B1 A g M B O
fogenaamt , ontrent.Nagapatnam door
cm van. die Natie genomen, na Am-
bojmjmet cenige iyit, en zynd- verdcre
beveelen, mct 80 Holländers onder den
Koopman , Cornelis Picterszoon van der
Meer uit.zyp Vloot ontrenf Queda (by
DjoHor en ^alapca) gezonden, dpejrdit
Icneepje 444 ¿3 December. van Bantam
y e^ ß teq ,; -yjai' opt^nt, de Straat
yän Bali gebleven ,; en ’t goed nieeft be-
aorven ,.hoewel ’t'vpik op 4 ;Parahoc’s
ykn den.Koning vsm; Djiohar daai* noch
afgekomen was, : <,v ‘ | ,,
Mai e/itf Zoo ras He Heer Matelief hier ten an-
vcrfchy- ker gekomen was, quam hem de Heer
ln!itjaan^'an^V0?S4 Houtmanyerwelkomen , en
kenms geven,dat alles daar nog zeerwel
ftond. , : .. j
Als 00k ■ Hy vorid hier 00k de tweeLernataan-
van ceni- fche gezanten ,t b wefcen , den Kaitsjili
^ ™ ea_pf Prins Jali , en Kimelaha Adja , die
gezanten. **°°r ™ Koning van Ternate na Ban-
' ^m gezonden waren, om de hulp: der
Holländers tegende Caftili^tanen, die A.
1 $od onder Peftpo d'Acunhd Ternate * en
alles, weder veroverdhadden, mCt allen
eriift te vefzöekeh, Zy vernieuwden dit
hiin verzoek ntr 00k by hem, en de Zee-
vbogd Matelief dit met zynen breeden
Raad, en den Landvoogd Houtman, ry-
pelyk oyerlegt hebbende, wierd ’er be-
flofen, heh, zoo veel hetmogelykwas,te
nelpen. "
Houtman * De Landvoogd Höutnian gihg kort daar
Ken- na de buiten-comptoiren bezoeken, om
-eomptoi-Fol8ens een; “ er goede van hem ingeftel-
rsnjaar- de gewoonte ? die men zedert jaarlyks
IylqS eensöpvolgde, te zien,hoe het daar onder de
was, en of ider zyn
-deMoneLl^^ ook waarnam. Hy. deed dit te
meer , alzoo liy gehoord had ’ , Tdat
eenige dorpen op kleen Ceram,of Hoe-
wahomel, de tegenipoed des Konings
van Temäte, door de Portugeefen hem
overkpmen , verftaan hebbende, zieh zyne
gehoörzaamheid onttrokken, en voorger
geven hadden als een Republycq, even
als die van Banda, te willen leven.
Opftand Dit deden die van Leftidi en Cambel-
van^Lef ^°5 ^e^en^e zeer weerbarftig en
M e n "S;ots teS en des Konings Kimelaha-, Baß,
Cambel- Franggi, aan, die daar over ©ok reeds
lo. zyne, klagten aan den Landvoogd gedaan
N S C H E.
geyoert , en twee Orang Knja’s,, die de Die hv
belhamels waren , mede, gebragt lieeft ,.weer tot
die cenige tyd -aan gg Kaiteel gebleven i !’un Phcht
doch naderhana, pp goede beloften we^ ^
dbr na hun land gezonden zyn.
had ,-veraoekende dat hy hen weer tot
hun plicht wilde brepgen.
Dit was dan de oorzaak, dät hy goed
gevonden had, de eerfte Hongi, ofAm-
bonlcHe oörlogs-vloot, zynde een groot
getal Coräcora’s,. van alle dorpen onder
zyn' gebied ilaande, als 00k die yan Hi-
toe en Loehoe , aan het Kafteel te ont-
bieden, eri, na rype berading , met de
zelve na Cerani te gaan, om deze we-
derfpannigen onder hun wettigen Heer te j
brengen, gelyk hy dat öok lofielyk uit-
Hy had 00k op F^oewamohel met
die van Cambello en Loehoe afgefpro-
ken, yoortaan yo .Ryxdaalders voor een
Bahaarpagelen^ en Hendekleedenook zoo
goed koop, als de Javaancn en Maleyers,
te zullen geyen, kbmende den zy April
van dien tocht weder aan ’t Kafteel.
