jji A ■ ÍA B O'
t#33. May wcer aän ’t ’Kafteel j hebSénde i
Coracq&Veh eén Oreriibaéy Verloren:
Men vernam 00k ¿ dat ’er weer io
vrttfánde vaartuigen öp Boéroj Mánipa,
m Keläng gekomén j en :al eeriige van
;^Künne goedercn op Cambcllo geilöft wa-
rcn j dog om op hen weér af te gaan
& was onmogfelyk, álzoo de Atoboiñcefen
: te zeer afgemat ¿ en vetíl foldaaten ziek
waren. ; W
; In plaab van den overleden D . Jan du
Praat, dit jaarhier gekomen-,vcrfcheen
hier in ’t begin des jaars weer D-. Jtißus
Heumius.
Dood | Ook ftierf in April de oude Capitein
Hitoe $ Tepil, ih wicns plaats welzynDroe-
toc^Tcbil". d^í OrangKaja Boelan de; eerfte (gc-
* meenlyk Lato« Uffalayk ¿ dat is , in ’t
Ambonich, den ftrydendenKomng, géhee-
ten, en Aboebakers vyfde zöon) behoemt
wierd ¿ terwyl Boros , Aboebakérs zesde
KakM^ 2000 5 ^aar ze^r om woeldé I dog Ka-
vervan- hiali wift door zyn vleyen te maken, dat
gea. hy in zyn yaders plaats als Capitein Hi-
toe volgdci 1
' Men ziet zyne authorifatie in dit vol-
gehde gefchrift :• : - *
Zyne ” Alzoo de ingezetenen von Hitoe door mögt
Authori- enmiddelen van de generale Nederlandiehe
‘ Compagnie, indenjaare 160f-verloß9en
vrygefteld zyn uit 7 geweld en de tyranny
! der Portugeefen, onze algefheenevyahden,
en door de zelve wederom gebragt in 7 vry
bezit, en gebruik van goederen, landen en
ßedenx uit welke; zy by gezegde Portugeefen
waren verdreven,_ en dat in recompenfe
van zoo groóte wcldaden byverßheidecott-
trabten^ vefbinteniffen, en eédén^devoorfio.
tngezetenen vänHiioc haar zelven vrywil-
Bg hebben öhderworpen, en verbonden ) aan
de Hoog Mögende Heeren Staten Generaal
der Vereenigde Ncdcrlanden, en aan de
gemelde Compagnie, maar dät by ver-
loop van tyden de zelve contrabien, verbin-
teniffen) eneeden byna dl vergeten , en
in veelen gebroken zyn geworden 5 daar be-
hevens dät , hy verfterven van den ouden
Capitein Hitoe, des zelfs zoonx Kakiali,
met de andre drie Hoof den, ofte OrangKa- 5 ja’s, aldaarernßelyk hebben verzecht, dat
een ander bequäam-perzoon ih des afgeßor-
Venen plaats ,* door magt x authorifätie ^en
. hevel van den welgemelden Nederlandfchen
fiaat zoude werden verkoreriy 'ihgevoerd en
érkend) Zoo% V dat de Heer Artus Gyfels,
JRaad •van dindia j en de‘ jegehwoordige
Heer Commffaris in de quartieren van de
Molüecos, Amboina en Banda , Antöni
■van. den Heuvel i ook met-goedviúdén, ende
toeßemming van de Raaden aldaar prefiní)
hy provifie¡¿ en tot approbatie van den Ed.
Heer Hendrik Brouwcr ', Gotrvemeur
Generaal van India, gerefolveerd ¿ ende be-
fioten ’ heeft , dat Kakiali in plaatze van
N AS 6 H i Ë.
