op dat aan wederzyden de klagten
van mshandelingen mögen gehoort, en naar
behoorin gecorrigeerd werden;
4.
Beloven mede gemelde Orang Kaja’s van
Co-am , dat zy geene andere plaatzen en
zullen aan doen, maar regt aan het Kafteel
komen, op dat zy , op andere plaatzen wil-
lende handelen, behoorlyké pasHedulle van
den Gouverneur voomoemd mögen obtine-
ren, en daar door voor fchade van de heen - j
komende fchepen mögen bevryd zyn.
Item, dat zy die van Key, en Aroe,
als alle andere onze onderdanen, vry en on -
verhinderd hare ßranden zullen laten fre-
Z A A
Eloquenteren, zoo in V herwaards komm, als
in het Wederkeeren.
&
Item, dat''dlle de overloopérs enflaâven,
het zy van wat natien het zoude mögen wezen,
zoo van hier, als van Banda, naar
datum deze zouden mögen weglopen, weder
omme zullen gereßittieerd worden, mits dat
men voor yder perzoon zal letalen de waar-
dye van twintig Ryxdadlders tot een ver-
eeringe,en voor een overloper,te weten, een
Holländer, 40 Ryxdaalders, dat van beide
zy den over en weder zal onderhouden
worden, te weten naar dato dezes contrats.
Item, dat van nu voortaan alle roovinge,
en hoßile affien aan wederzyden zullert cefi
firen, op poene, dat men de overtreders als
fchelmen , en perturbateurs van dé gemene
ruße, metter dood zal ßr affen, als ook alle
de gene, die daar van kènnijfe, en weten-
fchap zullen gehad hebben.
8.
Item, zoö het den noodyereifchte, dat
! gemelde Gouverneur bare hulpe verzogt,
oße van doen hadde, Zoo beloven zy lieden
naar haar uiterße vermögen, V zy te water
of te lande, zyne R. te aßificren, ge-
houw en gettouw te wezen.
Alle Welke bovengemelde artikelen de voor-
genóernde Orang Kaja’s van Ceram uit den
naam ende van wegen de voorfz . Eilanden
ende Stêdert, voor haar , ende haare dndér-
daanen, beloven en zweren, gelyk zy zwe-
ren en beloven mits dezen , op hare Mos-
hhaf onveranderlyk ende getrouwelyk naar te
komen, en by zoo verre zy in eenigen deelen
' deze bovengefchreven artikelen overtréden,
oße infringeren mogten, Zoo geven zy den
ff ¿gemelden Heer Gouverneur, nevens zyne
Ê geajfoäeerden, ende onderdaanen, volkomen
map en authoriteit, dat zy zulx op haare
perzoonen, onderdaanen, en landen ,geweldi-
ger hand mögen verbaalen.
[ Hier en tegen, beloofd de gemelde Heer
Gouverneur haar hier in Àmhoïm vryen
handel en pas-cedullé'op éériigè plaats ie
verleenen, onder welke Fefchèrmìnge zyf vry
en onbefchadigt van ónzé fchepen zullen mo‘
gen gaan ende keeren, en haar in alle ge-
regtìgheid onpartydig naàr béhooren voor-
fiaan , ook de gemelde vrindfehap over' en
weer te onderhouden, eh doen onderhöüdjhi
Aldus gedaan en béfloten ter goeder trou-
we, buiten arg of liß-, ter prèfehftè ende
overfiaan van alle dé oÄ^rgi/iÄr^ffÄ^Oe-
hfiva’S £?«£Ä? Oelilimä’s , in ’/ Fort' van
Amboina dezen 23 December A. 1624.
was getekent, ’t merk van Orang Kàja
Càuwèra, H merk van Orang Kaja Keli-
waroe, V merk van Derus vanDeüwon,
V merk van Bali van Kelemala,.^ter zydén
flonden als gettligen,ft merk van Gaprtcin
Hitoe, en 7 merk van Pati Toebari;
K Ë K.
Ook verklären Hatib, Pati van Iha,
Senghadji MoefFa, mede van Ihaj Soebri
Tsjina van Moelato, Loenitoeni , Radja
Nollot, en Goela van Kellewaroe op hären
Moshhäf, dat z f vqlkömen kenniffe $
ende wetenfehap hebben, dat gemelde Ge-
cómmitteerdens van Ceram volkomen magt
hebben van hare fuperiores * omme met 'den
Heer Göuvemeür voornoemd te contrajeren
, de alliantie betreffende.
Aldus gedaan in V Kafteel ví»» Amboiná
dezen 23 December A. 1524.
In dit zelve jaar heeft deZe Heer ook % piatii
op een vlak vela,agter ’t CamponMard-5:enca‘
heyka,vier duizend clappus vrügten la-bS!¡g-
ten planten , waar van ’er nièt boven de ter Mar d-
600 a 700 opgekomen Zyn, om dat hetheÿka*
land in zieh zelven daar tde nifet zeer goed
was.
In ’t einde van dit jaar was Hidajat o*- HidajatV
verlcden, en door Rimclaha Leliato, dood,
zoon Van Baß Franggr, een kleën ma-
ger erimoedig, doch ¿eer kfegeligmàn,ving.
en een doodvÿand der Chrifténen, als
•vyfde Stadhouder op Loehpe, of welalS
zesde na Samarau, Vervangen.
A. i6zy heeft de Hcer van Speultdigt Ziekcn^
aan ’tftrànd, in ’t Zuidweften , ontrent huis A.
een inaphaanrichoot van ’t Kafteel , een
groot fteenen ziekenliuis met twee by'- SpeultVan
zondere verdiepingen , van ; yerfchei- gcbouwt.
. de kamers v ô o r a ië n , gebpuWd. Dit
w as een ze e r h é g t g á b P u w , eri ^ôu o o k
b ÿ nood v o ô r een v e ilin g hebben kon-*
neri d ien en , aangezien de muuren zo o
d ik w a r en , dat men ’e r g e ích u t op planten
k o n j om w e lk e réden h e t , onder
Filip Lueaßoon, Kota Bahroe, d a t i s , het
nìeuw Kàfieel, genaamd wierd .
Hy h e e ft h e t b egon n en , maar z y n o p - Ecrite
v o lg e r h e e ft h e t voltoid. , ; ' ■
I r i’t begin van dit jaar zyn de Chi- en^ r*
neeièn eerft hier gekomen, over welken
een uit hen tot hopfd gefteld, die daar
na Chriften geworden, eri Hetmán, 'na
den Heer Landvoogd, genaamd geweeft
is. ;
De Temataanfçhe Kimelaha Leliatò,
ging ondertuflehen, zyri gang , e-
veneens als zyn voorzaat, met onze on-
derdaärien, daar hy kon, tegen oiis op
te rokkenén, en van ons af te trekken ,
zieh niet oritziende ook de Vreemdeliri-
gen aan te Halen, eri de nagelen aanhen,
•zòo dier hem mogelyk was, te verkoo-
pen.D
it was de reden, dat de Heef Land- Leliato’s
voogd hem nu en dan luitìg gedreigd,^^8e'.
en ook al verfchëide boomen der Inlan- •'
ders omgekapt: had 5 doch dit alles niet
helpende, eq maar pliç in ’t vuur zynde,
zoo nam hÿ ÿoor hem eens ter degen aan
te taften, eri hunne -tutgelboíTchen t’ee-
neriiáal üit tc roejeri j òm Hén daar door
ge