De Heer Matelief ondertuflehen ver--Mate/un
maande de hoofden, die t’huis gebleven °nderwaren
,.tot alle trouw en onde^^^^^L5?elc »al
aan den Heer Landvoogd, vragende, pfgeS a
zy 00k iets ten lafte ^an hem, of vanverdreor
deze Rcgeering, te zeggen hadden. Zy^redoor
zeiden van neen, en dat alles nii welwas,hJmoP
hoewel het in ’t eèrft met de foldaaten^gc*
in ,’t wild geloopen had \ alzoo zieh de-i
¿e en gene nu en dan wel zeer dronkpn
gedronlcen hadden,, en 00k ider, tot
gi-opte ergernis def Inlariders , een- byzit
ypor zieh genomen had 5 om ’t welke
yoortaan af te inyden, hy op“ ’t eniftig
vei-zqek van de Inlanders toegeftaan
heeft, dat de foldaten met Hunne dpch-
ters*zoüden mögen trouwen , behalven
dat hy 00k. eenige nieuwe ordérs ontrént
de zaaken van den Godsdicnft (gelyk
wy öp zyn plaats toonen zullen) geftelt
heeft.
Hy béloofde vetder, dat zy voortaan
met alle zagtheid en rechtveerdigheidbe-
ftierd, en tegen allen ovérlaft vaü de fol-
daatep, en anderen zoodanig belchdhit
zpuden werden, dat zy niet de mmfte
reden zouden hebben om te klagen.
hy nu al het noodige in Am- Neemt
boina beftèlcf, en,zyne laatfte ordres' aandric Am-
den Landvoogd fioütmatL gegeven had,1»0^ -
heeft hy, alvörens te vertrekkeh, ehomghej 0n'
den Inlander nog meer aan Pns te ver-*en
binden, drie Amboineefche jonge Prin^HoDand.
een van 10 a iz jaaren ( waar van de eene
de jongfte zoon van Capitein Hitoe, Ha-
laene, de tweede van Marcus, den Hoe-
kom vm Hative, Lawrens, en dederdeyan
Antoni ? Orang Kaja van Taviri, Mar-
tinho gennamd was) mede op zyn ichipj
na ’t Vaderlànd nam, beloyende te bp-
zprgen^ dat zy weer in him Land zou-
deri Vkeeren, indien zy in ’t leven ble-
ven.D
e eerfte wjis de zoon van een onzer
befte vriendén, èn.hy. nam die mède,
om hem niet alleen ohs Land te toonen,
maar om hem, namaals tot.de Regec-
ring in zyn vaders plaats körnende, ge-
lcgenheid te.geveri, om zucht voor on-
zen Godsdicnft, enwyzevanRegeering,
te krygen. Öevader , Capitein Tepil^ gäf
hem twee Bhaairen hagelen, en ipz
Ryxdaalders mede, om zieh daar van
B
■ M ä .... ■ i A " 1
op^yue reize te bedienen-
De twee andere waren zoonep van
twee pnzer geveinsde vrienden, die den
Portugees in hun hert nog aanhingen,
en veel lafteringen, door hen tegen ons
uitgebraalct, noch gelpofden,om'van ’t
welke hen een ander denkheeld te ge*
ven (ahsho zy; ons mäar voor Zee-roo-
vers, zonder Land en zpnder wy ze van
Regeering,. menigmaal' by hpn • hadden
uitgefcholden) hy nut oprdeelde de hinderen
de^er OrangKaja’s het tegendeel
, in ons Land te doen zien j te meer, al-
zop jQoft Marcus vari Hative tentyde,
tpen hy na Goa van de Portugeefen gebragt
was, veel- eere by den Onderko-
jiing genoten, nevens hemm te peerd ge-
rg4en 5 en daar zeer veel tpt nadeel van
onze Natie gehoort had 3 ’t-welk de
Heer Matelief wetende , zoo
wilde hy hier door toonen, dat het de
Nedprlanders ook,aan/geen macht, nog
genegenheid pntbralc, om den Amboi-
• .,> nees, niet alleen hier, maar zelf in
Holland, veel eere en vermaak aan te
; ; doen.