zyn overleden vader tot Capitein * iti Öp^
pa-hoofd op Hitoe zal werden gefiel#}
zulx fy gefteld werd mitsdezen, ' daar bene -
vens , dat alle de voorgaande con trabten)
verbonden en accoorden, tuffchen de Vcree*
nigde Nederlandcn j 'èn die van Hitoe *
opgeregt ) van nteuws af gcconfimeerd ¿»u
de beveftigt zullen wérde/t ,• ende dat de
voorfz. Kakiali, als Capitein endeOpper-
hoofd, mitsgadersdé andere drie Hoof den
en OrangKaja’s ten aanhooren ende bygoed-
vihdmge van alle finalle Hoof den onder. *t
gebndyan Hitoe forterènde, met folemncle
eeden zullen verklären ende beloven % de
voorfz. contrabten onverbtekelyk te houdenÿ
ende te agtervolgen, gtlyh de ztlve hier na
volgende,- ende uitgèdrukt zyn. ^ - ' r
Eerftelyk £ zoo belooft ■ en zweert Kakiali
als Opperhoofd, en Capitein tw*
Hitoe, voor hem, en zyne onderdaanen,
mitsgaders Baros Totohatoe, ende Tani-
hitoemeifing, mede OrängKajä’s, eridè
Hoof den voor haat) en haar onderdaanen,
dat zy de Hooge en Mögende Heeren Staten
Generaal, zyn Princelykc^Excellentie,
ende de Ed: Heeren Bewindhebbcròi van
de Vereenigde Ncderlandfçhe Compagnie,
en hier te lande deh Ed. Heer G o u verneur
Generaal, ende Raaden van India,
vooral) en inzonderheit, den Gouverneur
van Attiboina , in alles gchouw ende ge-
trouw zullen zyh) daar' bene ffenszweeren
en beloven zy, dat zy de zelve te 'gens alle
hare vyanden, ofte die hdar Ed: beoorlogeni
te- water ofte te lande, belpen , byftaan,
ende -affifieeren, zelfs tegen dén KimëÉfia,'
ende alle zynen adherenten mar-haar uiter-
fte vermögen ,* met goed en bked) gelyhge-
trouwe bondgonoten eri vrmden 'fciuldig
Ten laatilen , zweereh en beloven wy
aan niemand anders eenige giroffel-nagelen
te yerkoopen ) dan aan de Koopluiden van
de gemelde Compagnic f die dezelve op
Hitoe zullen moeten ontfangen ) zohder dat
dìe Vi?» Hitoe gehenden zyn de nagelen 'aan 7 Kafteel te lever en.-' t
Haar beneffens is goedgevonden ) en tuffchen
de generale Compagnie, ende die van
Hitoe befcheiden, en beflotenx dat y der zyn
geloove zal vry houden , eh niemand Van
wederzy den daar inne zal gemolefteerd werden.
■ . {in
Zoo een dienaar van de Compagnie v^r-
liep) ende in 7 gebiedvan Hitoe hem ver-
ßak) zullen de ingezeterien Van Hitoe , op 7 verzoek van den Heer-Gouverneur, zoo-
danigen wederom ter händ ftellen, ; gelyk
haar lutden ov'ergeleverd zullen werden, die
uit de hare by het Kafteel bevonden en weg
geloopen zullen wezen. -’..ri
; Eenige dienaars van de- Compagnie de
tngezetenen van de Compagnie overlaft doen-
de ) zullen naar exigentie van zaakenbyden
H&r Gouverneur worden gecorrigeerd.
B f
2 , A A
tttf. Indien iemand van de onderzaaten van
Hitoe de Chriftenen 7 zy man ofte vrouwj
onder het pretext van huwtlyk zonder con-
fent ende yporweten van den Heer Gouverneur
tot het Moorendöm bragft , zal z<b
danige voor de eerße reize verbeuren duizejit
patoolen')tenprofyte van de generaaleCompagnie,
ende zullen de Chnilenen die eenige.
Moorfe vrouwen van Hitoe balen3
zonder confent aft voren , in gelyke poene ver-
vallen, en wie bevonden werd voor detwee-
de reis 7 zelve gedaan te hebben x zal zon-
der genade aan den lyve geßraft werden. In-
gevalle de Heer Gouverneur, die van Hitoe
tot eenige werken ± ten dienfie van de
Compagnie te maken , dede vorderen,
zullen, zy zonder eenig tegenfpreeken daar toe
belpen, mits dat die van de Oelifiva’s ende
Oelilima’s te zamen tot zoodanige werken
zullen werden gepoepen.
