u i B E S C H R Y V I N C E
tn my •vaerfamen, en kan ze ook anders
niet zenden. Eep week drie vier daar
jna quam een van de voprnaamfte Cbine-
fen aan ’t Cafteel, Sance genaamt, dien
Heer een gefchenk van een keurelyken
doorregen bout hertevleeCch aanbieden,
, *t geen hy , anders noit gewoon gefchen -
ken van imand te.neipep , maar ze wel
rykelyk aan andre ’ te doen , om de
fchoonheid van den bout, en ojndatdie
voor geen geld te koppenw;as, aannam j
vragende te gelyk dien Chipees, hoehy
aan zulken ichoon herte-vleefch quam,
daar hy , die hier Landvoogt was , op-
der wien alles ftopd, geen ipicjdel wift,
om oit een vet beeil: te klagen. De
Chinees den Landypogt een wonderly-
ken dienft willepde döpn, zeihem in ftil-
te dat hy dien bput van den Corpora»!
van Way, vo.or een Ryxdaalder gewogt
had, en dat hy ze daar ook fcrygen kon j
niet wetende egter., dat die Cprporaal
daar alleen lag, om dep.Landypogt zy-
ne hertebe.eilep te beiteilen. De Lapa-
voogd, die den Chipees nipts merken liet,
. bedankte hem voor den bout, en nog
meer voor ’t geheym j maar de Corporaai
wierd ’er van daan geligt, (dat zeer
genadig was) en een ander in zyn plaats
gelegt, die ’t konftje beter veritond, en
de gunft van den Landvoogt behield j
want hy zondhem devette, enyerkogt
de magere hertebeeften , die hem egter
genoeg opbragten.
DePagar Hier plagt in oude. tyden een houte
Vefting, Amisfoort genaamt, al zederd
~°° de ooriogen met Kakiali te leggen,dbg
nü is ’er maar een Pagar van paüfladen.
Tuflchen Way, en Tolehoe , is ook
cn wS’ en c*aar warm water aan ftrand.
hierver- Hier vallen weinig Nagelep, dog,
der. wegens de natte grond, yeel Sagoe- en
ook overvloed van Damar-of Hars-boo-
men, waar van groot vertier na ’t Ka-
iteel is, om ’er toortien van te maken.
Dit dorp ilaat onder een P»ti, en is
fterk 47z fielen ,110 weerbare mannen,
en 41 Dati’s..;
Seer Nergeris is dit Land van Hitoe zoo
hoog ger hoog, als hier by Way in ’t Ooften, en.
hergte. i by Mamalo in ’t. Weilen, alzo daar he-
melhooge, ontoegankelyke,en zeer dy-
zige gebergten zyn , die men altyd ,met
donkere wolken bedekt ziet, daar zeer
zelden menichen komen, die zigqiet
hooger dan de harsboomen.begeven,die-
in'het hangen van dat gebergte, ep an--
derhalven dag gaans hoog zyn.
Het zyn nu ordentclyke Chri/lenen
die hier woonen, waar toe Pati Her-
man Cajado, die een braaf man is, zeer
veel moeite aanwent,
Soeli ,en Van Way gaan wy over tot het dorp
, fchoone Soeli, dat een quart myl beweften TVel,
dvier. de gropte bogt van de pas. van Baguala
m m j n
in, en aan eep fehoon ftrand , dicht by
een fehoóné riyiér , die mede heerlyk
wajpr heeft 9 »¿n de Noord-zyde van
dien inham , en eén kleene myl ten
Nopr4-poíten van de pas van Baguala
legt- Deze rivier geeit jomtyds eep
fw.are afwateripg.
Het is een kleen dorp , dat op eéñ Des zeig
akelig gebergte , wel een myl lande- ingetc-
waard in , na Tolehoe toe , op eqp^^g
plaats, Lei Wackan genaamt, plagt te nen>
leggen, dogvermits de inwoorters zeér
moejelyk hun water pmlaaghaalenmoe-
ten, zyn zy eindelyk beneden gekomen,
di^r het vry beter is.
Dit dorp beftaat medeuitChriiteüep*
en is onder ’t gezag vap een Pati,"^iie’t
be\yind heeft qy^r ^Qizielen, ioy weer-
bare mannen, ep 34 Dati’s icheppen-
pepde nu qok hun ejgenCbräcbra,daar
zy voor dezen , met die vari Báguaía
fchepten.