■Zmver- Hier op nam hy ^yn affcheid, zpp
trek pa ¿en Landvoogd als. van alle de In-
Temate. j^ndfehe Grooten, en vertrok uit Am-
- bpipa den 3 May 1407' met ß fchepen
na Temate j daar-hy gelyk wy onder die
' Äöf reeds getoont hebbep y.vden j 3 ten
anker gekompn i§. \
Vm gen io Maart i<io8 , qufim de Zee-
caardem yö^d , Paulus' van . Caarden met acht
komft A. yppr het Kafteel Vi^oria, ten
' anker, by welke den zr het fchipDelft,
’ > met nagelen geladen ^. op de -reede geko-
' - men was. Den Z3 was Capitein Hitoe
met 3 -Coracora’s . de fchepeii-van dezen
J"2ieevoogd komen bezien, had die yer-
W fcheiden maaien rond gefchept, en hen
veel ecr met het affehieten van zyne baffen
fcfewezen:
,. Op den zo April was de Heer Land-
voogd. ,met verlcheide leden van zynen
Raad by de Heer ynjy Caarden yan boord
ten' eeten gew^ft 9, °P welke tyd Capi-
veereer metdCo-
Mora’s, 'öp- een. van welke een gezant
van T^hate was, aarigedaan heeft.
^ ■ Deze gezant wiera den z 1 inet veel
ftatie in ’t Kafteel gebr^t, alwaar men
met den zelven zeer emftig over de zaa-
ken van Ternate fprak, dat dezen Zee-
TOogd befluiten deed zyn reizederwaards
jpoediger voort te zetten.
- Hy vertrolc derhalvenden 10, May ’s
mqrgens ten z uuren uit Amboina, met
zes lchepen, en quam den 18 in Ter-
öate ten aniker, alwaar wy zyn verde-
re bedryven, en ontmoetmgen können
2den.
Die na | Hy had in Ambpina niet veel van bel
l . Deel van Am b o in a .
K m 8 N. - 3 J
lang~uitgevoerd 5;. maar daar is ’t noch Tcmatö
ilegter met hem afgeloopen. vertrok.
In -t jaar 1609 den z i Auguftusquapi Hotn'k
hier met 3 fchepen Hpllandia, de gee-^1*^"
unieerde Provintien en Delft, Sittfon Jam-
zoon Hoen (Önderzeevoogd van dienwak:- 1
keren Pietgr JVillemfoon Verlboeven , die
zoo fchendig in Banda vermoord was) nu
als Zeeyoogd op de Reede. ,
De Landvoogd Houtman had niet lang
te yoren de vorige contradten met cfc
Hitoeefen aaii ’t Kafteel vemieuwt j dog
alzoo nu de Zeevoogd Hoen hier was,
vond men goed op den 7 September alle -/
de Örang Kaja’s van Loehoe, Leftidi en J
Cambello, enook Kimelaha BaffiFranr*^üic
¿1, aan’t Kafteel te roepen, met welke van Hi-
hy toen een nieuw contra6b,alyoprtweet(?e veE
jaaren ontworpen, dog nu eerft tot zyn Dieua^s
volkomenheid gebragt j aangegaan heeft,
by ’t welke 00k de onderdaapen van den
Koning van Ternate beloven, al hunne
nagelen^ aan de E. Maatfchappy te leve»
ren.H
et cpntradfc zeif luid aldüs:
Verbond-ichrift van de Ö-‘
rangKaja’s van Loehoe,
Cambello , Leftidi , als
00k den OrangKaja Baß-
ß i en den Capitein Hitoe
ter eenre, en den Vice-
Admiraal Simon Hoen, eü
• Ftederik Houtman, Gouverneur
van Amboifta ter
anderen zyde.
EjErßelyk zullen de Chrifterien Chri-
ftenen en 'de Mohhammediften Mohr
hammedilten blyven, doch en zal den een
den anderen niet molefteeren.
Ten anderen, zoo •wie onder het Kaiteel
van Amboina fiaan^ die zullen onder
^ Holländers blyven, ende wie onder Hitoe
ßaaty zullen onder Hitoe blyven^ en-
de onder^ Loehoe zullen onder Loehoe.
blyven, ? dis mede wie onder Leftidi endfi
onder Cambelio.y?««» j zullen onder Cambello
en Leftidi blyven, ende of V geviely
dat imand ander zyn hoofden niet enwil-
: de ft aan ende haar vergreepen, ’t'zydie
onder-, de Holländers, of ondet' Hitoe,
Loehoe , Cambello en Leftidi behooreny
zullen gehöuden zyn malkfinderen de zulken te.
i rechten, en firaffen, onder *t recht van
i zyn hoofden.
Ten derden, zullen de Holländers op
ons land zorider confent geen Kafteel of
Fort mögen maken, zoo lang wy in de
; eeuwige vrindfehap zyn.
Ten vierdgn, ' zoo daar eenige van onze
vier Steden wegliepen onder. j t gebied.
van den Gouverneur* zat hy de zelven
E aan