Waar tegens de Afor Gouverneur vä»
wegen de Hooge en Mögende Heeren Staaten
Generaal, zyn Princelyke Excellentie,
ende de. generale Compagnie , op believen
van den Ed. Heer Gouverneur Generaal,
beloofd heeft de voorfz. .Kakiali als Capitein
ende Opperhoofd, mitsgaders alle de
andere OrangKaja’s , en ingezetenen van
Hitoe i als haar eige natie tegens. alle hare
vyanden. te water, en te lande te helpen) by
te ftaan ende te. defenderen , daar.de nood
zulx is vereifebende, aUe. welke conditiett)
van dezeh contrabte bekennen ■ voorfz. O-
rangKaja’s van’Hitoe-ten aanhooren van
alle fmaile Hoofden ende hare meefie onder-
danen te wezen de oude ende zelve conttacten,
poinblen ende artikelen daar mede van ouds>
aan dt generale Neclerlandfche Staat, ende
Compagnie zyn verbonden , die zy ook be-
loaven getrouwlyk na te komen. “Ten oirkon-
de, -hebben dit ondertekend) emderßond op't
Eort VÄ». Hitoe dezen 17 Juni was
getekend met deze merken,
ja tw« O . - pijO OO« —
Zyne Hy wierd daar op in May, na ’t on-
gowebc- derteekenen van al de vorige contraiten,
door.de Heeren Gyfels en van den Heuvel
üäS- voorgefteld, ‘ belovcnde geen gemeen-
ging. fchap. met Kimelaba Loehoe te zullen hou-
den, nog hem zyn zufter (aan welke
men zeide dat hy nog maar ondertrouwt
was), nict te zullen gevenj en men zegt,
4at'dcze zyne voortrclling, om ze kragt
te geven, door de hoofden van z bootsfczellen
op Hila, die op zekeren nacht
oor eenige Loehoeneelen in ’t bofeh
dood geilagen wierden, ingewyd wierd>
cen üecht en bloedig voorteeken j dat
veelen toen al niet aanftond. In deze tyd
■nu .wierd Hitoe door dezen Capitein, door
Radja Hitoe (die van weinig, aanzien was)
•en , door vier andere Hoofden, die de
vier .eerfte hoofdltammen yerbceldden,
. beftierd. imm
K E N . Oi
Wy zeiden te voren, dat de Heerv«» 1.^3
den Heuvel) by den Landvoogd verfche- Beucht
nenj was. Die Heer Advocaat Fifeaal d^komil
van Indien, en als Commiflaris der drie van den
Oofterfehe Landvoogdyen van Batavia Heer van
gezonden, om te zien hoc men het om d“ Heu-
ae Ooft, en ook hier al fteldc, was denv
10 Maart A. 1^33 aangekomen; Hy Zyne
vond den Heer Landvoogd niet t’huis,behande-
alzoo die toen op Erang, en ’er dierhal-lingom-
ven voor hem de befte gelegenheid van^.®01^ _
de wereld was, om na zyn gedrag (datfc^fr
hy ook met alle vuilaardigheid deed, te
verneinen } waar op naderhand niet veel
goeds quam te volgen. Altoos men gaf
zeer quaad rappoit van hem op Batavia;
O f dit de Heer van den Heuvel uit zieh
zelven, dan of hy dat door ophitzing van
eenige geveinsde vrienden van den Heer
Gyfels aan ’t Kafteel gedaan heeft,' is on-
bekend.
De Heer vän den Heävel oordeelde,
dat de Heer Gyfels beter gedaan zou hebben
al de vaartuigen Van den Kimelaha,
als zoo veel nagelboomen , te bederven,
dewyl hy dan gcen 300 Alfoereefen van
Tanoeno op de kuft van Hitoe zou hebben
können zetten, gelyk hy nu gedaany
en daar door dat land zeer onveilig voor
de onzen, inzonderheit ontrent het Ka-
lteel, gemaakt hadj körnende na Alang,
en.tot in de Laha toe, om koppen te
halen. v- ........
Na dat hy allfes in Amboina wel döorÄ '^ynver-
fiiuflelt had, veitrok hy na Banda, daarg^^1
hy alles- wel vond, en van waar hy, na kennft
z dagen verblyf met 1 fchepen, ifoiol- yoor Ha-
daaten, en yo matroofen, na de Ambon- Ja*
iche oorlogs-magt trok , toed met den
Heer Landvoogd voor de bogt-van Haja
leggende, van waar hy met hem,na Ce-
ram-Laoet geloopen is , daar hy mede
veel op het doen van den Landvoogd te
bedillenhad, oordeelende, dat hyfpoe-
diger geland, den vyand cer aangetaft,
en hem dus ’t vlugten na zyne fterkten
op ’t gebergte belet moeft hebben; hoe-
wel de verovering -van dit Eiland daar na
een(grootc knoop toehaaldej en veel •
fchimpen aflneed.
Men hoorde, nu te huis gekömen Vcrdre
zynde, .dat ’er nog 6 galeyeri op Kelangmoejc^
gekomen, en daar van 300 man met Ja-
pänie roers gewapend, na den Kimelaha Kimelsr-
getrokken waren, en verzocht haddenha.
daar te handelen, dat hen, op ’t betaleii
van een merkelyke zomme aan töl, door-
hem ook toegeftaan was j wel verzekerd ,
zynde, dat men in ’t Oofter-Moeflbn
niet wel by hen komen kon. pw
Deze verzekerden hem ook , dat maa'r
de helft der jonken dit jaar yertrekken ,
en de andre: tot zyn onderftand hier bly-
ven zouden, waar door hy, zoo onver-
dragelyk trots wierd, dat hy weigerde
M 3 de