Het dorp legt zeer digt onder ’t gebergte,
hoewel’er eep fray yeld tuÖchen
de Pas, en Soeli, d^cht hy ’tlaatftedorpi§,
daar anders de land.weg, by hoog water,
vry liegt v-alt, hoewel ’er groot on-
derfcheid is , of men hem wel gemaakt,
en overal voorzien heeft, of ñíet,'alzo
’er twee of drie ongemakkelyke h'oó¿-
teps zyni anderóps heéft men , by laá'g
water, een fchóóne weg längs ftrand ,
na Bagualas daar mep hjer oh daar veel
fteenen, gelyk mep Vlak voor ’t dorp
ook een r i f , dat al vry groot is,
heeft. .
. Na de kant van Tolehoe , dat wsdioofie
ontrent een myltje aflegt', heeft men, weg tus-
zo als men voor by de rivier dén berg^dien(íil:
öp is- , een fchoonen weg, die raeeit
vlak , en uitnemeiid vermakélyk , bé-enheer-’
halven dat hier alom ook ichoone geig-lyke her-
genheid tot jaagen van hertep,, cn bpfcfi-ten'iac^‘
verkens , is. Opk heeft men hier de
[fchoonfte gezigten, gebergten , eri val-
leyen, die ik weet ergens by een gezien
te hebben. Het ilaat hier ook op die
vlakte , die mep; .p^gerd 9t ved Kajoe „YeeJ
Poeteh-boomep ,, uyt wier. bladéñ ( die.^0Je^¿
wel na de wilgen-bladen gelyken, dóg.boomea
veel kleener eii imaller zyn) die íchóp- enSered
ne Kajoe Poeteh-Olig getrokkeh werd.
Hier en daar ziep men enk yeel Seroe-
boflehen. op den grond ter pyden aen
weg ftaan waar pyt' de, Sereé-oíie , of’t
Oieum SchmnantivQpftkóomt: wapfde
Sereé, o f ’t Arabifch-Hoy,Js een en’t
zelve gewas. De rivier van Soeli isLori V r(-. cj
Hoewa, datis, rolt pjpañg voort, om ^ g ^
zyn lapgiäame loop genaamt- Na de ren.
Pas Bagüwala toe ontinoet men nog vyf
andre rivieren, als WayAri, dat.is de
Pagar , of ícheyrriyier , die groot en
tweekluftig is. Way Tatiri, dat is,'
de druppel-rivier. Way Lahoena, dat
A M B
ijs de Spreeuwen-rivier. Way Larieer^
dat is, de,rivier, die als een flang, met
bogten loopt. En Way MahoejdatisJ,
de Javaaniche rivier. 5 zonder dat’ zig
andre rivieren hier ' onder weeg- ‘öp-
doen.
bagua- Van Soeli nu gaat men na de PaS
laeen van Baguala, van waar het läfid zig^
Chriften aan die, gelyk ook aan de overzyde tot
dorp' een grpote bogt draeit. Na een klfee-
ne myl gaans komt men by het dorp Baguala
, dat aan qcn fchoon ftrand $ en
B i e t een fraeje ftraat uitgebreid, midden
in de bogt leg t, zynde al mooy groot',
en ftaande onder een Chriften^Orang-
kaja, die ’t gebied over- 433 zielen , n p
weerbaare mannenden 4 7Dati’s, heeft,
zynde ook Oeliiiva’s ,. gelyk die van
Soeli mede. Zy fcheppen een Coracora
alleen , dog plagten voor ’t jaar 1666.
met die van Soeli te fcheppen. Zy hebben
veel Sagoe-en Saguweer j dog niet
veel Nagel-boomen.
Viffchcry Aan de Ooft-kant is hier een fchoon
ftrand , daar de Landvoogt voor zieh
byde dan alleen by ’t riviertje Toyiapo legt
nyier een weinig ftrand , van waar een weg
Toyfa- na lloetoemoeri is. Ook heeft men aan
‘ die zyde van de Veiting agter des Serge-
oS ants huys eenig volk van oud Hoetoe-
Hoetoe- moeri woonen.
moeri. Hier is ook een kleene fteene Veiling
Vefline door 4 den Heer Padbrugge gebouwt,
Middel- Middelburg genaamt, met eep Pagger
’er oni, waar ip 20 man tot bezetting
leg t , over welke een Sergeant gebied,
die een redelyk goed huis buiten de
Veiling, dog aan de gemeene weg,
heeft. W y vertoonen die , met het
dorp, in de Plaat, N°. xxix.
Dit. is de doortogt van alle vaartui-
g?P j groot en kleen, die van ’t-Kafteel
burgafgeteekent.
