<3° A M 3B O of Oppcrgebiqde^van ’¿Land, blyven,
zondpr - eenigeVerändering ontrent dere-
geeringi; van de. kuft Hitoe 3 te maken 1
aW haar begio :met dertíg dorpen van
Hegri Lima «ara , . en zieh tot Tiel (ge-
lyk wy ja de befchryving van deze land-
¿ftreek getoont'hebben) uitftrekten.
Hvdoet Qok bragt. deze Heer het.eerfté con-
#eföfQe-traéfc door de Ämboineefenmet.denZee-
g l B I voogd, Steven van der i>f/z.gemaakt,
metva» *n het net,.liet hen dit by.Renovatie
der Ha- weder beiweeren, alzoo alle de. eontrac-
r«!»ge- ten:, namaals met die . van Hitoe ge-
5 e ^ S maakt» S | l toe5 g j tot het grond-conr
fweerea. IfeJll betrekking gehad hebben.
Het contraét zelfs luid aldus:
Aecoord gemaakt door den
% Gapicein, en ook de hoof-
. den van Hitoe, ende den
Admiräal Steven van der
Hagen»
coort tuf- Lzoo de Holländers met de hulpe Gods,
Ichen de - {ah. namentlyk den Heer Admiraal Ste-
Hitoec- ven van der Hagen, ende zynen raad van
Steven0 de feheepen) ons vérlofi hebben uit de handen
van der van 11 Portugeefen yonze vyanden, (te weten,,
Hagen 0»jCapiteinHitoe,£»íj:/fe hoofdenken inwoon-
aa°Se_ ders van Hitoe, ende alle de Steeden daar
ßaan* ontrent gelegen) ja. dat meer is dat de Hol- j
landers, ons alle onze Landen en Steden weder j
in handen gegeven .hebben, en laten bezit-
tertyZoo beloven om deze.weldaad wy Capitein
Hitoe, en alle de Hoof den, en de omieggende
Steeden , ende zweeren . deg Staten Ge-
neraal van .de vereenigde Nederlanden, zyn
Prinüelyke-' Excellentie ¿ende den Gouverneur
van Ámboiná, gehóuw en getrouw, te
zyny zo lange dlswy leven.- In den eerßen\
zoo zweeren ;wy. Hoof den al te zaam den
Gouverneur te afjißeeren. tegen alle vyan-
den, die iets tegen hem zouden willen atten-
teeren§ 7 zy-te water of te lande. .
. Vm gelyken zweeren wy.vpor.ts, dat wy
aan niemant zullen eenigen nagelen verkoo-
jpen, als aan ¿fe Holländers, ten zy met\
fJ:., voorweeten van den Gouverneur.
Ten anderen, zal een ider leven in zyn
..geloovey 7 geen hem God in 7 hert ßuerdy
oße zoo. hy meent zalig te worden y dog
dat niemant de andere zal molefteren nog
overlaß doen , en zoo 7 geviely dat eenige
Holländers. weg liepen na Hitoe , ende
die quartieren, zoo beloven wy den Gou-.
verneur f f zynen verzoekey ¡dezelveñ weder
in banden tfJeveren.y en of daar imant
weg liep..van Hitoe1 by 7 Kafteel, zoo
zal den Gouverneur gehouden wezen aan
die van Hitoe. de zelve wederom te k-
veren.
I Of 7 ook geviele dat de Holländers
eenige overlaß deden, of onbehoorlyk in
buis van de inwoonderen liepen, zoo zal
N' S ;C H E
den Gouverneur gehouden zyn ßraffe daar
over te doen. Ook zullen de Inwoonders
met gehouden zyn de nagelen aan 7 Kafteel
te brengen.
Ende of de Gouverneur ons tot eenige
werken dede roepen yzoo zullen wyge-
houden ;'zyn die van Oelifiva, ende Jie
van Oelüima te helpen^ van gelyken die
van Qelilima, *aan die van Olifiva. -O-
ver, welke beloften zoo beloove /LGouver-
neur van wegen de Heeren Staten Ge-
neraal , der vereenigde Provincien^ ende
zyne Prinfzelyke E^cellentie, Capitein
Hitoe, ende alle de Hoof den y ende onder-
zaten van die quartieren , te zullen hei-
peny en by te fiaan , als ons:eigen Natie
tegens alle haare vyanden. Hit verbondy
en vaß accoord hebbe ik Capitein Hitoe
met de Orang Kaja’s vernieudy en Weder
op een rtieuw geapprobeerd, ende ondertee-
kent, in jrrefentie van den Gouverneur
Frederik Houtman, in 7 Kalleel van
Amboina, den io dag van de maand jöc-
madil Awal, in ’tjaar Mohhammed’s jdui-
zend negentien, 7 welk: is A°. Chriili^fe»
p. Augufti iöoy. , .