Een
gracht
iaft'van na ^ ’ en de Uliaflerfche eilanden,
de Heer ?f van daar weer na ’t Kafteel willen ,
Padbrug- die daar .alle ontrent een groote 2 ä 300
tseeden. yerre., van den Wefter-in den
Oofter-inham moeten overgehaalt wor-
den , dat over rollen en met magt van
: rollen .gefchied. Nu is dat gemakke-
lyk ,■ ajzo ’t maar een kbit rak is j maar
eer de Heer Padbrugge den Inlander die
gragt van deMata-paflb , dat is, van ’t
oog. van de Pas , ,of van ’t begin van dien,
en van de weiter Zee, wel een quart myl
verre had laten graven, was het thien-,
maal zo moejqlyk , alzo zy die vaartuy-
gen toen zo veel verder over land moe-
ften haalen.
j H k Di t .overhalen der vaartuigen geeft hier
waar’'toe ^en groqt leven, behalven dat deiePas,
den Ser- pf dit Baguala . o.ok een plaats is. \ daar
ySrhtde Hccr Landvoogt, en andre , met
i>. groote gezelfchappejr, .te water, en te
■M II." Deel,
0 ■ * m
land, veel ‘hun Vbrmaak voöf, ¿en dag
gaan nem^n j makende tegeii den avond
gemeenlyk' weer' thüis te/ zyn; Men
trekt daaPäan de Zegen, of’t Net, jwaar
in mfen getfaeenelyk vtel vifch heeft, eii
men varigt''*er een herte-beeil bf twed
tegen die tyd , waar toe göede
gelegennrid , gelyk het' ook de poft
vän die Sergeant is , om ’er ;den Land-
vöogd weexelyks een ftuk ‘.öf twee ;e
beftellen-.' •
Ik ben daar vericheide maalen , mefvermaak
60 of 7 0. göede vrienden aaii een tafel hier de
geweeft j dat gemeenelyk
werd, als de fehepen hier leggeh, aange-^
fcheepsvrienden ■ wat veinSadt;; aan', ibdaan.
doen , dat zy dikwils al bdvbrehs ycr-?
dient hebben, vermits inehin ’r)poftcn
by geen gfoöten gaat, zondei* nen ee-
nig geichenk te doenj hpeWef die edel-
moedig zyn,, dit noit ondef’zich Iafen.
Het is wel verboderi, gefchenlcen te he-1
menj dÖg men kan die niet ältyd.afwy-
zen , behalven dat het oolc als een ver-
agting ojfgevät wörd.
De weg tuflchen de Pas, en ’t Kafteel, Hoe ^ .
is ontrent twee groote mylen verre j dogrcBagua-
men is ’er te water, en te land 9 w'^1 wat fevan
langer over bezig}1 te water Wegens. dd5-a^ec^
ftroöm die men tegen heeft, ehteiahd j 15'
om dat men hier en daar zeer öhgemak-
kelylce en Mippige fteilten ontinoet, 'die
ons nootzakeii langzamer te ryden , 'behalven
dät-men ooJt' (doordien ’er veel
Sagoe-boomen onder weeg zyh) wel
eens diep dbbr ’t water ryd ’^ 'bf door
deze en gehe rivier ,rrrwatV'ppgchoudeii
word. De rivieren, die men over moer,
zyn, van de Pas na, Ambon,dczb: Way jyvjer
Maroewa , dat is ’t V ater der jonge hier!” 01
Dogters, Way Lateri, dat is, ’tjyatef
daar Sardyn (een'zeker vifchje) is^ Way
Poeteh Tsjina , dat is , het water Üat
zo wit is, : als de Tsjineefen 5 \^ay Li>-
pa, dat is., 'äer-Löiftpa-, (ook ben kleen
vifchje) rivierij Way Malene , Vdat is,
dfc ftillöopehde rivlef \ Way Tbe.wa: 5 dat
is , de Saguweer-rivier , en Way Röe-
hoe, dat isrj de Kift-rivier. Deze weg H ..
is nergens fraejer^dan by Hafive
tsjil, df kleen Hative, den plaats, deheenplaaä
Vry-Koopmart , de Heer jMchirn Pn- yanver-
gel toekömende , eh dartr de Heerenmaaki
Landvoogden dikwils.met groote gezel-
fchappen hun vermaak . gaan ndmdri, te
meer alzo het woonhuis zeer vei-mäke-
lyk ^an de zee , zeer luftig onttfent eeii
groote vlakte oiider het gdbergtfc, en
dierhalven zeer wel tot dd heften-jacht
gelegen is j behalveri dat ;er een uytne-
mende fraeje chuyii Vau allerley vreem-
de en zeldunie boomen, door aien Heef
is äangelegt j gelyk hy daar. ook kyri
koebedften ^ eii een' groote koeyehftal
heeft;
Var»