• Ook maakte de. Heer Houtman in
Amboina voor eerft geen verandering
ontrent - de zaaken van den Godsdienft
in .opzicht van de Chriftenen, onder de
Inlariders door de Portugeefen gemaakt^'
latende dit, op zyn: beloop , tot nader
en beter gelegenheid.
Men moet zieh ondertuflchen niet Staat
verbeelden , dat jegenwoordig j by kjic^an Am-
eerfte . beginzel , . de Landvoogdy vanjj?“13
Amboina zoo groot, en zoo wyd van ^
uitftrekking onder de Heer Houtman
gewèeit zy,; als zy metter tyd onder
de völgende, Heeren Landvoogden is
geworden 5 geenzins : want de Eylanden
Ceram.„(in opzicht van de Mooren al-
daar)i^3gsgaders Boero, Manipa, Am-
balau, Kelang en Bonoa, llonden toen
noch onder den Koning van Ternate,
den welken wy, als zynde onzen eer-
ften Bondgenoot, geenzins de Landen,
die de Portugeefen hem voor een tyd
zeer onrechtveerdig onttrokken hadden,
konden onthouden j maar waren ge-
noodzaakt, die weder aan hun rerhr™
Heer over. te geven. stry x&m
Echter is het zeker, dat deze Ey-
landere, fchbon onder den Koning van
Ternate ilaande, met - der tyd mede
goed vonden, om met ons , ziendehoe
vreedzaam, rechtveerdig en minnelyk
wy . de andere Amboiheefen handelden,
in verbond te treden, ’t geen daarom
te gemakkelyker toeging, om dat hun
Koning reeds onze bondgenoot was;-^’,
Men moet zieh ook geenzins ; verbeelden,
dat de dorpen op Leytimor,
en elders, zoodanig gelegen waren-, als
zy
■ Z - A . A
i f hti zynt Want de gédurígé ooflögeii
inet de Pörtugöefen hadden hen ge*
dwòhgen hutìttè toévltlcht meeft ni dé
gebtrgten ì en déze én gene ontofeg^tìg
kelyke hettvéìsj te 'tiértien, dáat zy zieh
vidi, gemaakt, hòéwtì Ziòh zorathlge
6ök wel ontréftf hèt Kafteel inèttéf
wqbtì bégeven hádden j en men zál zlaí
wat ihoefte men 'van tyd tòt tyd dofin
géhad heeft, rrirf Zöfmwige dotpén vañ
hàtt hfeuvds a f te doen komén^ öm j
volgefts fneriigvilldige bèvelcn def Land-
vòògden^ aan vt ftìand te kotneh Wòo-
hétí. ' ,
.^'Dè Doi'pííñj die deze Latidvobgd.tóen
òp Léytifíiof votidj waren déze : Matd-
heyka, Ñoeflaflivel Latodíialati $ÌA-
tlve ¿ Tawiti ; Halong | Soya, >tòtn-
tédó ; Hoetoettioùri j Hatalaé ^ Mako,
Kìlàtig, Etna; Hoekbrilà, R^toiij
Ltahali $ Baguala, Soeli, TOl, Way,
■ Hatoe^ Atnahòéfoeièfl Oerimeiten.
' ¿ y Waren ¿L ih getül} waar v^i de
è eétfte $ nevens. die van Áinahoéfoe,
ÖerimeiTen en Way,- ontrent het Kafteel
woondenj doch de i, featfte,' nu
p- Vööf geen vyaírá bévreéft, keterdötiwe-
f der na Kare eigdn Landèryen, ;dn oiide
dcapen, daar zy dool* de Portugeefen
dit ^érjaagt waren; 0p de knft van
Hitoö warén jó di^rpen, zöo als wy
die ia de befcttryvhig va» deze Landftreek
bevorens aangewezen • «i ífí
de UlialIhrsÉy%uiàtàr mede 'oezelve
dorpéfl ,• die wy daat befeinden h^J-
ben. .
j v . Affé deze iiigezetedenwaren, tfO e -
Tooma- of O e hM a sd a t ß ¿ zy hielÄ‘
tnc fac- den ’t of inet het gefpamenäp van ne-
tènaP gen5- of met dat van vyf, zy natnen
^ beide doripronk uit de Moraee^;. Öd
T- derfte Fafiöe fclieen op de Temataafren
<daar ,p ftysraaden nevéns den Konhig
waren) en de andere cm die van Tido-
rd ie ziiffi. Ök Wdifthude riiet \%el vari
ffeeks en Cabe^aéüWSjm de oudeHol-
laRÄiäifi tyden. ', . ' ^ .
Öe ÖdflifHä’s zyn alle Mooren i (haé*
Wéì 1ee oo(k wel Ö^iliva^ otsder lop'en)
dodi de -Ódiifíva^ ifü ChtlÄetten, Hèi-
deödi dn Mooren onder een,* en de^e
iferid of partyfdiájí heefe zieh nidt
àHeen in Ternate en Amboina, maar
oOk iö die de Eyiañdén däar ro'fídOtó-
inej verípreyds en Wat moeiteE^n 4ök
gedaan heere, die fiäam, en 'fö«ie«is
fòt nog toe py den Ànfeoincés gebieffiH.
M Ce ge-' Öe Heer Latìdvóogd ndüttnän pe-
fteltenis Vó!íd' het Kaftéél TCiötia fe *t jáár
S * l in een vry Hegten ílam^ en ráét
■ in ftaät, om éenigé tegéñweer vanne-’
feög te dóeó Á Zyhde méi^t eere búllet
e vöoi' dé iafhertigé Inländers.^ Hèt
Wás fiiaaí meéft ^an Zce-feñén ©p-
K £ l ; N ; ; , J í
fezet j é i had geen aardé wallen abhtef
e goídynen j ook Waren déá zelfs pum
ten kleen, flést gefteld ‘f en zóndef
trachten ^ zoo uftt men ’eí aän kornéd
on, ais men fnáar wilde.
H y Vértoonde all^ dete gebreken kan
de Xnlandfche Greotén ¿ en yiéés hetí
aan, hoe lifcht dit téheípéáWas, Wáaí
öp ty haar Vólk belafttén eenige kälk
fe branden j dìe 'tòt Hét óprnetzeleñ vañ
de Oürit^iVooreérft gébtdiKt Wierd.
Itt hfet eérfle jaar of twée viél ’éi
niet veel Vöor voor dezen LandVoogd té
doen.
ÓndeitùìTchert vérftheén hief déñ ij
MaaA idóy dé Öpberköopmanj Pauìùi
•van Solí, tnet hiét fbhip' MédetibUk i yin-
dende hier leggen Het jacht Enkhüilen j
féladen rhet nagelen, en ’t jächt het
Jüifken,’ dai vati' Nova Guinea gekó¿
men was» Zy loftetí daár de goeaeren Komá
en levéns-middéleü, door Hín vöor de- vwx *a*
zé Landvoogdy tñéaé’gib^pt ',- béftáan-So^ i
de in i j z plankení fö ribneh.,' z a f tu i -^ ^
ten, 4py pond gedroogde Vifch, iyoopting Hieí.
pOnd ryft', ÖÖJ3 pond boonáí^ f fö
pond boter^ zf4ó pond groen«* erweten¿
p8oo porid graéuwé dito, en 78 potten a-
rak.
Den i 8 duamén ’ér 4 Colncorá’s í ñiet
iro mánneh bemánd¿ voor her Kafteel
vi&bdtikfr w^tf óp ais Hoofdéfl Khneláha
Baß Franggjycn Capitein Hitöe ,waren,*
WcHté den Heer Landvoogd òtttboden
had, otft eátfgé wederfpamiigen, die het
in nun Hert nog met de Portugeefen
hielden, èn zieh als vettaders gedroegen¿
té ftraflen. ^
Cok had dé Opitein der vefting Vi-
ftoria ieß misdteven, waar oVèr hy den
13 dito Öp het fehip Medènblik vaftge-
Zet, détt i f Vän zyii ainpt geheel afger
Zöt, én geordoññeeid Wiéít 4 öin met
dft fchip na Jakakra, öf Bañtam,‘vérzon-
den tè werden ^ dat vooreerfl: den 16 vàn
daar na Banda vèrffók | doch c|u3na,
den 7 Atkil wèder, én bléef Hier tòt dé
komft van den Zéevoógd CdbiéUs Motèl ■
héf de y<nigé.
Deze vèrfcHcért hiér den ip Maart
^07 (zoo als *i fdlip Öelft daags te vo-
ren van Hiét ria Banda gezeiM WaS) met
y fdiepen óp de Réède, tè wéten O-
rarigié, Maötiöüs/ Éráftóüá i dé fwar-
te Arend,. en de Kíeiné Sonne ;; bukéii
wèlke hier nog *t fchkí EfikHuifen, en
jáéht het Düifken lag. Öcze Zee-
Vóogd, dé véroyérin^ dér onZén in Amboina
A . íd o f , liét Zéívé jäitr, dát hy
niét één Vloot vafí éíf fehepén Uitvoer y
Vérftaari hebbeiide^ hééft zieh deiWaardtf
géfòóéd 3 oüi héh álíé nodige Holp toé
tebrengefí. .
Ten dien eiñdé Had ny íñ Ñdyémber
Í60S zéker Portügéeféb ióHip Sanf Ja-
g°;